چاپ نخست از جلد دوم كتاب «تفسير آموزشي قرآن كريم (معاني واژهها و ساختارها)» نوشته سيد محمدرضا صفوي، تهيه شده توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي و مركز فرهنگ و معارف قرآن، از سوي موسسه بوستان كتاب منتشر و روانه بازار نشر شد./
نمايي از مراحل تفسير آموزشي
اين تفسير آموزشي در شش مرحله و در هر مرحله به بعدي از ابعاد آيات يا به روشي از روشهاي تفسيري پرداخته است.
مرحله نخست: در اين مرحله به تناسب مخاطبان ـ كه آشنايي چنداني با معاني واژهها و چگونگي هيئت كلمات قرآن كريم ندارند يا از تسلط و ورزيدگي لازم برخوردار نيستند ـ معناي مفردات همراه با تعيين هيات كلمات و ويژگيهاي آنها بيان ميشود.
مرحله دوم: در اين مرحله، جايگاه هركلمه در جمله و جايگاه جمله در كلام بيان ميشود. آموزش در اين دو مرحله، دانشپژوه را بر دريافت معاني آيات با توجه به مفاهيم واژهها و جايگاه آنها توانمند ميسازد و افزون بر آن، دانشپژوه بر ادبيات (صرف و نحو) تسلط مييابد. بديهي است كه مراحل ياد شده (تسلط بر معاني واژگان و آگاهي از هيات كلمات) نخستين گام و اساسيترين مرحله از مراحل فهم و تفسير است. البته افزون بر بيان معناي لغات و ساختار كلمات، ترجمه تحتاللفظي آيات و برخي نكات تفسيري بيان ميشود.
مرحله سوم: در اين مرحله، استخراج نكتهها و پيامهاي آيات با توجه به علوم بلاغي مورد توجه و اهتمام قرار گرفته است. از اينرو، در اين مرحله افزون بر بيان واژگان جديد كه در مراحل پيشين معاني آنها بيان نشده و بيان وجه اعرابي كلمات كه در فهم آيات ضرورت دارد، نكاتي از آيات بيان ميشوند كه با توجه به علوم بلاغي قابل استفادهاند. دانشپژوه در اين مرحله ميآموزد كه چگونه با به كارگيري علوم بلاغي، نكتهها و پيامهاي آيات را استخراج كند.
مراحل چهارم و پنجم: با توجه به روشهاي متعددي كه در تفسير قرآن كريم وجود دارد، در اين دو مرحله، تفسير قرآن به قرآن و تفسير ماثور كه از اساسيترين روشهاي تفسيري اند، به صورت عملي آموزش داده ميشود. مرحله چهارم به روش تفسير قرآن به قرآن (تفسير آيهاي با توجه و استناد به ديگر آيات) اختصاص دارد و در مرحله پنجم، روش تفسير ماثور به كار گرفته ميشود. دانشپژوه با آموزش مرحله چهارم، شيوه تفسير قرآن به قرآن را فرا ميگيرد و با آموزش مرحله پنجم، شيوه تفسير قرآن به سنت را ميآموزد.
مرحله ششم: در اين مرحله، مباحث مراحل پيشين به كار برده ميشود، ولي رويكرد در اين مرحله، اهتمام و توجه به مباحث اجتماعي ـ تربيتي قرآن كريم است. در هر مرحله از مراحل پنجگانه، دو جزء قرآن كريم تفسير ميشود و هرجزء در يك مجلد تدوين و منتشر ميشود. هر مجلد در 16 درس تنظيم شده و هر درس هشت تا 11 سطر قرآن را دربرميگيرد. در مرحله ششم، چهار جزء از قرآن كريم تفسير ميشود كه در چهار مجلد ارائه خواهد شد.
ويژگيهاي اين مجموعه تفسيري
در اين اثر تلاش شده است تا همه مطالب بازگو شده به الفاظ قرآن و ساختار جملات آيات مستند باشند و از تاويل آيات و توجيه آنها برخلاف ظاهرشان پرهيز شود. بديهي است كه قراين روشن درون قرآني اعم از پيوسته و ناپيوسته كه هر متكلمي ميتواند به اتكاي آنها، مراد خويش را بنماياند، نبايد مورد غفلت قرار گيرند كه در حقيقت اين قرآين، شكلدهنده ظواهرند. توجه و رعايت اين روش تفسيري فراگيران قرآن را از فرو افتادن به ورطه تفسير بهراي باز ميدارد و نيز موجب ميشود تفسيرهايي را كه بر اساس آراي شخصي شكل گرفته و نظريات شخصي مفسر در آنها نقش داشته است بازشناسد.
مستندات اين تفسير در لغت و ساير مسائل ادبي منابع، اصيل و معتبر است. همچنين در بخشهايي از اين مجموعه تفسيري ـبه تناسب مخاطبانـ مستندات بازگو شدهاند تا دانشپژوه بياموزد كه در بحثهاي لغوي و مانند آن بايد از متخصصان هر فن بهره گرفت و از استناد به منابعي كه صاحبان آنها در فن مربوطه از استادان آن فن نيستند، پرهيز كرد.
اين مجموعه بر آن است كه دانشپژوه قرآني در فرايند آموزش، به اتكاي ابزار تفسير، مفاهيم آيات را دريابد و استادان تنها او را در مسير دريافت مفاهيم و معارف قرآني راهنمايي ميكنند.
اين اثر تفسيري متناسب با سطح علمي دانشپژوهان قرآني تدوين يافته است و در هر مرحله، همگام با ارتقاي علمي آنان، متن تفسيري نيز ارتقا مييابد تا مطالب ارائه شده، نه فراتر از سطح علمي مخاطب باشد و نه فروتر از سطح آنها.
آشنايي با متون تفسيري، از نيازهاي دانشپژوه قرآني است. براي تامين اين نياز، به فراخور سطح علمي مخاطبان، بخشهايي از متون تفسيري مختلف در اين مجموعه جمعآوري شده تا همراه با فراگيري مفاهيم قرآن، با متون تفسيري نيز آشنا شوند.
چاپ نخست كتاب «تفسير آموزشي قرآن كريم (معاني واژهها و ساختارها)» (جلد دوم)، در شمارگان 1200 نسخه، 304 صفحه و بهاي 56000 ريال راهي بازار نشر شد.
نظر شما