به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، شميسا در ابتداي سخنانش با عنوان "دكتر معين، ويژگي‌هاي او و درس‌هايي كه مي‌توان از او آموخت"، معين را از نسل جديد دانشگاهيان و اديبان ايران دانست كه به اسلوب غربي تربيت شده‌اند و در اين بين، معين را از جمله متخصصيني معرفي كرد كه جز چند زبان اروپايي، با زبان‌هاي باستاني ايران نيز آشنا بوده و همچنين، ايران شناسان غربي و آثار آنان را نيك مي‌شناخته است. 

شميسا افزود: از ديگر ويژگي‌هاي اين نسل، ميهن پرستي و احساس مسووليت، تاليف و تضعيف با روش‌هاي جديد دانشگاهي و تسلط بر نثر فارسي است. چنان كه نثر دانشگاهي، از بهترين نمونه‌هاي نثر زبان فارسي محسوب مي‌شود. با اين حال، دكتر معين، از فرهنگ سنتي ايران نيز به خوبي آگاه بود. او زبان‌هاي اروپايي و عربي را در كنار هم مي‌دانست. 

اين استاد زبان و ادب فارسي، به ذهن علمي و روشمند معين در پژوهش‌هايش اشاره كرد و يادآور شد: بزرگاني چون بهمنيار، مصلح و بديع‌الزمان فروزانفر، اين شيوه جديد تربيت دانشجو را به نفع ايران و دانشجويان مي‌دانستند. معين به گمان من بيشتر يك زبان‌شناسي با معيار‌هاي جديد محسوب مي‌شود تا اديب به معناي سنتي. 

وي با اشاره به چند نمونه از مقالات معين چون «شاهان كياني و هخامنشي در آثار الباقيه»، «خدا چگونه پدر گرديد» و «آيين آرياييان پيش از ظهور زردشت» اظهار داشت: به علاوه، ترجمه‌هايي چون ترجمه اثر مهم «گيرشمن» در تاريخ و باستانشناسي و تصحيحاتي چون تصحيح «برهان قاطع»، به خوبي عظمت اين مرد را آشكار مي‌سازد.

اين استاد دانشگاه علامه طباطبايي به اهميت اثر اخير اشاره كرد و يادآور شد: «برهان قاطع» به واقع فرهنگ ريشه‌شناسي زبان فارسي است و همه محققان تاكنون از آن استفاده كرده‌اند. حواشي معين بر «برهان قاطع» جدا از اهميتي كه در ريشه شناسي دارد، مروري است بر تاريخ چند هزار ساله ما. 

شميسا در بخش ديگري از سخنانش، معين را فردي دانست كه هيچگاه كار مديريتي و اجرايي نپذيرفت و گفت: تنها كار اجرايي او، سرپرستي لغت‌نامه دهخدا به وصيت خود علامه دهخدا بود. معين حتي هرگز در راديو نيز سخن نگفت. برخي در گذشته خواستند او را سناتور كنند و از اين طريق به او صدمه بزنند، اما او نپذيرفت. 

وي به عمر كوتاه دكتر معين اشاره كرد و يادآور شد: او در اين عمر كوتاه بيش از همه محققان عصر خود كار كرد. ديانت ادبي و امانت‌داري، و پشتكار و رجوع به همه منابع غربي و شرقي در حوزه‌هاي كاري مختلف، از مهم‌ترين ويژگي‌هاي معين بود كه سبب مي‌شد همه متخصصان از هر رشته‌اي، چون گيرشمن، كربن، هنري ماسه و نيما يوشيج، او را به چشم استاد كامل عيار ببينند.