به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر كه مجموعه اشعار علامه فاني است، گوشه‌اي كوچك و جرعه‌اي اندك از تراوشات طبع وقاد و ذوق و قريحه نقاد آن فرزانه در موضوعات اخلاقي و نيز مدح و منقبت ائمه چهارده معصوم(ع) را دربر دارد كه پس از بيست سال از رحلت وي، جمع‌آوري و تدوين شده‌اند.

آن چه به زبان شعر و در قالب نظم باشد زودتر از نثر در حافظه جاي مي‌گيرد و از اين جهت بود كه در روش تعليم و تربيت سابق، اغلب مطالب را به حالت منظوم در مي‌آوردند و در مكتب‌ها و دبستان‌ها به اطفال و نوجوانان مي‌آموختند، مانند نصاب‌الصبيان و الفيه ابن مالك و تعريفات جرجاني، و فرهيختگان آن مكاتيب اكنون هم در گوشه و كنار مملكت فزون و فراوانند، از اين جهت است كه در اين منظومه بسيار مفيد، شرح حال چهارده معصوم(ع) به صورتي دل‌پذير در لباس نظم در آمده است، كه هم موضوع را دل‌نشين ساخته و هم حفظ كردن آن را آسان كرده و هم براي ناظم آن، اجر اخروي و شهرت دنيوي فراهم آورده است.

كتاب‌هايي از اين دست ـ‌يعني كتبي كه مشحون از مدايح و مراثي معصومين(ع) باشند‌ـ اگرچه به نظر مي‌رسد كه فراوان است، اما وقتي كسي قصد انتخاب داشته باشد، مي‌بيند كه در اين زمينه كتبي كه ارزش والايي داشته باشد و بتوان با اطمينان خاطر قطعه‌اي از مدايح يا مراثي آن را انتخاب كرد؛ بسيار كم است، زيرا بسياري از اين منظومه‌ها يا از سوي كساني كه فقط طبع شاعرانه‌اي داشته‌اند ـ‌و البته ايمان و اعتقاد و صميمت كامل، آنان را به سرودن اين منظومه‌ها واداشته است‌ـ اما از پشتوانه علمي و تاريخي، بهره‌اي صحيح و متكي به علوم حديث و رجال و تاريخ نداشته‌اند. اينان به جهت ذوق شاعرانه و همان ايمان و اعتقاد قلبي، اشعاري كه سروده‌اند بسيار مورد توجه قرار مي‌گيرند، اما از نظر علمي و اسلامي نقايصي دارد كه گاه باعث انحراف افكار عاشقان خاندان رسالت(ع) مي‌شود، زيرا در جايي غلو بي‌مورد و در جايي ديگر تفريط ناقض غرض اعمال شده است.

بر اساس مطالب كتاب، از طرف ديگر عالمان متبحري‌اند كه در علومي از قبيل؛ حديث، رجال و تاريخ مهارت دارند و عمري در اين راه كوشيده‌اند و به درجات عالي علم و معرفت و ايمان رسيده‌اند، اما ذوق شاعرانه كافي در وجود آنها نهاده نشده است و آنها گمان مي‌كنند كه بدون داشتن اين وديعه الهي مي‌توانند از شعر و شاعري در راه بيان افكار ديني و اظهار ارادت به خاندان رسالت(ع) استفاده كنند و هم اينانند كه ـ‌در ضمن احترام به آنها‌ـ بايد آنها را «متشاعر» ناميد، زيرا با مطالعه اشعار اينان روشن مي‌شود كه آنان با مطالعه اشعار شاعران قديم، تقليدگونه‌اي از آثار آنان را به عنوان «شعر» عرضه كرده‌اند، كه هرگز باعث هيجان و توجه فارسي زبانان به اين چنين سخنان به ظاهر منظومي نمي‌شود. در اين آثار منظوم از نظر اصول فكري و اعتقادي نه غلوي مشاهده مي‌شود و نه نقصي و كم و كاستي، اما فارسي زبانان به خواندن اين منظومات رغبتي ندارند و از خواندن آنها لذتي نمي‌برند.

اما كتاب گنج معاني از اين دو دسته نيست، زيرا ناظم دانشمند اين كتاب، هم داراي ذوق و استعداد شاعرانه بي‌نظيري و يا لااقل كم نظير است، و هم از پشتوانه علمي و مذهبي و تاريخي زيادي برخوردار است و انسان، با اطمينان خاطر مي‌داند كه مطالب كتاب، حقايق متقني است كه از ذهن وقاد و شاعرانه عالمي متقي و دقيق و حساس بيرون آمده است، و اين در كمتر كتابي از اين دست مشاهده مي‌شود.

در اينجا اشاره‌اي كوتاه به زندگاني علامه فاني، خالي از لطف نيست: او، عالم عارف، مفسر حكيم، فقيه اصولي، متكلم اديب، محقق دانشمند، استاد نكته سنج و مرجع تقليد شيعيان جهان، مرحوم آية‌الله العظمي نورالدين ابوالمكارم ميرسيد علي علامه فاني(رضي) فرزند محمد فقيه و اديب، مرحوم آية‌الله حاج سيد محمدحسن فاني حسيني يزدي معروف به «فاضل يزدي» (متوفي 17 ربيع‌الاول 1338 هجري قمري) است.

علامه فاني روز پنجشنبه، 26 ربيع‌الاول 1333 هجري قمري در اصفهان ديده به جهان گشود. تقريبا در يازده سالگي شروع به تحصيل علوم دينيه كرد، و نزد علماي اين شهر مدارج مختلف علمي را طي كردند.

در سال 1362 هجري قمري پس از رحلت مرحوم آية‌الله‌العظمي حاج مير سيدعلي نجف‌آبادي و بعد از 13 سال تلمذ و كسب فيض از محضر اين عالم جليل‌القدر به نجف اشرف رهسپار و در آن‌جا ضمن تدريس علوم در سطوح مختلف، به محضر بعضي از اعاظم علماي نجف از قبيل: آية‌الله‌العظمي حاج سيد‌ابوالحسن اصفهاني، آية‌الله شيخ محمدكاظم شيرازي و آية‌الله حاج آقا جمال‌الدين گلپايگاني(ره) شرف‌ياب و خوشه چين خرمن پرفيض علمي آنان شدند.

حدود سال‌هاي 1390 هجري قمري پس از مراجعت به ايران در شهر مقدس قم رحل اقامت افكندند، حاصل عمر با بركت و گران مايه اين عالم جليل‌القدر، پرورش و تربيت علما و مراجع و محققين عالي مقامي است كه در سرتاسر جهان ـ‌از عربستان، بحرين، لبنان، سوريه و عراق تا مشهد، تهران، قم و اصفهان‌ـ چون شمعي سوزان پرتو افكن و مشغول خدمت به مكتب تشيع مي‌باشند، كه برخي از اين بزرگان اكنون دار فاني را وداع گفته‌اند.

ايشان سرانجام مقارن اذان ظهر روز دوشنبه، 23 شوال المكرم 1409 هجري قمري مطابق با هشتم خرداد 1368 هجري شمسي از اين جهان فاني ارتحال كردند. جسد ايشان پس از تشييعي با شكوه از سوي علماي اعلام و مراجع عظام و قاطبه اهل علم و معرفت، در مقبره (36) صحن مطهر حضرت معصومه(س) ـ‌‌امانتا‌ـ‌ به خاك سپرده شد تا حسب وصيت ايشان در زمان مقتضي به وادي‌الاسلام در نجف اشرف منتقل شود.

چاپ دوم كتاب «گنج معاني» در شمارگان 1200 نسخه، 268 صفحه و بهاي 52000 ريال راهي بازار نشر شد.