قوجه‌زاده در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره این کتاب توضیح داد: «کاشف‌الاسرار و مطلع‌الانوار» اثر حسن ظریفی چلبی و شرح ابیات «مثنوی معنوی» در قرن دهم هجری است. شارح از ترکان دوره عثمانی و از پیروان مکتب گلشنیه است؛ اما مثنوی را به زبان سلیس و روان فارسی شرح کرده است.
وی به مکتب گلشنیه اشاره و تشریح کرد: ابراهیم گلشنیه از موسسان مکتب گلشنیه خود از پیروان «دده عمر روشنی» بوده که در اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری در تبریز زندگی می‌کرده است. از سوی دیگر ظریفی چلبی به دلایل عقایدی که داشته در زمان شاه اسماعیل صفوی مجبور به ترک آذربایجان می‌شود و پس از آن از مریدان ابراهیم گلشنیه می‌شود.
این مصحح ادامه داد: تصحیح این اثر را براساس پنج نسخه معتبر که از نظر زمانی نزدیک به دوران زندگی شارح هستند تصحیح کرده‌ام؛ اما نسخه اصلی متعلق به کتابخانه سلیمانیه در استانبول بود.
وی با تاکید بر این موضوع که سه نسخه از این اثر در ایران موجود است یادآور شد: این اثر را محمدتقی دانش‌پژوه به ادریس بدلیسی نسبت داده و حائری نیز آن‌را تایید کرده است. در این کتاب من براساس شواهد موجود این مسئله را رد کرده‌ام.
قوجه‌زاده برخی از این شواهد و دلایل را برشمرد و گفت: تخلص شعری ظریفی‌چلبی، «حسن» است. اما باتوجه به کتاب «هشت بهشت» و کتاب «قانون شاهنشاهی» ادریس بدلیسی و همچنین بررسی دیگر آثار او متوجه می‌شویم که تخلص شعری او «ادریس» است.
وی افزود: ظریفی‌چلبی یک عارف و دانش‌مرد بوده و حتی خلافتی که زین‌الدین خائفی به او پیشنهاد کرده نپذیرفته است. اما ادریس بدلیسی یک دولت‌مرد و تاریخ‌نگار بوده است.
این پژوهشگر درباره نحوه انتخاب ابیات مثنوی توسط ظریفی چلبی اظهار داشت: این کتاب شرح کامل ابیات مثنوی نیست و بیشتر ابیاتی از دفتر نخست مثنوی را شامل می‌شود. ابیاتی که به قول شارح بازگوکننده کل «مثنوی معنوی» هستند.
قوجه‌زاده که تصحیح، تعلیقات و نگارش مقدمه این کتاب را برعهده داشته است توضیح داد: در مقدمه کتاب به مولوی‌شناسی اشاره‌ای داشته‌ام و درباره شارحان و شرح‌هایی که در دوره عثمانی برای مثنوی نوشته شده و تعداد این آثار حدود 60 اثر به زبان ترکی و فارسی است توضیحاتی ارائه کرده‌ام.
وی در پایان افزود: آخرین شرحی که در دوره عثمانی بر «مثنوی معنوی» نوشته شده است شرح «عبدالباقی گلپینارلی» است. همچنین از آن‌جا که اطلاعات زیادی از زندگی ظریفی‌چلبی در دسترس نیست تنها از میان این منابع توانستم مختصری اطلاعات درباره این شخص ارائه کنم.
«کاشف‌الاسرار و مطلع‌الانوار» تالیف حسن ظریفی‌چلبی با تصحیح و تحقیق علیرضا قوجه‌زاده توسط انتشارات چاپ و نشر بین‌الملل منتشر شده است. این اثر در بخش «ادبیات» چهاردهمین دوره جایزه «کتاب فصل» شایسته تقدیر شناخته شد.
سه‌شنبه ۳۰ آذر ۱۳۸۹ - ۱۲:۱۷
نظر شما