به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جلسه نقدوبررسی کتاب «عصر تاریکی» با حضور هادی خانیکی، حسینعلی نوذری، حامد زارع و همچنین مترجم کتاب حمید هاشمی کهندانی در شهر کتاب مرکزی برگزار شد.
کتاب عصر تاریکی اثر برایان تیتلی است که مسیر سیاسی امپراتور بوکاسا دیکتاتور آفریقای مرکزی را روایت می‌کند. عصر تاریکی به تازگی و در دسته‌ی پرتره‌های سیاسی نشر وزن دنیا موسوم به «شاهد عینی» منتشر شده است.
حامد زارع مدیر مجله سیاست‌نامه در ابتدای جلسه، به روش جالب کتاب در روند بررسی موضوع اشاره کرد و گفت: این کتاب، از جایی قبل‌تر از موضوع اصلی که بوکاسا باشد شروع می‌کند و ابتدا به غارت منابع سرزمین آفریقا توسط اروپایی‌ها می‌پردازد. نقطه‌ی ورود به این کتاب را می‌توان از بحث فرهنگ استعماری دانست. چرا که بوکاسا هم ابتدا کارگر شرکت جنگل بوده و شاهد کشته‌شدن پدرش هم بوده است و هنر خشونت‌ورزی را در شش سالگی از همان کارگزاران فرانسوی یاد می‌گیرد.
آفریقا در این کتاب، آینه تمام‌نمای استعمار است
در ادامه نشست، حسینعلی نوذری، پژوهشگر و نظریه‌پرداز حوزه علوم سیاسی که عمده شهرت وی به علت پژوهش در نظریات یورگن هابرماس و ترجمه و بررسی آن در سال‌های اخیر است، ضمن اشاره به اهمیت برگزاری جلساتی که به تاریخچه‌ی سیاسی می‌پردازند گفت: عصر تاریکی داستان فردی به نام بوکاسا نیست، داستان حدیثی مکرر در طول تاریخ است که از قرن بیستم تا به امروز ادامه دارد.
او در ادامه تاکید داشت: ما نیز با گوشت و پوست و استخوان‌مان چنین روایت‌هایی را تجربه می‌کنیم و منظور از این «ما»، ساکنین خاورمیانه است. شاید کشور ما تجربه‌ی استعمار را به شکل حضوری نداشته است اما همواره محل بده و بستان و محل تقسیم منافع میان قدرت‌های بزرگ بوده است. از انگلیس و آمریکا تا چین و روسیه.
او ضمن نقل‌وقول از منتقدینی که درباره‌ی تیتلی و این اثر نوشته‌اند گفت: آفریقا در این کتاب، آینه‌ی تمام‌نمای استعمار است. البته این بدان معنا نیست که ما بار همه‌ی گناهان را از دوش خود برداریم و همه‌چیز را فرافکنی بکنیم، زیرا تا زمانی که جامعه مستعد نباشد، استعمار اتفاق نمی‌افتد.
نوذری در ادامه صحبت‌هایش گفت: ترجمه‌ی فارسی شیوا و روان کتاب، فارغ از پرش‌های متنی که در برخی موارد رخ داده و طبیعی هستند، باعث می‌شود که کتاب را رها نکنید. شیوه‌ای که نویسنده در پیش گرفته و آنچه که درباره‌ی سرگذشت و زندگی بوکاسا می‌گوید، مبتنی بر شیوه‌ی پساساختارگرایانه‌ی لارنس استون در تحلیل روایت است که توانسته کتاب را از یک رمان تاریخی متمایز کند، گرچه هم‌چنان شانه‌به‌شانه‌ی رمان تاریخی حرکت می‌کند.
در عصر ظلمت خبری از گفتگو نیست
در ادامه جلسه، هادی خانیکی کارشناس رسانه و از اساتید سرشناس رشته‌ی ارتباطات، به جذابیت مطالعه‌ی بوکاسا در ادبیات استعماری و پسااستعماری اشاره کرد و گفت: نسل ما، نسلی‌ست که شاهد چاپ و دیده‌شدن کتاب‌هایی چون «انقلاب آفریقا» و «چهره‌ی استعمارگر و چهره‌ی استعمار زده» بوده‌اند. بعضی از این آثار، نه‌تنها در ایران و بلکه موضوعات تاثیرگذاری در جهان بوده‌اند.
خانیکی در ادامه، ضمن اشاره به کتاب «انسان‌ها در عصر ظلمت» اثر هانا آرنت، به گفتگو درباره‌ی ترکیب عصر ظلمت که برگرفته از اشعار برتولت برشت است پرداخت و آن را با عصر تاریکی هم‌معنا دانست. او ضمن خوانش بخش‌هایی از نوشته‌های برشت در این‌باره ادامه داد: در عصر ظلمتی که آرنت با تعبیر شاعرانه‌ی برشت از آن یاد می‌کند، اغتشاش مفاهیم صورت می‌گیرد. به همین دلیل است که توصیه‌اش برای خروج از عصر ظلمت، پناه بردن به گفتگو است.
او ضمن اشاره به بخشی از صحبت‌های نوذری گفت: کارهای بوکاسا تازگی ندارند. می‌توانید در جاهای دیگر تاریخ هم این اعمال را مشاهده کنید. اما آنچه عصر ظلمت را بدل به عصر ظلمت می‌کند، اغتشاشی است که در مفاهیم پدید می‌آید. مثل بوکاسا که یک‌چهارم بودجه‌ی دولتش را خرج تاج‌گذاری می‌کند! اگر الان هم درباره‌ی موقعیت آفریقای مرکزی جستجو بکنید می‌بینید که این کشور جمعیت زیادی ندارد. سوال اینجاست که بوکاسا با وسعت کوچک آفریقای مرکزی، چطور امپراتور می‌شود؟
او ادامه می‌دهد: در عصر ظلمت، رشته بین نظریه و عمل پاره می‌شود. دال‌ها یتیم می‌شوند. سنت مرده است و مراجع اقتدار دچار زوال شده‌اند. غیاب سنت و فقدان اقتدار و اعتماد باعث سستی در این کشورها می‌شود. در عصر ظلمت خبری از گفتگو نیست و امکانی هم برای آن وجود ندارد.
حمید هاشمی کهندانی ضمن تشکر از مباحثی که توسط منتقدین طرح شد، از نشر وزن دنیا و خوانندگان اثر نیز تشکر کرد و ادامه‌دار بودن روند انتشار چنین کتاب‌هایی در دسته‌ی «شاهد عینی» نشر وزن دنیا اشاره داشت که قرار است به شکل جدی‌تری به پرتره‌های مهم سیاسی و اعصارشان بپردازند.
«عصر تاریکی» نوشته برایان تیتلی با ترجمه حمید هاشمی کهندانی در ۳۸۰ صفحه و ۱۳ فصل با قیمت ۴۵۰ هزار تومان از سوی انتشارات وزن دنیا منتشر شده است.
نظر شما