به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در بخش دوم از آخرین نشست «هفت شاعر، هفت کتاب برگزیده» مجموعه شعر «از پنجره‌هاي بي پرنده» سروده عليرضا بديع توسط عبدالجبار كاكايي، شاعر و منتقد و آرش شفاعي، شاعر و روزنامه‌نگار نقد و بررسي شد.

كاكايي، منتقد نشست در ابتدا با ابراز تاسف از درگذشت محمود شاهرخي، به عنوان يكي از موثرترين شاعران در نخستين رويش‌هاي شعر انقلاب اظهار داشت: طي اين سال‌ها همچنان با غزل امروز آشنا بودم اما اين مجموعه سبب شد تا بار ديگر به دقت به بررسي غزل معاصر بپردازم.

وي ادامه داد: به اعتقاد من عنوان اين مجموعه صرفا جنبه تزئيني دارد. عنوان كتاب نقش عجيبي در برقراري ارتباط مخاطب با كتاب براي انتخاب آن ايفا مي‌كند. اما عنوان اين مجموعه تصوير غالب كتاب را نداشت. اما يكي از محاسن اين كتاب كوتاه بودن غزل‌هاست. هر يك حدود پنج تا 6 بيت هستند و معتقدم بيش از 6 قافيه موثر براي سرودن غزل وجود ندارد. البته نوآوري‌هاي مختصري نيز در برخي از غزل‌ها ديده مي‌شود.

كاكايي با تاكيد بر استفاده بديع از وزن‌هاي معروف و مشخص تصريح كرد: وزن نبايد مزاحمتي براي ذهن مخاطب ايجاد كند. استفاده از اوزان فراموش شده تاريخ به شعر لطمه مي‌زند.

وي يادآور شد: در اين مجموعه گاه احساس مي‌كنم تنگنای وزن و اديبانه صحبت كردن و حركت در فضاي سنت، شاعر را از مضمون دور كرده است. بديع به ماهيت غزل نزديك شده، غزل ترجمان و معناي شعر است كه اين شاعر به خوبي از آن استفاده كرده است. 

اين شاعر قافيه را در غزل‌هاي بديع داراي نقش مخرب دانست و گفت: به طور كلي در شعر جوان قافيه اين نقش را پيدا كرده است. قافيه‌هايي كه به قصد غافل‌گير كردن مخاطب به كار گرفته مي‌شوند، ذهن را منحرف مي‌كند.

وي درباره صور زيبايي‌شناسي غزل بديع افزود: اين عناصر در شعر او همگي سنتي هستند. گويي زيبايي‌شناسي امروزي براي شاعر جذابيت ندارد و ذهن سنتي شاعر را نشان مي‌دهد. البته احساس مي‌كنم مي‌توان با تمرين اين مشكل را برطرف كرد.

كاكايي ادامه داد: من با غزل مدرن و فانتزي ميانه خوبي ندارم. در دهه 60 فرمي از غزل مطرح شد كه يكي از وجوه آن روي آوردن به طنز و فانتزي بود. بديع نيز چنين نگاهي را در غزلش دارد. نوعي رفتار غيرصادقانه با معشوق در غزل‌هاي او احساس مي‌شود. ما با اين شيوه نمي‌توانيم رابطه دلي برقرار كنيم بلكه تنها كشف زيبای شاعر را درك مي‌كنيم.

وي بارديگر لحن فاضلانه و اديبانه بديع را يادآور شد و تسلط بديع به اين لحن را باعث تهديد توانايي‌اش در سرودن شعر دانست.

شفاعی: برای تاریخ شعر نگوییم
در ادامه آرش شفاعي ديگر منتقد مجموعه شعر «از پنجره‌هاي بي‌پرنده» به ايراد سخنراني پرداخت و گفت: بر خلاف عبدالجباركاكايي تصميم ندارم جزءنگرانه به اين مجموعه نگاه كنم، بلكه با توجه به كارهاي پيشين اين شاعر تجربه‌هاي شاعرانه اين شاعر را از ابتدا تا امروز بررسي مي‌كنم.

وي ادامه داد: به شاعري چون بديع حق مي‌دهم در تجربه امروز شعر جوان و غزل جوان برداشت‌هايي را به دلايل مختلف داشته باشد و بيش از پيش بر اين برداشت‌ها تكيه كند و بر آن اصرار ورزد.

شفاعي افزود: با توجه به اين عوامل ما با شاعري روبرو هستيم كه خودآگاهانه با توجه به داشته‌هاي خود شعر مي‌گويد. گويي شعر گفتن براي بديع و شاعران مانند او يك فعل شده است.

وي خطاب به بديع تاكيد كرد: اين شاعر بايد به تعريف خود از شعر، داشته‌هايش از شعر و محك آن‌ها برسد تا جايگاه واقعي خود را در شعر بيابد. البته بديع به يك‌سري از شاخص‌هاي غزل مسلط است و با اين تكنيك‌ها و توانايي‌ها شعر مي‌گويد.

اين شاعر به فخامت زبان شعري بديع اشاره كرد و اظهار داشت: روز به روز بر فخامت زبان شعري او افزوده مي‌شود. اما تنها فخامت و تشخص زبانی، شاعر را شاعر نمي‌كند.

وي به طرح پرسشي پرداخت و تشريح كرد: آيا به عنوان مخاطب زماني‌كه با شعر بديع روبرو مي‌شويد احساس مي‌كنيد شاعري با سن كمتر از 30 سال با تمام ويژگي‌هاي اجتماعي، فردي و غيره را مي‌بينيد كه رويكردش به عشق، زندگي و نفرت از جنس انسان امروز است؟ آيا او توانسته تمام اتفاقات اجتماعي و سياسي روزگار خود را در خود حل كند و شعر بسرايد؛ يا شاعري بسيار فخيم در عصر بازگشت است؟

شفاعي افزود: بديع روز به روز از فرديت خود در شعر فاصله مي‌گيرد و بر فخامت، سواد ادبي و داشته‌هاي خود متكي‌ مي‌شود. اين اتكا به قيمت دور شدن از فرديت بديع است. بديع شاعري با جسارت‌هاي زباني بود كه رويكرد امروزي به شعر داشت اما هرچه جلوتر مي‌رود از اين منظر عقب‌تر مي‌ماند.

وي با تاكيد بر عمده رويكرد عاشقانه شاعر در اين مجموعه اظهار داشت: رويكرد بديع به معشوق از جنس سنت‌هاي ادبي كلاسيك است. اين تصاوير نشان از بازي در ميدان ديگران را دارد؛ نه ميدان عليرضا بديع.

اين روزنامه‌نگار به اقتدار زباني بديع اشاره كرد و ادامه داد: بي‌شك اين مجموعه نسبت به مجموعه شاعران هم سن و سال بديع و هم‌سبك او از اقتدار زباني بالاي برخوردار است. همچنين اين شاعر مضمون‌پرداز خوبي است. اما ما براي تاريخ شعر نمي‌گوييم.

وي در پايان افزود: اگر فخامت زباني چون ابزاري در دست شاعر باشد كه براي فريب مخاطب و منحرف كردن ذهن او به كار گرفته شود، به ضرر شاعر خواهد بود.

آخرین نشست از سلسله نشست‌های «هفت شاعر، هفت کتاب برگزیده» دفتر شعر جوان عصر دوشنبه(25 آبان) از ساعت 17 تا 19 با حضور شاعران ومنتقدان برگزار شد. در بخش دوم از این نشست مجموعه شعر «از پنجره‌های بی پرنده» سروده علیرضا بدیع نقد و بررسی شد.