به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست سه‌شنبه(17 خرداد) از سلسله نشست‌های شعرخوانی سرای اهل قلم به بررسی «زبان عرفان در اشعار امام خمینی(ره)» و شعرخوانی درباره این موضوع اختصاص داشت.

در این نشست علی‌رضا فولادی، کارشناس نشست، عبدالرحیم سعیدی‌راد، شاعر، فریبا یوسفی، دبیر نشست و جمعی از علاقه‌مندان این حوزه حضور داشتند.

در ابتدای نشست یوسفی غزلی از «دیوان امام خمینی(ره)» را قرائت کرد.

فولادی نیز سخنان خود را با ارائه توضیحاتی درباره صحو و سکر، دو بحث اساسی در عرفان آغاز کرد و گفت: امام خمینی(ره) خود فقیه بزرگی بود؛ اما در حوزه عرفان فضای شعری او فضای سکر بود. اغلب غزل‌های ایشان نشان می‌دهد ذهنیت امام به فضای سکر نزدیک است.

وی ادامه داد: نماینده‌های این فضای عرفانی بایزید و حلاج هستند که در اشعار امام(ره) نیز دیده می‌شوند. به عنوان نمونه‌ می‌توان به مصرع «الا یا ایها الساقی ز می پر ساز جامم را» اشاره کرد و در حقیقت می‌توانیم بگوییم فضای اشعار و ذهنیت ایشان به فضای شعری حافظ نیز نزدیک است.

این پژوهش‌گر با اشاره به دو عرفان آفاقی و انفسی تشریح کرد: در طریقت دو مبحث عرفان آفاقی و عرفان انفسی مطرح می‌شود. عرفان آفاقی برون‌گرا و شیوه‌ای است که انسان با دیدن پدیده‌های عالم هستی به کمال می‌رسد.

«به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست/ عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست» نمونه شعری بود که فولادی در این زمینه مطرح کرد.

وی در ادامه توضیح داد: در عرفان انفسی شناخت خدا بیشتر براساس تهذیب نفس صورت می‌گیرد. نمونه بارز این نوع عرفان را می‌توان در «منطق‌الطیر» عطار نیشابوری دید. سفر سمبلیک پرندگان در این اثر و طی مسیر برای رسیدن به کمال با تهذیب نفس و تقویت آن انجام می‌شود.

فولادی افزود: عرفان شعر امام خمینی(ره) از نوع عرفان انفسی است و عارف از درون خود به شناخت خدا می‌رسد. مصرع «رسم آیا به وصال تو که در جان منی» نمونه بارز این مسئله است.

وی در ادامه اظهار داشت: عرفان‌گریزی و عرفان‌ستیزی دو مبحث دیگری است که در طریقت مطرح می‌شود. گروهی تحمل سختی‌ها را ندارند و عافیت‌طلب هستند. گروه دیگر برعکس این افراد عافیت‌طلب نیستند. شعر امام از این منظر عرفان‌ستیز بوده است.

این شاعر درباره موضوع اشعار امام خمینی(ره) گفت: از جمله موضوعاتی که در اشعار امام خمینی(ره) به آن پرداخته شده این است که عالم محضر خداوند است. منازعه میان عقل و عشق موضوع دیگر اشعار امام است.

وی با ارائه توضیحاتی درباره ویژگی‌های کلی زبان عرفان افزود: مفهوم عشق از دیگر ویژگی‌‌های برجسته در اشعار امام خمینی(ره) است.

فولادی در بخش دیگر از سخنانش به موضوع رمز و تناقض در اشعر امام پرداخت و توضیح داد: برخی از رمزها در اشعار امام خمینی(ره) مانند «چشم»، «خط»، «خال» و «ابرو» اندامی هستند. همچنین برخی دیگر از رمزها مانند «ستاره‌» و «ماه» کیهانی هستند. «حجاب» و «قفس»(کنایه از دنیا) نیز دیگر رمزهای شعر امام(ره) هستند.

وی در پایان سخنانش یادآور شد: گاهی تناقض در زبان عرفان وجود دارد. این موضوع و ارائه تصاویر پارادوکسی در اشعار امام راحل نیز دیده می‌شود. به عنوان مثال در مصرع «این غرق شدن همی بود ساحل ما» ارائه تصویری پارادوکسی میان غرق شدن و ساحل است.

در بخش دوم این نشست سعیدی‌راد دو خاطره درباره علاقه جوانی به حضرت امام خمینی(ره) و ایام جنگ را ارائه کرد و به شعرخوانی درباره امام پرداخت.

وی در این جلسه سه قطعه شعر، یکی درباره بازگشت امام خمینی(ره) در 12 بهمن، دیگری درباره رحلت امام و بخش‌هایی از یک مثنوی را قرائت کرد.

در پایان نشست نیز یوسفی یکی از غزل‌هایش درباره فتح خرمشهر را قرائت کرد.

علی‌رضا فولادی متولد نهم تیر 1345 در قم، محقق، شاعر و عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان است. مجموعه شعر «باید سلام کرد به گسترده زیستن»، «مبانی عروض فارسی»، «طنز در زبان عرفان» و «زبان عرفان» از آثار منتشر شده اوست.

کتاب «زبان عرفان» فولادی به عنوان برگزیده در بیست و هفتمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و سومین جایزه ادبی جلال آل احمد انتخاب شد.

عبدالرحیم سعیدی‌راد متولد 1346 در دزفول است. «گردان شهر آیینه»، «گزیده ادبیات معاصرمعاصر شماره 77»، «فانوس‌های سنگی»، «من راضیم به این همه دوری»، «بعد از باران»، «بر بلندای عشق» و «زخم‌های خورشید» از جمله آثار منتشر شده او هستند.

نشست شعرخوانی و بررسی زبان عرفان در اشعار امام خمینی(ره) سه‌شنبه(17 خرداد) از ساعت 17 تا 19 در سرای اهل قلم واقع در خیابان انقلاب، خیابان فلسطین جنوبی، کوچه خواجه نصیر، شماره دو برگزار ‌شد.