كارشناس ارشد تاريخ جهان در بازبيني كتاب «تاريخ جمعيت اخوانالمسلمين از آغاز تا امروز» عنوان داشت: اخوانالمسلمين بدون ترديد از مهمترين جنبشها و حركتهاي اسلامي ـ سياسي در تاريخ معاصر جهان است كه از ابتداي تأسيس همواره در تحولات سياسي، اجتماعي، فكري و هنري جهان عرب و اسلام تأثيرگذار بوده است./
وي با اشاره به ترجمه فارسي اين اثر كه از سوي وزارت امور خارجه در سال 90 منتشر شد، گفت: اين كتاب بر اساس ترجمه عربي يكي از رهبران مركزي اخوان، توسط آيتالله سيدهادي خسروشاهي، كارشناس برجسته وزارت امورخارجه در مسايل جنبشهاي اسلامي معاصر به فارسي ترجمه شد. نسخه فارسي اين اثر توضيحاتي را دربر دارد كه نسخه انگليسي فاقد آن است.
كارشناس مباحث تاريخ سياسي يادآور شد: خلاصه مباحث كتاب در دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران در دوره كارشناسي ارشد و در دانشكده روابط بينالملل وزارت امور خارجه توسط مترجم تدريس ميشود.
معصومي درباره مضامين سياسي اين اثر دو جلدي گفت: نخستين جلد اين كتاب با ارايه تاريخچه پيدايش جمعيت اخوانالمسلمين به رهبري «حسن البناء» آغاز ميشود و سپس به مراحل تكوين سازمان در هنگامه جنگ دوم جهاني ميپردازد. در اين زمان شاهد برخورد بنيادي وي با حزب قدرتمند و پرطرفدار «وفد» هستيم. هر دو حزب به نوعي يكديگر را به داشتن تمايلات كمونيستي يا خدمتگزار امپرياليست بودن متهم ميكردند. اين سالها كه همزمان با مساله فلسطين در خاورميانه بود، براي اخوانالمسلمين از نظر اوضاع داخلي مسايل متعددي نظير منشعب شدن اين حزب را در پي داشت.
كارشناس مسايل تاريخ جهان، ترور نخست وزير مصر به دست يكي از اعضاي اخوانالمسلمين كه منجر به انحلال حزب شد را از ديگر موضوع هاي اين كتاب خواند و گفت: با تشكيل دولت جديد، اوضاع به نفع سازمان تغيير يافت و اخوانالمسلمين به وضعيت قانوني بازگشت. رهبر جديد اخوانالمسلمين با وجود نفرت شخصي از خشونت، به طور رسمي جهاد بر ضد انگليسيها را اعلام كرد. در اين هنگام گروهي از افسران ناراضي نيز در فكر پيريزي طرحي براي انقلاب در مصر افتادند و با وجود همراهي اخوانالمسلمين پس از رسيدن به قدرت، فرماني مبني بر انحلال همه احزاب به جز اخوانالمسلمين را صادر كردند و به جاي احزاب، تاسيس نهاد آزاديبخش را دستور كار خود قرار دادند كه به نوعي منزلت اخوانالمسلمين را به مبارزه ميطلبيد.
معصومي افزود: سرانجام حكومت افسران طي توطئهاي حضور سران اخوانالمسلمين را در جلسه مذاكره محرمانه با انگليسها برملا ساخت و انحلال مجدد آنها اعلام شد. اين مسأله منجر به كشمكش داخلي و سرانجام كودتايي ميان اعضاي جمعيت شد. رهبري كودتا در حركتي نافرجام سوء قصد به جان «جمال عبدالناصر» نخستوزير را دستاويز ساخت و تعداد بيشماري از اعضا دستگير و كشته شدند. حكومت ناصر كه بهانه خوبي براي قلع و قمع اخوان يافته بود، جمعيت را منحل و تأسيس هرگونه سازمان مشابه آن را ممنوع كرد.
كارشناس آثار و تاليفات تاريخي و سياسي يادآور شد: دعوت اخوانالمسلمين تنها بر مبناي شريعت اسلام و جهاد عليه استعمارگران انگليسي شكل گرفت و مبتني بر ايمان به قانون الهي بود. نظام سياسي موردنظر آنها نيز بر اساس اداره امور مسلمانان به صورت شورايي بود و در نظام اقتصادي به اصالت كار و مالكيت محدود اموال نظر داشت. در نظام اجتماعي «فرد» هسته جامعه در شريعت اسلامي است و تربيت و پرورش فرد صالح، گامي به سوي جامعه اسلامي سالم شناخته ميشود.
وي با اشاره به سه مرحله اساسي كه نويسنده معتقد است اخوانالمسلمين در مراحل تكويني خود ميبايست آنها را مراعات ميكردند، بيان داشت: نخست «شركت در جهاد در كنار ملت بر ضد استعمارگران انگليس و دست نشاندگان آنان»، سپس «آلوده نكردن دعوت اخوان به مسايل و كشمكشهاي حزبي» و سرانجام «دعوت همگاني به اسلام راستين» بود.
معصومي درباره دومين جلد اين مجموعه گفت: اين اثر در پنج فصل در آغاز سازمان و تشكيلات را معرفي ميكند و اشارهاي به كميتههاي آموزشي و ارتباطات دارد. سپس تصوير اسلام در انديشه اخوانالمسلمين تفسير و راهحل مشكلات در بازگشت به اسلام ارايه ميشود. گفتار پاياني كتاب به واكاوي مباحث سازماندهي و رهبري، اقتدار سازماني و سياست خشونت اختصاص مييابد.
وي اضافه كرد: آخرين بازتاب حضور در صحنه سياسي اجتماعي مصر را ميتوان در ماجراي سقوط «حسني مبارك» مشاهده كرد. اهداف عالي اسلامخواهي جنبش اخوانالمسلمين در تار و پود مصر و ديگر كشورهاي اسلامي ريشه دوانده است و به يقين در تحولات آينده جهان اسلام نقش به سزايي خواهد داشت.
كارشناس مسايل تاريخ سياسي با اشاره به اين كه نزديك پنج دهه از تاليف اين اثر ميگذرد و مسايل نوپديد منطقه، نشر ترجمه فارسي آن را خواندني ميكند، تصريح كرد: با اين وجود، در برخي از زيرنويسهاي اين كتاب غلط هاي تايپي بسياري به چشم ميخورند و نخستين جلد اين اثر نيز نيازمند ويراستاري مجدد است.
نخستين چاپ كتاب «تاريخ جمعيت اخوانالمسلمين از آغاز تا امروز» نوشته ريچارد ميشل با ترجمه سيدهادي خسروشاهي، سال 89 با بهاي 45000 ريال و جلد دوم آن در سال 90 با بهاي 60000 ريال از سوي مركز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه منتشر شد.
نظرات