سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه خداوردی: پس از انتشار موفق مجموعه «کلاس‌اولی، کتاب‌اولی» از نشر فندق (واحد کودک و نوجوان انتشارات افق) با داستان‌هایی برای کودکان نوسواد که کتاب فارسی اول دبستان را تمام کرده و می‌خواستند با خواندن داستان‌های طولانی‌تر، مهارت روان‌خوانی و درک مطلب خود را افزایش دهند، این‌بار نشر افق مجموعه «کلاس‌دومی، کتاب‌دومی» را که به تقویت مهارت‌های شناختی کودکان ۷ تا ۹ سال کمک می‌کند، تألیف و تولید کرده است که در شهریورماه منتشر خواهد شد تا همراهِ کودکان به استقبال سال تحصیلی جدید برود.

دو جلد از کتاب‌های این مجموعه که به دبیری آتوسا صالحی شکل گرفته است و تا چند روز آینده به بازار کتاب کودک و نوجوان عرضه می‌شود به کوشش مژگان کلهر، نویسنده نام‌آشنای ادبیات کودک و نوجوان نوشته شده است. با کلهر درباره این مجموعه جدید و کتاب‌های خود در این مجموعه مانند کتاب «ماه‌پیشانی بی‌ماه» و «شما یک بچه گم نکرده‌اید؟» صحبت کرده‌ایم که در ادامه می‌توانید این گفت‌وگو را بخوانید:

- آیا در نگارش «کلاس‌دومی، کتاب‌دومی» از تجربیات و بازخوردهای خوانندگان مجموعه «کلاس‌اولی، کتاب‌اولی» استفاده کردید؟

تجربه ثابت کرده است که بچه‌ها با کتاب‌های فارسی مدرسه ارتباط زیادی برقرار نمی‌کنند و این کتاب‌ها نیز دستاورد مهمی برای آن‌ها ندارد. وقتی کتاب‌های «کلاس‌اولی، کتاب‌اولی» را می‌نوشتیم، فکر نمی‌کردم چنین بازخوردی داشته باشند؛ اما بعد از چاپ، خیلی از مادرها می‌گفتند بچه‌هایشان هنوز به سن مدرسه نرسیده ولی این کتاب‌ها را می‌توانند بخوانند؛ یعنی علاوه بر اینکه روی روان‌خوانی بچه‌های کلاس‌اولی تأثیر گذاشته بود، باعث شده بود بچه‌هایی که مدرسه نرفته بودند هم بتوانند خواندن را یاد بگیرند. بنابراین می‌توان گفت بازخورد کتاب‌های «کلاس‌اولی، کتاب‌اولی» در نوشتن این کتاب‌ها نقش داشت. ما متوجه شدیم کودکان با دستور زبان فارسی غریبه‌اند و مطالب و تمرین‌های خوبی در کتاب‌های فارسی نیست تا آن‌ها را به خوبی با دستور زبان فارسی آشنا کند. اگر معلم خوبی در مدرسه داشته باشند شاید او بتواند به دانش زبانی آن‌ها چیزی اضافه کند؛ در غیر این‌صورت با کتاب‌های فارسی چیزی به دانش زبانی آن‌ها اضافه نخواهد شد. من حتی دیده‌ام بچه‌های کلاس پنجم و ششم دبستان نیز هنوز فعل و فاعل را نمی‌توانند از هم تشخیص دهند؛ این موضوع به ضعف کتاب‌های آموزشی ما برمی‌گردد.

- نوشتن برای کودکان کلاس دوم نسبت به کلاس اول چه تفاوتی دارد؟

ما در نوشتن کتاب‌های «کلاس‌اولی، کتاب‌اولی» محدودیت‌های زیادی داشتیم؛ به خصوص در سه جلد اول که بچه‌ها حروف الفبای خیلی کمی را خوانده بودند و ما نمی‌توانستیم خیلی از کلمات را در نوشتن این کتاب‌ها استفاده کنیم و باید داستان‌ها را بر اساس حروفی که آن‌ها خوانده بودند پیش می‌بردیم. به خاطر دارم که نوشتن جلد اول کتاب‌های «کلاس‌اولی، کتاب‌اولی» واقعاً خیلی خیلی سخت بود. ما فقط پنج حرف داشتیم و باید با آن پنج حرف، کلمه می‌ساختیم و با آن کلمه‌ها داستانی را روایت می‌کردیم. چالش خیلی سختی بود که خوشبختانه از پس آن برآمدیم.

- آیا برنامه‌ای برای ادامه این مجموعه و نوشتن برای سنین و کلاس‌های بالاتر هم دارید؟

راستش هنوز نمی‌دانم که قرار است این مجموعه را ادامه دهیم یا نه؛ این مجموعه‌ها حاصل یک کار گروهی است و معمولاً آتوسا صالحی، دبیر مجموعه برای شروع مجموعه‌ها پیش‌قدم می‌شوند. به نظرم باید ابتدا بازخورد مجموعه «کلاس‌دومی، کتاب‌دومی» را ببینیم و بعد تصمیم بگیریم که قرار است چه کاری در آینده انجام دهیم.

- شرح کوتاهی از داستان کتاب‌های «ماه‌پیشانی بی‌ماه» و «شما یک بچه گم نکرده‌اید؟» برایمان بگویید. به نظر شما داستان این کتاب چه دستاوردهایی برای کلاس‌دومی‌ها به همراه دارد؟

در داستان «ماه‌پیشانی بی‌ماه» که در فضای مدرسه اتفاق میفتد، در روز درس ممنوع، یعنی روزی که قرار است بچه‌ها به شکل شخصیت‌های داستانی مورد علاقه‌شان لباس بپوشند، رویا یادش می‌رود که لباس ماه‌پیشانی‌اش را همراه خود بیاورد و همه‌اش فکر می‌کند چون با مادر واقعی خودش زندگی نمی‌کند کسی نیست که وسایلش را برایش بیاورد و حسابی غصه می‌خورد. این کتاب چهار فصل دارد و در تمرین‌های انتهای آن، بچه‌ها با شناسنامه کتاب، فرهنگ لغت و داستان «فیل در خانه تاریک» نیز که از داستان‌های مثنوی معنوی است آشنا می‌شوند. به علاوه، کلی نکات دستوری و بازی و سرگرمی دیگر نیز در این کتاب وجود دارد.

در کتاب «شما یک بچه گم نکرده‌اید؟» که یک داستان طنز است و سه فصل دارد، بچه‌ای گم شده است و کسری و پیرمرد همسایه‌شان می‌خواهند پدر و مادر بچه را پیدا کنند. در این کتاب هم بچه‌ها با کار ناشر و داستان طنز آشنا می‌شوند و از نکات دستوری و بازی و سرگرمی‌های دیگری که در این کتاب وجود دارد، استفاده می‌کنند.

- کتاب‌های «ماه‌پیشانی بی‌ماه» و «شما یک بچه گم نکرده‌اید؟» به غیر از داستان، چه فعالیت‌هایی را در خود جای داده است و این فعالیت‌ها چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟

یکی از ویژگی‌های خوب این کتاب‌ها که آن‌ها را از کتاب‌های داستانی دیگر متمایز می‌کند، همین تمرین‌های آخر کتاب، فعالیت‌ها، آموزش‌ها و اطلاعاتی است که به بچه‌ها داده می‌شود. آن‌ها بعد از خوندن داستان، در آخر کتاب با واژه‌هایی مثل نویسنده، ناشر، تصویرگر، داستان طنز، رئال، تراژدی و غیره و غیره آشنا می‌شوند، نکات دستوری مورد نیاز کلاس‌دومی‌ها را یاد می‌گیرند و می‌توانند علاوه بر جمله‌نویسی، جمله‌ها را به هم ربط دهند و انشا بنویسند. البته بازی و سرگرمی‌هایی هم در فعالیت‌های آخر کتاب در نظر گرفته شده است تا بچه‌ها بیشتر با این کتاب‌ها ارتباط برقرار کنند.

- اهمیت خواندن داستان کوتاه را برای این گروه سنی در چه چیزی می‌دانید؟

به نظر من وقتی بچه‌ها در کلاسِ اول خواندن را یاد می‌گیرند دل‌شان می‌خواهد خودشان کتاب بخوانند؛ اما اگر داستان‌ها سخت باشد، ممکن است کتاب‌ها را کنار بگذارند. ما موقع نوشتن برای این گروه سنی سعی کردیم از کلمات ساده استفاده کنیم و هر جایی که لازم بود حتی اِعراب‌گذاری کنیم تا بچه‌ها بتوانند راحت‌تر کلمات را بخوانند و جمله‌ها را درک کنند. مهم‌ترین ویژگی این داستان‌های کوتاه این است که بعد از خواندن، درک مطلب بچه‌ها بهتر می‌شود؛ اما درک مطلب چه کاربردی برای دانش‌آموزان دارد؟ درک مطلب در تمام درس‌ها، در فهم مسئله‌های ریاضی، فهم درس علوم، دینی، مطالعات و غیره و غیره کاربرد دارد؛ زیرا پایه تمام این درس‌ها درک مطلب است. اگر دانش‌آموز مسئله‌ای را متوجه نشود نمی‌تواند آن را حل کند. اگر متن را متوجه نشود نمی‌تواند جواب درستی به سوال‌ها دهد. تجربه ثابت کرده است بچه‌هایی که زیاد کتاب داستان می‌خوانند، در مدرسه نسبت به سایر دانش‌آموزان موفق‌تر هستند.

در آخر دوست دارم بگویم که مجموعه «کلاس‌دومی، کتاب‌دومی» یک کار گروهی بوده است و تک‌تک ما، بارها و بارها کارهایمان را بازنویسی و سعی کردیم کاری را ارائه دهیم که بچه‌ها دوست داشته باشند و مهم‌تر از همه اینکه از فعالیت‌های آخر کتاب نهایت استفاده را کنند و بتوانند از یادگیری زبان فارسی لذت ببرند. به جرئت می‌توانم بگویم کلاس‌دومی‌هایی که این کتاب را می‌خوانند، دانش‌شان چند پله بالاتر از هم‌سن‌وسال‌هایشان خواهد بود.