به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، هشتمين پيشواي شيعيان، امام رضا(ع) فرزند امام موسي(ع) و نجمه تکتم در 11 ذی القعده سال 148 هجری در مدینه منوره متولد شدند.

ایشان در سن 35 سالگی عهده‌دار مسوولیت امامت و رهبری شیعیان شدند و اين مسووليت را 20 سال برعهده داشتند. دوران زندگي اين امام همام مقارن با خلافت خلفای عباسی بود که سختی‌ها و رنج بسیاری را بر امام(ع) روا داشتند. 

رضا، صابر، زكي، ولي، فاضل، وفي، صديق، رضي، سراج الله، نورالهدي، قرة عين المؤمنين، مكيدةالملحدين، كفوالملك، كافي الخلق، رب السرير، و رئاب التدبير از القاب ايشان به شمار مي‌رود.

حضرت رضا(علیه السلام) قبل از هجرت به مرو در مدینه زادگاهشان، ساکن بودند و در آنجا در جوار مدفن پاک رسول خدا(ص) و اجداد طاهرشان(ع) به هدایت مردم و تبیین معارف دینی و سیره نبوی می‌پرداختند. مردم مدینه نیز بسیار امام(ع) را دوست ‌داشتند و به ایشان چون پدری مهربان می‌نگریستند. تا قبل از این سفر، با این که امام بیشتر سال‌های عمرشان را در مدینه گذرانده بودند، اما در سراسر مملکت اسلامی پیروان فراواني داشتند که گوش به فرمان اوامر امام(ع) بودند. 

دوران حيات امام هشتم(ع) در زمان اوج‌گيري گرايش مردم به اهل‌بيت(ع) و دوران گسترش پايگاه‌هاي مردمي اين خاندان بود.

امام رضا(ع) از پايگاه مردمي شايسته‌اي برخوردار بودند و در همان شهر كه مأمون با زور حكومت مي‌كرد، ايشان مورد قبول و مراد همه مردم بودند و بر دل‌ها حكم مي‌راندند. نشانه‌ها و شواهد تاريخي ثابت مي‌كند كه (در اين دوران) پايگاه مردمي مكتب علي عليه السلام از جهت علمي و اجتماعي تا حدي بسيار رشد كرده و گسترش يافته بود. در آن مرحله بود كه امام عليه السلام مسووليت رهبري را به عهده گرفتند.

در دوران امامت امام رضا عليه السلام، دو مرحله فعاليت در سال‌هاي خلافت هارون و سال‌هاي خلافت مامون وجود داشت. در زمان خلافت هارون، امام هشتم(ع) در نهايت تقيه زندگي مي‌كردند. آنچه در دوران علي بن موسي الرضا عليه السلام يعني ولايتعهدي پيش آمد، نشان‌دهنده ميزان علاقه مردم نسبت به اهل‌بيت(ع) است.

10 سال از دوران امامت حضرت رضا(ع) با حكومت هارون همزمان بود. در اين دوره موقعيت مناسبى براى مبارزه علنى و رسمى امام رضا(ع) پديد نيامد و بيشتر تلاش سياسى ايشان به صورت پنهانى رهبرى مى‌شد، اما در جاي‌جاي سرزمين‌هاى اسلامي، جنبش‌ها و قيام‌هاى پياپى شيعيان، حكومت عباسى را به تنگ آورد و هارون در برخورد با آنها دچار سردرگمى شد. 

هنگامي كه حضرت رضا(علیه السلام) وارد مرو شدند، مأمون از ایشان استقبال شایانی کرد و در مجلسی که همه ارکان دولت حضور داشتند، از ايشان به عنوان ولی عهد خود ياد كرد و حضرت فرمودند: «اینک که مجبورم، قبول می‌کنم به شرط آن که کسی را نصب یا عزل نکنم و رسمی را تغییر ندهم و سنتی را نشکنم و از دور بر بساط خلافت نظر داشته باشم.» 

در توصيف كرامات، بزرگواري‌ها، معجزات و رويكردهاي ديني، سياسي و اقتصادي هشتمين پيشواي شيعيان كتاب‌هاي فراواني در سال‌هاي اخير به رشته تحرير درآمده است كه برخي از مهم‌ترين اين آثار عبارتند از:

ـ مناظره امام رضا(ع) با دانشمندان غیرمسلمان/ سیدعلیرضا جعفری/ نبوغ / 1381

ـ درس هایی از زندگی امام رضا(ع)/ عبدالحسین طالعی، حسین فریدونی (مترجم)/ نبا / 1381

ـ زندگانی امام رضا(ع)/ منصور کریمیان/ اشرفی / 1381 

ـ پناه بی‌پناهان امام رضا(ع)/ محمدجواد مهری کرمانشاهی/ مشرقین / 1381
ـ آثار حضور و برکات امام رضا (ع) در ایران/ سلسله / 1381

ـ داستان‌هایی از کرامات امام رضا علیه السلام/ علی یزدی/ نجبا / 1381

ـ زندگانی چهارده معصوم، امام رضا(ع)/ علی نوری/ جهانتاب/ 1382

ـ سیرت حضرت امام رضا(ع)/ سیداحتشام عباس زیدی، سید قلبی حسین، سیدهاشم موسوی (مترجم)/فرهنگ مشرق زمین / 1382

ـ امام رضا(ع) و ایران/ امیر عباس رجبی، سیدحسین حر (مترجم)/ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی/ 1383

ـ داستان زندگی امام رضا(ع)/ محمدحسین صلواتیان، امیرمهدی مرادحاصل، رضا شیرازی/ پیام نور / 1383 

ـ زندگانی حضرت امام رضا(ع)/ حمیدرضا کفاش/ عابد / 1383

ـ زائر پیاده امام رضا(ع)/ عباس فرهادیان/ عابد / 1383 

ـ رفتارهای اخلاقی و اجتماعی امام رضا(ع)/ محمدعلی چنارانی/ عروج اندیشه / 1383

ـ اهمیت نماز در سیره امام رضا(ع)/ غلامرضا اکبری زیبدی/ الشمس/ 1384

ـ معجزات امام رضا علیه السلام/ حبیب الله اکبرپور (به اهتمام)/ الف/ 1384 

ـ دارالشفاء امام رضا(ع)/ جابر رضوانی/ مهدیه / 1384 

ـ فلسفه الهی از منظر امام رضا(ع) / عبدالله جوادی آملی، زینب کربلایی (مترجم)، مجید حیدری فر (ویراستار)/ اسراء / 1384 

ـ امام رضا (ع) و قرآن؛ جایگاه وحی در معارف رضوی/ غلامرضا اکبری زیبدی/ الشمس / 1384 

ـ از مدینه تا خراسان؛ سرگذشت داستان گونه امام رضا(ع)/ کمال سید، مهدی عابدی (مترجم)/ حدیث راه عشق/ 1384

ـ ماه غریب من؛ داستان زندگی امام رضا علیه السلام/ مجید ملامحمدی/ به نشر/ 1385

ـ سیری در زندگانی امام رضا(ع)؛ ضامن آهو/ سیدمحمد صالحی/ معیار اندیشه/ 1385

ـ تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)/ محمدجواد فضل الله، سیدمحمدصادق عارف (مترجم) / بنیاد پژوهش‌های اسلامی / 1385

ـ آداب زیارت امام رضا(ع)/ بنیادپژوهش‌های اسلامی (تهیه و تنظیم)/ بنیاد پژوهش‌های اسلامی/ 1385

ـ ولایت عهدی امام رضا(ع)/ سیدمحمد مرتضوی، جواد طهوریان (ویراستار)/ بنیاد پژوهش‌های اسلامی / 1385

ـ اخلاق تربیتی امام رضا(ع)/ جواد محدثی/ مطهر / 1385

ـ آفتاب هشتم؛ امام رضا(ع)/ مهدی وحیدی صدر، فرشته منعمی (تصویرگر)/ براق / 1385 

ـ الگوهای رفتاری حضرت امام رضا(ع)/ محمدحسین نوحه خوان/ مدین / 1385 

ـ نامه‌ای به امام رضا(ع)/ شلفین/ 1385 

ـ امامت از دیدگاه امام رضا(ع)/ احمد آقایی (گردآورنده)/ بنیاد پژوهش‌های اسلامی / 1385 

ـ چهل داستان از کرامات امام رضا(ع)/ مهدی خراسانی، محمد محمدی اشتهاردی (مقدمه)/ ولایت / 1385

ـ بارانی از ستاره؛ امام رضا(ع)/ مهدی وحیدی صدر (شاعر)، فرشته منعمی (نقاش)/ عروج اندیشه / 1385 

ـ منظومه هدایت؛ زندگانی حضرت امام رضا(ع)/ فرشته مقیمی/ میرپور / 1385 

ـ زیارتنامه امام رضا(ع)/ اسدالله رضوانی (خطاط)/ ولایت / 1385 

ـ امام رضا(ع)؛ چهره مهربان/ غلامرضا آبروی، سعید گائینی (تصویرگر)، نسرین گائینی (تصویرگر)/ حضور / 1386 

ـ نماز و عبادت امام رضا(ع)/ عباس عزیزی/ صلاه / 1386 

ـ شب آفتابی خراسان؛ زندگانی امام رضا(ع)/ محسن پارسا، علی محمدی (تصویرگر)/ سپیده/ 1386

ـ چهل حدیث از امام رضا(ع)/ شراره شرفی (تدوین)/ جلیل/ 1386

ـ چکیده زندگانی امام رضا علیه السلام/ حسین استادولی/ شبر/ 1386

ـ قرآن حکیم از منظر امام رضا(ع) / عبدالله جوادی آملی، زینب کربلایی (مترجم)، مجید حیدری فر (ویراستار)/ اسراء / 1386

ـ خورشید مشرق؛ امام رضا(ع)/ عباس عطاری کرمانی/ آسیم / 1386 
ـ امام رضا(ع)/ محمدرضا ناجی/دفتر پژوهش‌های فرهنگی / 1387 

ـ کرامات امام رضا(ع)/ حسین صبوری/ صبوری / 1387

ـ سیره امام رضا(ع)/ امیرمهدی حکیمی، محمدکاظم بهنیا (مصحح)/ دفتر نشر فرهنگ اسلامی / 1387

ـ مرد بارانی؛ امام رضا(ع)/ محمدکاظم مزینانی (شاعر)، منصوره محمدی (تصویرگر)/ قدیانی / 1387

ـ ولایت عهدی امام رضا(ع)/ سیدمحمد مرتضوی، جواد طهوریان (ویراستار)/ بنیاد پژوهش‌های اسلامی / 1387

ـ امام رضا(ع)؛ مسافر غریب/ سپیده خلیلی، سعید رزاقی (تصویرگر)/ لوح دانش/ 1387

ـ مهربان دهم امام رضا(ع)/ مجید ملامحمدی، محمدحسین صلواتیان (تصویرگر)/ پیام آزادی/ 1387 

ـ صد حدیث از امام رضا(ع)/ مجید غفوری (به اهتمام)/ آبرخ / 1387

ـ نگاهی بر زندگی امام رضا(ع)/ محمد محمدی اشتهاردی / مطهر / 1387 

ـ رفتارهای اخلاقی و اجتماعی امام رضا(ع)/ محمدعلی چناران/ پگاهان / 1387

ـ فرازهایی از زندگی امام رضا(ع)/ بتول سعیدی/ ساویز/ 1387

ـ سبزتر از بهار؛ زندگینامه امام رضا(ع)/ شکوه قاسم نیا، عطیه مرکزی (نقاش)/ مدرسه/ 1387

ـ امام رضا(ع) در رزمگاه ادیان/ سهراب علوی/ مسجد مقدس جمکران/ 1387

ـ کرامات و مقامات عرفانی امام رضا(ع)/ سیدعلی حسینی قمی/ نبوغ / 1387 

ـ شناخت مختصر از امام رضا(ع)/ حسین کرکچی/ استاد / 1383

ـ غریب طوس؛ امام رضا علیه السلام/ مهدی وحیدی صدر (شاعر) / جامعه القرآن الکریم / 1387 

ـ کبوتر بقیع و امام رضا(ع)/ فرشته منعمی (تصویرگر)، محمد کامرانی اقدام (شاعر)/ حدیث نینوا / 1387

ـ پاره‌ای از بهشت؛ امام رضا(ع)/ سیما بروجردی (تصویرگر)، عباسعلی سپاهی یونسی (شاعر)/ انصار / 1387 

ـ فرازهایی از؛ سخنان امام رضا(ع)/ محمد حکیمی/ آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی / 1387 

ـ سفر امام رضا(ع) به نیشابور/ سیدمصطفی حسینی نیشابوری/ دانش هوشیار/ 1387

ـ نگین توس؛ نگاهی به زندگانی امام رضا(ع)/ سکینه اولادحیات/ شوق / 1387

ـ خورشید خراسان؛ تاریخ و جامع شعر حضرت امام رضا(ع)/ امیراسماعیل آذر/ پلک / 1387 

ـ آیین زندگی از دیدگاه امام رضا علیه السلام/ محسن کتابچی/ الف/ 1387

ـ جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو/ جلیل عرفان منش، محمد فلسفی (ویراستار)/ بنیاد پژوهش‌های اسلامی / 1387

ـ نیم نگاهی به زندگانی غریب توس امام رضا علیه السلام/ علیرضا کربندی (به اهتمام)/ دامینه، واسع/ 1387

ـ داستان‌های امام رضا(ع) و کاظمین علیهماالسلام برگرفته از بحارالانوار/ سیدجعفر حسینی (تهیه و تنظیم)/ دار الثقلین/ 1387