سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه خداوردی: شجاعت، یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های انسانی است که از دیرباز در فرهنگ‌ها و تمدن‌های گوناگون به آن توجه شده و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شجاعت نیرویی است که حتی جوان‌ترین اقشار جامعه مثل نوجوانان را به سوی اتحاد و به مقابله با چالش‌های بزرگ سوق می‌دهد. از همین رو، شجاعت همواره به‌عنوان موضوعی الهام‌بخش برای نسل‌های آینده در داستان‌ها، کتاب‌ها و روایت‌های مختلف مطرح بوده است.

آثار ادبی و داستانی به‌ویژه آن‌هایی که برای گروه سنی نوجوان نوشته شده‌اند، نقش مهمی در تقویت این ویژگی دارند. نویسندگان، با توجه به رویدادهای فرهنگی و اجتماعی محل زندگی خود، سعی کرده‌اند داستان‌هایی خلق کنند که ضمن جذابیت داستانی، پیام‌های عمیقی درباره شجاعت، خودباوری و استقامت در برابر مشکلات زندگی داشته باشند. این کتاب‌ها، علاوه‌بر سرگرمی، ابزار مهمی برای تقویت شخصیت نوجوانان و آماده‌سازی آن‌ها برای رویارویی با چالش‌های زندگی محسوب می‌شوند. در این گزارش، به معرفی چند کتاب تألیف و ترجمه برای نوجوانان پرداخته‌ایم که با محوریت شجاعت و ماجراجویی، راهنمایی مناسب برای کسانی هستند که به دنبال تقویت شخصیت خود در مسیر زندگی‌اند.

«بچّه‌های کشتی رافائل»

این کتاب عنوان رمانی به قلم محمدرضا مرزوقی از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که به ماجرای جنگ ایران و عراق در بوشهر می‌پردازد. داستان این رمان از زبان محمد، یکی از نوجوانان بومی بوشهر روایت می‌شود. محمد و دوستانش که به‌تازگی از جزیره خارک به بوشهر آمده‌اند، در آرزوی دیدن کشتی رافائل هستند. آن‌ها یک بار با قایق کوچکی تا نزدیکی‌های رافائل می‌روند؛ اما سرانجام به کمک جمالو که با یکی از خدمه‌های کشتی و کاپیتان آن آشنایی دارد، موفق می‌شوند پیش از آنکه موشک‌های عراقی به کشتی اصابت کنند، از نزدیک داخل آن را ببینند. رافائل نام یک کشتی ایتالیایی بود که سرگذشتی شنیدنی و در عین حال، غم‌انگیز دارد. پیش از انقلاب، ایران دو کشتی گردشگری به نام‌های رافائل و میکل‌آنژ از ایتالیا خریداری کرد. میکل‌آنژ از رافائل بسیار کوچک‌تر بود. رافائل بزرگ و باشکوه بود؛ کشتی‌ای با تمامی امکانات تفریحی که در زمان خود نظیر نداشت. این کشتی که به «تایتانیک ایران» معروف شده بود، به‌قدری زیبا و باشکوه بود که همگان را شگفت‌زده می‌کرد. هنگامی که ایران درگیر جنگ تحمیلی با عراق شد، رافائل هدف موشک‌های عراقی قرار گرفت و در میان بهت و حیرت سوخت؛ پس از این حادثه، به‌تدریج به زیر آب رفت و غرق شد. این کتاب، ماجرای نوجوانانی را روایت می‌کند که در شرایط سخت برای بقا تلاش می‌کنند و درس‌های مهمی درباره دوستی، شجاعت و مسئولیت‌پذیری می‌آموزند. این داستان، تجربه‌های واقعی زندگی را در دل مخاطبان نوجوان جای می‌دهد.

«دختری که فیل دزدید»

این کتاب نوشته نیزرانا فاروک با ترجمه امیر حیدری باطنی از انتشارات امیرکبیر، داستان چایا، دختری مهربان و در عین حال چابک است. او در یکی از روستاهای هند زندگی می‌کند. از قضا، یکی از بچه‌های همان روستا به بیماری مبتلا شده و نیازمند درمان است؛ اما هزینه‌های درمان او بسیار بالاست. به همین دلیل، چایا تصمیم می‌گیرد سری به قصر پادشاه بزند و کمی از جواهرات ملکه را بدزدد! جواهرات دزدیده می‌شوند؛ اما اتفاقات آن‌طور که چایا انتظار دارد پیش نمی‌رود. یکی از دوستان صمیمی چایا به جرم دزدی دستگیر می‌شود و هیچ راهی برای نجاتش وجود ندارد. حالا همه منتظر اعدام او هستند؛ مگر اینکه چایا کاری برایش انجام دهد. اما چه کاری؟ آیا دزدیدن یک فیل کمکی به او و دوستش خواهد کرد؟

«دختری که فیل دزدید» داستانی درباره دوستی و غلبه بر ظلم و همبستگی چند نوجوان برای غلبه بر بی‌عدالتی است. نیزرانا فاروک در این داستان، مخاطبانش را با فضای حاکم بر جامعه هندوستان و نظام ارباب و رعیتی آشنا می‌کند؛ علاوه‌بر آن، با ماجراهای تعلیق‌دار، مخاطب را در تکاپوی آن نگه می‌دارد که داستان را دنبال کند.

«ملاله و مداد جادویی»

این کتاب به قلم ملاله یوسف زی، تصویرگری کراسکوئت با ترجمه شبنم حیدری‌پور از انتشارات پرتقال، داستان زندگی ملاله و تلاش‌ها و مبارزه‌های او برای دستیابی به زندگی بهتر و حق تحصیل برای دختران است. ملاله داستان خود را با تعریف قصه‌ای از یک فیلم آغاز می‌کند. در این فیلم، پسری مدادی جادویی دارد که با آن به دیگران کمک می‌کند و قهرمان همه است. ملاله نیز آرزو دارد مدادی جادویی داشته باشد تا بتواند مشکلاتش را حل کند. او ابتدا به مسائل شخصی خود می‌اندیشد؛ اما به‌تدریج با دیدن کودکان کار و مردانی که مانع تحصیل دختران می‌شوند، به این فکر میفتد که بیشتر درس بخواند، بنویسد و صدای خود را به گوش همه برساند. افرادی مانع او می‌شوند؛ اما او به تلاش خود ادامه می‌دهد. اکنون همه دنیا ملاله را می‌شناسند و به سخنان او گوش می‌دهند. ملاله، مداد جادویی‌اش را به دست آورده است. او به این باور رسیده است که یک کودک، یک معلم، یک کتاب و یک خودکار می‌توانند دنیا را تغییر دهند.

«کلاس پرنده»

این کتاب، نام رمانی است از نویسنده آلمانی، اریش کستنر که در سال ۱۹۳۳ و در قالب کتاب کودکان نوشته شده است. داستان درباره چند پسربچه است که چند روز مانده به کریسمس، نمایشی به نام «کلاس پرنده» را تمرین می‌کنند. ترجمه فارسی این کتاب به کوشش سپیده خلیلی تهیه شده و انتشارات محراب قلم (کتاب‌های مهتاب) آن را منتشر کرده است.

داستان با دو پیشگفتار آغاز می‌شود. در پیشگفتار اول درمی‌یابیم که نویسنده، اریش کستنر، می‌خواهد داستانی درباره کریسمس بنویسد؛ اما در چله تابستان این کار غیرممکن است؛ بنابراین راهی جایی می‌شود که برف باشد. نویسنده، سوار قطاری به مقصد باواریای بالا می‌شود و در آنجا، در معیت پروانه‌ای به نام «گوتفرید» و گوساله‌ای به نام «ادوارد» مشغول نوشتن داستان کریسمس می‌شود. در پیشگفتار دوم، نویسنده، ماجرای غم‌انگیز «جوناتان تروتس» (جونی) را تعریف می‌کند و به مخاطب کم‌سن‌وسالش می‌گوید که این داستان را به این دلیل تعریف کرده تا بچه‌ها یاد بگیرند چگونه در زندگی ضربه‌ها را نوش جان کنند و سرپا بمانند.

پس از این دو پیشگفتار، رمان آغاز می‌شود. داستان چند روز مانده به کریسمس در مدرسه شبانه‌روزی «یوهان زیگسموند» می‌گذرد. بچه‌ها نمایشی را تمرین می‌کنند به نام «کلاس پرنده» که قرار است در جشن کریسمس اجرا شود. رمان «کلاس پرنده» داستانی است که در مدرسه شبانه‌روزی شکل می‌گیرد و در آن، سخن از شجاعان و ترسوها، آدم‌های عاقل و مردم نادان است. با اجرای نمایشنامه «کلاس پرنده»، برخی از بچه‌ها خواهند آموخت که زندگی نه با پول درآوردن شروع می‌شود و نه با آن به پایان می‌رسد. یاد می‌گیرند که هرگز نه خود را فریب دهند و نه اجازه دهند دیگران آن‌ها را فریب دهند.

شهامت بدون هوشیاری و هوشیاری بدون شهامت، پوچ است. تاریخ بشر، زمان‌های بسیاری را به یاد دارد که در آن‌ها مردمان شجاع، ناهوشیار و مردم هوشیار، بزدل بوده‌اند. هرگاه آدم‌های هوشیار، شجاع و آن‌هایی که شهامت دارند هوشیار شوند، بشریت پیشرفت می‌کند. این رمان، روایت نویسنده‌ای است که به موضوع شهامت فکر می‌کند و درحالی‌که به این مطالب تقریباً به‌طور فلسفی می‌اندیشد، تصمیم می‌گیرد نوشتن داستان عید را آغاز کند.

«دونده‌ی دوم: پاتینا»

این کتاب نوشته جیسون رینولدز است که با ترجمه شبنم حیدری‌پور از سوی انتشارات پرتقال منتشر شده است. داستان آن درباره زندگی دختری است که با سرعت بسیار می‌دود و از این ورزش به‌عنوان راه‌حلی برای رهایی از دغدغه‌هایش استفاده می‌کند؛ اما اخیراً به دلیل مشکلات فراوانی که با آن‌ها مواجه است، ممکن است در مسابقات ضعیف عمل کند. پاتینا جونز یا به اختصار پاتی، مانند برق می‌دود. او دویدن را دوست دارد و احساس می‌کند با این کار می‌تواند از مشکلاتش فرار کند و آن‌ها را پشت سر بگذارد. البته مهم‌تر از همه این‌ها، او قصد دارد بهترین باشد و به همکلاسی‌هایش در مدرسه جدید که به او طعنه می‌زنند، خودی نشان دهد. همچنین، او می‌خواهد به خواهر کوچک‌ترش یاد دهد که مقاومت و ایستادگی کند و مهم‌تر از همه، به‌خاطر مادرش به دویدن ادامه می‌دهد. مادر او دیابت دارد و این بیماری پاهایش را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ پاتی نگران است که برای همیشه مادر عزیزش را از دست بدهد. با این اوصاف، او به‌جای مادرش می‌دود؛ زیرا مادرش دیگر قادر به انجام این کار نیست. پاتی شخصیت اصلی «دونده‌ی دوم: پاتینا» دوستان جدیدی پیدا کرده است که هم‌تیمی‌هایش هستند و دلش می‌خواهد به‌قدری خوب باشد که سانی، روح و لو به او افتخار کنند؛ اما مشکلات زیادی او را محاصره کرده‌اند و این استرس‌ها و نگرانی‌ها، همراه با حضور مربی بداخلاق، ممکن است جلوی پیشرفت او را بگیرد. داستان «دونده‌ی دوم: پاتینا» داستان تلاش، شجاعت، ایستادگی و پیروزی است. در این اثر، جیسون رینولدز، نویسنده داستان، در کنار تلاش برای تحقق آرزوهای شخصی، اهمیت خانواده و دوست‌داشتن را بار دیگر برای نوجوانان بازگو می‌کند.