به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دومین جلسه از سلسله نشست‌های «هفت شاعر، هفت کتاب برگزیده» دفتر شعر جوان، عصر روز(20 آبان) به نقد و بررسی مجموعه شعر «نی زن، جذامی‌و باد» سروده سعدی گل‌بیانی و «دروغ‌های مقدس» سروده حامد ابراهیم‌پور اختصاص یافت. در این نشست‌ها مجموعه شعرهای برگزیده هفت شاعر در سومین دوره جایزه کتاب سال دفتر شعر جوان(قیصر امین پور) معرفی و نقد و بررسی می‌شوند.

بخش نخست این نشست به بررسی«نی زن، جذامی‌و باد» سروده سعدی گل‌بیانی اختصاص یافت.

مسعودی‌نیا، به عنوان منتقد برای نقد و بررسی مجموعه شعر «نی زن،جذامی‌و باد» حضور داشت و با تاکید بر این نکته که ترجیح می‌دهد موضع خودش را نسبت به این مجموعه شعر در آغاز مشخص کند، گفت: مجموعه شعر گل‌بیانی از مجموعه شعرهایی است که توجه مرا به خود جلب می‌کند؛ چراکه به این سبک و سیاق شعر گفتن علاقه بسیاری دارم.

وی در ادامه به تشریح نحله‌های شعری دهه 80 پرداخت و یادآور شد: این تقسیم‌بندی کلی است و بر اساس آن هر شاعری را می‌توان در یکی از این نحله‌ها جای داد.

این منتقد درباره این نحله‌های شعری توضیح داد: دسته اول شاعران ایستا هستند. این شاعران زیبایی‌شناسی شعر کلاسیک را دارند و از مدل کلاسیک به هیچ وجه فراتر نمی‌روند. در نهایت گاهی شعر آبرومند می‌سرایند اما من شک دارک که شعر آبرومند بتواند راه جدیدی در ادبیات باز کند. اما دسته دوم شاعران متعارفند که شعر متعارف هم خلق می‌کنند.

وی در ادامه اظهار داشت: گروه سوم شاعران تجربه‌گرا هستند که سعی می‌کنند از تمام امکاناتی که ادبیات و زبان فارسی در اختیارشان می‌گذارد، بهره گیرند. همچنین با ادبیات شرق و غرب به خوبی آشنايند. این شاعران با بهره‌گیری از تمام ابزارها و مواد خام گذشته و تلفیق آنها با امکانات شعر امروز هنجار تازه‌ای خلق می‌کنند. دسته چهارم نیز شاعران نامتعارفند. این شاعران هنجار تازه‌ای ندارند؛ بلکه کارهای متعارف را تخریب می‌کنند. این تخریب در مضمون‌پردازی و اجرای شعر صورت می‌گیرد.

مسعودی‌نیا معتقد است مکان هندسی شعر گل‌بیانی در میان نحله سوم و چهارم قرار می‌گیرد، یعنی هنجار تازه خلق می‌کند؛ اما گاهی وسوسه هنجارشکنی نیز دارد. البته به نظر او گل‌بیانی زمانی که به گروه سوم نزدیک می‌شود، موفق‌تر است.

وی یادآور شد: گل‌بیانی از کارگاه شعر کارنامه می‌آید و از محضر استادی چون منوچهر آتشی بهره گرفته و در جمع‌های مختلف شعری نیز حاضر شده و این امر نتیجه خوبی را برای شعر او به همراه داشته است.

مسعودی‌نیا در بخش دیگری از سخنانش به معرفی نکات مثبت شعر گل‌بیانی پرداخت و اظهار داشت: شعر گل‌بیانی از تمام امکانات موجود استفاده می‌کند و هنجار تازه به وجود می‌آورد. از سوی دیگر خواندن شعر او برای مخاطب لذت‌بخش است. علت این امر نیز چینش هنرمندانه فضاها، المان‌ها و مفاهیم متضاد و دور ازهم، در کنار یکدیگر است. همچنین شعر او روایت غیر خطی و سیالی دارد و از طریق تصویرپردازی موقعیت راوی را برای ما توصیف می‌کند. خواننده نمی‌تواند انتهای این روایت را حدس بزند. حتی در عاشقانه‌ترین شعرهای او مخاطب نمی‌تواند متوجه جایگاه عاشق و معشوق شود، در حقیقت او روایت را در ساختار عمودی شعر به خوبی اجرا می‌کند.

وی ادامه داد: شعرها زبان بسیار منسجمی‌ دارند و شاعر سوار بر زبان است. البته گل‌بیانی زمانی در این امر موفق‌تر است که افراط نمی‌کند. اگر گل‌بیانی در آینده به تعادل زبانی برسد و اصراری در به رخ کشیدن اقتدار زبانی‌اش نداشته باشد، بهتر و موفق‌تر خواهد بود.

این منتقد با تاکید بر این نکته که ما درگیر مبانی مکانیکی و نظریه‌های ادبی شده‌ایم و از این نکته که برای چه شعر می‌گوییم غافل مانده ایم، توضیح داد: نباید فراموش کرد، شاعر شعر می‌سراید تا بر مخاطب اثر بگذارد و این ممکن نیست مگر با برانگیختن نیاز روحی مخاطب و ایجاد همزادپنداری در او. گل‌بیانی در اجرای شعرش از نظر بازی زبانی موفق است و ازسوی دیگر سروده‌های او با مضامین اجتماعی و سیاسی، بار عاطفی بالایی دارد و مخاطب را درگیر می‌کند.

وی به جهان‌واره شاعر، اشاره و تصریح کرد: من در مقابل جهان‌واره هر شاعری تسلیمم، اما انتظار دارم المان‌هایی قابل دسترس داشته باشد. زمانی که ساختار شعر می‌طلبد، بازی زبانی در شعر کاربرد پیدا می‌کند؛ اما در بقیه مواقع جنبه تزئینی دارد. اما در مجموع رویکرد ما نسبت به مجموعه رویکرد کلی است و شاعر را در کل مجموعه بررسی می‌کنیم و می‌بینیم در کل با مجموعه موفقی روبرو هستیم.

خورشاهیان: شعر را در ساختار کلی باید بررسی کرد
بخش دوم این نشست به معرفی و نقد و بررسی مجموعه شعر «دروغ‌های مقدس» سروده حامد ابراهیم‌پور اختصاص داشت.
هادی خورشاهیان، به عنوان منتقد این بخش از نشست به ایراد سخنرانی و بررسی این مجموعه شعر پرداخت.

وی با تاکید بر ارادت ویژه‌ای که نسبت به غزل دارد، گفت: در این مجموعه شعر، ما با شاعری روبرو هستیم که به نظر من توانسته به خوبی از همه امکانات موجود استفاده کند.

خورشاهیان ادامه داد: شاعر در این مجموعه به دقت آگاه و متعهد به سابقه تاریخی است. از کنار هیچ یک از اتفاقات به سادگی نگذشته و شعر را تنها برای شعر گفتن، نگفته است. در شعر ابراهیم‌پور نوعی حضور در غیاب دیده می‌شود. اما اساسی‌ترین ویژگی کتاب، تعهد نسبت به تاریخ و اجتماع و مبانی انسانی است.
 
وی در بخش دیگری از سخنانش به اسامی مکان‌ها و افرادی که ابراهیم‌پور در شعرش آورده اشاره کرد و افزود: این اسامی‌ گاه در خدمت شعرند و حق مطلب را ادا می‌کنند و گاه به شعر لطمه می‌زنند. 

این منتقد از ابراهیم‌پور به عنوان شاعری یاد کرد که به سبک هندی شعر نمی‌گوید و شعرش کالبد و ساختاری طولانی دارد و یادآور شد که باید شعر را در کل ساختار آن بررسی کرد.

وی با تاکید بر استفاده شاعر از تلمیح‌ها و تکنیک‌های سینمایی در شعرش اظهار داشت: این تلمیحات او را از توضیحات اضافه بی‌نیاز می‌کند. تمام شعر او در تلمیح‌هایش خلاصه می‌شود و اگر این تلمیح را از شعر ابراهیم‌پور حذف کنیم، قسمت اعظم شعر را از دست می‌دهیم و شعر محدود به زمان خاصی می‌شود.

خورشاهیان در جمع بندی سخنان خود توضیح داد: شعر ابراهیم‌پور جدا از تمام حسن‌هایی که دارد، شعری حسی است و باید آن را درک کرد و به دلیل حسی که به مخاطب می‌بخشد به استثنا برخی از قسمت‌های آن مجموعه، دوست‌داشتنی و موفق است.

این مجموعه شعر توسط دو شاعر جوان نیز بررسی شد. محمدرضا شالبافان -شاعر- درباره این مجموعه شعر، گفت: معتقدم ابراهیم‌پور به دلیل نگاه متفاوت به غزل و سلیقه به روزش در میان کاندیدهای جایزه کتاب سال دفتر شعر جوان قرار گرفته است.

وی درباره نگاه متفاوت ابراهیم‌پور، توضیح داد: کتاب ابراهیم‌پور مانند کتاب غزل‌سرایی با پشتوانه 10 ساله است که مجموعه شعرش را به دست انتشار می‌سپارد. تا سال 75 جریان غالب غزل، جریان محمدعلی بهمنی و حسین منزوی بود؛ سپس روایت، وارد غزل شد و اصلی ترین ساختار درونی غزل به حساب آمد. اما بعد از این جریان غزل در فضای متفاوتی قرارگرفت. این مجموعه نشان می‌دهد شاعر با آگاهی از تمام موج هایی که غزل از سر گذرانده به سرایش غزل پرداخته است.

شالبافان ادامه داد: قطعه شعر نخست کتاب یکی از بهترین عاشقانه هایی است که در سال‌های اخیر شنیده‌ام که با استفاده از تکنیک ضربه نهایی، فلاش‌بک‌های مختلفی را به ذهنیت شاعر مي دهد. از سوی دیگر در این مجموعه روایت‌های زننده از نظر ادبی در شعر دیده نمی‌شود. در هر جايي که شاعر به داستان پرداخته با استفاده از تکینک‌های سینمایی، موسیقي و ادبی یک ملودرام ساخته است.

وی یادآور شد: غزل‌های این مجموعه به مسائل سیاسی و اجتماعی و عاطفی پهلو می‌زنند. غزلی که تمام این ویژگی‌ها را داشته باشد، می‌تواند مخاطب بشتری را به خود جلب کند. همچنین شاعر با کلمات و اصطلاحات عربی به خوبی زورآزمایی کرده و در غزل متفاوت پیشتاز است و توانایی ویژه‌ای در سرودن غزل‌های طولانی با قافیه‌های دشوار دارد.

نیما یوسفی مقدم، دیگر شاعر جوانی بود که به بررسی این مجموعه پرداخت.

وی با تاکید بر این که شعر معاصر ایران در حال گذار مهمی است که آغاز و انتهای آن مشخص و قابل پیش‌بینی نیست، گفت: طول، عرض و ارتفاع این حرکت شعری نامشخص است؛ بنابراین ما نمی‌توانيم، راجع به اتفاقات آن و قله‌های بزرگش به خوبی صحبت کنیم. محاسبات اجتماعی و اقتصادی در حال تغییر است و این امر انسان معاصر را تغییر می‌دهد.

وی ادامه داد: ابراهیم‌پور در شعرش خود را به عنوان نظریه‌پرداز معرفی نمی‌کند و پیشنهادهای عجیب نمی‌دهد. 

سیفی مقدم درباره نکات مثبت دیگر شعر ابراهیم‌پور اظهار داشت: سلیس و ساده بودن، استفاده از ترکیبات تازه و شعر گفتن به همان شیوه‌ای که سخن می‌گوید و خلق قهرمان‌های تازه از جمله ویژگی‌های شعر اوست. شاعر دلباختگی جانانه‌ای به ادبیات فارسی دارد و به خوبی می‌تواند در غزل، به غزل دیگر و یا قالب مثنوی برود.

دومین جلسه از سلسله نشست‌های «هفت شاعر، هفت کتاب برگزیده» دفتر شعر جوان عصر روز(20 آبان) از ساعت 17 تا 19 در محل دفتر شعر جوان برگزار شد و به نقد و بررسی مجموعه شعر «نی زن،جذامی‌و باد» سروده سعدی گل‌بیانی و «دروغ‌های مقدس» سروده حامد ابراهیم‌پور اختصاص یافت.