به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر معجم معنايي معارف و مفاهيم قران كريم به حساب مي‌آيد كه به شيوه‌هاي نو و بي‌نظير و به صورت الفبايي ـ موضوعي تدوين شده است.
فرهنگ قرآن دربر دارنده هزاران موضوع قرآني است كه علاوه بر نقش اطلاع‌رساني در زمينه معارف قرآن، نوعي تفسير موضوعي به شمار مي‌آيد.
كتاب «فرهنگ قرآن» كليد راهيابي آسان قرآن‌پژوهان به موضوعات و مفاهيم قرآن كريم است. سنگ نخست اين بنا به همت آيت‌الله هاشمي رفسنجاني نهاده شد. وي در پس اين انديشه و باور كه چينش آيات، در ذيل واژگان قرآني ما را به همه معارف قرآن رهنمون نمي‌سازد، طرحي نو درافكند. در اين طرح، بنايي سر برآورد كه بسي بلندتر از معجم‌هاي لفظي قرآن است، زيرا با نگاهي فراگير، آيات به صورت روشمند در ذيل موضوعات طبقه‌بندي شده است.
فراهم آوردن چنين معجمي كه بسيار فراتر از معجم‌هاي لفظي است و به صورت جامع و آسان، اطلاعات و آموزه‌هاي قرآني در هر موضوع را در اختيار مخاطب قرار مي‌دهد، كاري بس دشوار، ظريف و نيازمند تبيين قواعد و اصولي است تا انتخاب مدخل، (موضوع) برداشت‌ها، و طبقه‌بندي به صورت هماهنگ انجام شود.
بخشي از اصولي كه در شكل‌گيري اين اثر مورد توجه بوده‌اند، عبارتند از :
يك) اصول و ضوابط مدخل‌گزيني:
1ـ ملاك انتخاب در مدخل‌ها، قرآني بودن و داشتن اطلاعات ـ هرچند اندك ـ است، به طوري كه ذيل برخي از مدخل‌ها، يك آيه و يا حتي بخشي كوتاه از يك آيه ذكر شده است.
2ـ در فارسي يا عربي بودن، بيشتر به شناخته بودن آنها براي مخاطبان فارسي زبان توجه شده است.
3ـ اعلام مصرح در قرآن، و اعلام غير مصرح كه بر اساس روايات و كتاب‌هاي تفسير و اسباب نزول، مراد اشاره‌هاي قرآن‌اند،مدخل قرار گرفته‌اند.
4ـ موضوعات علوم قرآن كه در قرآن كريم به آنها اشاره شده باشد و از معارف قرآني قلمداد شود، مدخل قرار گرفته است؛ مانند محكم و متشابه و نسخ.
دو) اصول و ضوابط برداشت از آيات:
1ـ در برداشت از آيات، چينش و نظم كنوني آيات مورد توجه بوده است، چنان كه برخي روايات، نظم فعلي آيات را توقيفي مي‌دانند.
2ـ در برداشت‌ها از روايات شان نزول و روايات تفسيري نيز استفاده شده است، البته مشروط به آن كه با مباني شناخته شده ديني سازگاري داشته باشد.
3ـ در برداشت‌ها مبنا بر اين بوده كه ظاهر كلمات قرآن بر اساس فهم عرف، داراي حجيت و قابل استناد است. دعوت قرآن از مردم براي انديشه‌ورزي در آيه‌هاي خود و توصيه به آنان براي عمل به مفاد آنها، همچنين رواياتي كه مسلمانان را به مراجعه به قرآن و سنجش روايات بر اساس آيات دعوت مي‌كند، دليل گويايي بر اين مبناست.
4ـ در اين اثر سعي شده است به همه ابعاد كاركرد زبان عربي توجه شود و بر اساس اين قواعد، برداشت‌هاي مختلف صورت پذيرد.
5ـ به سياق آيات در برداشت‌ها توجه شده است.
6ـ برداشت‌ها در اين مجموعه بر اساس قرائت مشهور، يعني روايت «حفص از عاصم» است.
7ـ در گزارش‌هاي قرآني از پيشينيان، باور و مبنا بر آن است كه هر آنچه قرآن نقل كرده و آن را نقد نكرده، مورد پذيرش قرآن بوده است.
8ـ برخي از دريافت‌ها و برداشت‌ها، با نظر به روايات، شان نزول‌ها، لغت، احتمال‌ها، تقديم و تاخير آيه‌ها، قرار گرفتن جمله‌اي در سياق جمله و يا جمله‌هايي ديگر، الغاي خصوصيت و مانند آنها استفاده شده است، به همين جهت، دليل برداشت از آيه به صراحت بيان شده تا ابهامي باقي نماند.
سه) اصول و ضوابط طبقه‌بندي اطلاعات:
1ـ مدخل‌ها در اين مجموعه به صورت الفبايي تنظيم شده‌اند.
2ـ در ذيل مدخل‌ها سرفصل‌هاي اصلي و عناوين فرعي ذيل آن نيز به روش الفبايي طبقه‌بندي شده است.
3ـ در بسياري از موارد، عناوين فرعي در رديف سرفصل‌هاي اصلي، در جايگاه الفبايي خود آمده و ارجاع شده است؛ مانند «آب و آباداني» گرچه فرعي «نقش آب» است، اما به دليل اهميت، در جايگاه الفبايي خود آمده و به «نقش آب» ارجاع شده است.
4ـ در ذيل برخي از مدخل‌هاي عام، مانند «آشاميدني‌ها» و «اخلاق» كه خود، مشتمل بر مدخل‌هاي متعددي است، تنها به ارايه اطلاعات عمومي مدخل‌هاي مربوط پرداخته شده و مباحث مربوط به مصاديق و مدخل‌هاي ريز به مدخل‌هاي مربوط ارجاع شده است، مثلا اطلاعات آب، شراب، و ... در آشاميدني‌ها نيامده، چنان كه اطلاعات دروغ، غيبت، و ... در «اخلاق» نيامده است، بلكه به جايگاه الفبايي خود ارجاع شده است ... .
لازم به ذكر است كه جلد بيست و پنجم فرهنگ قرآن با كلمه «گواهي» آغاز و با كلمه «محلم‌بن جثامه» به پايان مي‌رسد.
چاپ نخست كتاب «فرهنگ قرآن» (جلد بيست و پنجم) در شمارگان 750 نسخه، 464 صفحه و بهاي 120000 ريال راهي بازار نشر شده است.
پنجشنبه ۲۵ شهریور ۱۳۸۹ - ۱۳:۰۴
نظر شما