به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، شکوه السادات سمیعی، کارشناس طبقه‌بندی و فهرست‌نویسی اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی دراین‌خصوص به خبرنگار ما اظهار کرد: قدمت تاریخی این اسناد به سال‌های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۶ قمری هم‌زمان با سال‌های ۱۳۰۱ و ۱۳۰۶ شمسی برمی‌گردد.

وی گفت: طبق این سند مبایعه‌نامه، املاک موروثی ملاحسن فرزند محمد ارباب ساکن نوبهار غلام خانه (روستایی در ولایت باخرز شهرستان مشهد واقع شده است)، به مبلغ ۲۰ تومان، با شرایطی معین به فروش رفته است.

سمیعی ادامه داد: ویژگی این سند، مُهری بیضی‌شکل متعلق به خواجه سیف‌الدین جامی احمدی، پیش‌نماز آرامگاه شیخ احمد جامی است که وی به‌عنوان شاهد، در قسمت بالای صفحه سند، ممهور کرده است.

وی افزود: در سجع این مهر نیز، عبارت «افوض امری الی الله، از عنایات اله و شفقت خیرالانام، گشت سیف‌الدین جامی، شرع انور را غلام»، ذکر شده است که احتمال می‌رود که تاریخ آن سال ۱۳۱۰ قمری باشد.

معرفی قباله ازدواج اهدایی

کارشناس طبقه‌بندی و فهرست‌نویسی اسناد آستان قدس رضوی بیان کرد: دیگر سند اهدایی مصطفایی، نکاح‌نامه‌ای است که همچون اغلب قباله‌های ازدواج با عبارت عربی «هوالمؤلف بین القلوب»، آغاز شده است.

همچنین این قباله ازدواج با دعای «اللهم الف بینهم و طیب نسلهما بحق محمد و آله الطاهرین»، به پایان رسیده است.

وی گفت: در صدر سند، کتیبه‌ای تذهیب شده با ترکیبی از هنرهای اسلیمی و ختایی و رنگ‌های لاجورد و شنگرف و … به چشم می‌خورد.

حاشیه صفحات آن نیز با جداولی دارای کمند تزیین شده است، همچنین خطوط سند به زبان عربی و فارسی است که چند سطر اولیه با یکی از خطوط سته، یعنی خط محقق به نگارش درآمده است.

سمیعی افزود: در این عقدنامه، ازدواج دائم ِآقامیرزا عبدالحیدرخان فرزند آقامیرزا عبدالرحمان‌خان باخرزی، با آغاخانم، فرزند حاجی عبدالرحیم آقا، با صداق معین ۷۵۰ تومان وجه نقد و املاک متعددی در منطقه باخرز، به ثبت رسیده است.

وی ادامه داد: در شرایط ضمن عقد این نکاح‌نامه آمده است که جناب ناکحه مزبور، منکوحه مرقومه را از الان به مدت ۵۰ سال کامل سرپرستی کند و هر گاه بین مدت مرقومه، جناب ناکحه مزبور مقرری ندهد و از باخرز غایب باشد، باید از قرار هر ماه مبلغ ۱۰ تومان رایج بابت مخارجات، به زن نفقه برساند و اگر بعد از مدت یک سال، زن غیبت همسر را به ثبوت برساند، می‌تواند به محضر رفته و درخواست طلاق شرعی اولی و دریافت صداق، معین کند.

کارشناس طبقه‌بندی و فهرست‌نویسی اسناد آستان قدس رضوی تصریح کرد: دادن ِاختیار به زن برای جدایی از همسر، باتوجه‌به هم‌زمانی با دوران قاجاریه، از مشخصات قابل‌تأمل در این سند است.

علاوه‌برآن علت محدودیت زمان تا ۵۰ سال، جهت التزام داماد به تعهدات خود، در این نکاح نامه مشخص نیست.

وی افزود: در واقع، چرا مطابق متن سند، آقامیرزا عبدالحیدرخان تنها تا آن زمان ملزم به انجام شرایط ضمن عقد است و بعد از آن تاریخ، می‌تواند از انجام تعهدات فوق استنکاف ورزد.