به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، این نشست با حضور عزت‌الله انتظامی، بازیگر تئاتر و سینما، محمدرضا خاکی، استاد دانشگاه و کارگردان تئاتر و سهیلا نجم مولف کتاب «هنر نقالی در ایران» برگزار شد.

در ابتدا، سهیلا نجم با بیان اینکه کتاب نتیجه سلسله تحقیقاتی است که بیش از 30 سال وقت برده، توضیح داد: هنر نقالی هنر «مادر» و سرچشمه بنیادین نمایش روایتی ایران است که از جوشش طبیعی خود بازمانده و با تحولات جامعه همگام نشده است.

وی ادامه داد: نمایاندن زایندگی ذاتی و قابلیت‌های موجود در شکل‌های متنوع نمایش «مادر» و مناسب زمان شدن مرا مصمم کرد برای نخستین بار یک تقسیم‌بندی دقیق و کامل از نقالی ارایه دهم و این هنر ار از جنبه‌های مختلف تاریخی بررسی کرده و تعریفی جامع از آن داشته باشم تا ضمن حفظ اصالت‌های خود از طریق تحول پذیری به حیات خود ادامه دهد.

نجم افزود: بخش مهمی از کتاب به بررسی تکنیک شفاهی و بدنی نقالی اختصاص دارد که تاکنون پژوهشگری این موارد را تجزیه و تحلیل نکرده است.

وی دوران شکوفایی هنر نقالی را عصر صفویه دانست و اظهار کرد: به دلایل مختلف چون مذهب، نقالی در دوره صفویه رواج داشته است و کتاب‌های مهمی چون «طراز الاخبار» که بوطیقای نمایش در ایران است مکتوب شده ولی بسیاری از وجود این اثر بی‌اطلاع‌اند. من با نسخه خطی این اثر در کتابخانه مجلس آشنا شدم و آن را مطالعه کردم که به فیزیک نقالی، حرکات و متون نقالی اختصاص دارد و یک بوطیقای کامل محسوب می‌شود. کتاب «فتوت‌نامه سلطانی» اثر مهم دیگری در این زمینه محسوب مي‌شود که به آن پرداخته نشده است.

نجم ادامه داد: حمایت‌های مالی چون تزریق‌های اقتصادی و پشتیبانی‌های فرهنگی، معرفی‌های تلویزیونی، رادیویی، جشنوارهای یا مطبوعاتی در حفظ شکل‌های موجود یا قدیمی هنر نقالی یا به وجود آوردن شکل‌های جدید بی‌تاثیر نیست، ولی زایندگی خود این شکل‌ها و مناسب زمان شدن آنها است که زنده نگه‌شان می‌دارد. هنر دیرپا و اصیل نقالی نخواهد مرد، ولی شکل عوض خواهد کرد و شکل‌های تازه‌ای پیدا می‌کند چنانکه تا به حال این اتفاق افتاده است.

وی گفت: امیدوارم بعضی شکل‌های در حال انقراض این هنر تا هنوز نشانه‌هایی از وجود آنها هست به درستی پژوهش و ثبت شوند. چه کسی می‌داند که با آمدن تفریح‌های نو و گم شدن مفهوم و معنای فرهنگی که آیین نقالی در آن رشد کرده بود، هنری اصیل مثل نقالی تا چه زمانی و چگونه زنده خواهد ماند؟ دست کم این را باید بدانیم که چه چیزی در حال نابودی است.

در ادامه، عزت‌الله انتظامی با این توضیح که به تازگی کتاب بدست او رسیده و فقط فرصت داشته بخش نخست آن را مطالعه کند، اظهار کرد: مولف در بخش‌های نخست کتاب بسیار دقیق و موشکافانه به معرفی نقالی و داستان سرایی پرداخته است.

وی افزود: مولف در این کتاب به هنری پرداخته که با وجود تکنولوژی جدید استفاده نمی‌شود. کتاب تحقیقی درباره گذشته و تاریخ این هنر روایت‌گو است که می‌تواند برای تحقیق مورد استناد افراد علاقه‌مند قرار بگیرد.

انتظامی بیان کرد: کتاب «هنر نقالی در ایران» جزو ارثیه نمایشی ایران خواهد ماند و آیندگان می‌توانند با استفاده از این کتاب آثاری را خلق کنند.

او سپس به ذکر خاطراتی از نقالی پرداخت که نقال برای جذب تماشاگر از تمام عوامل در اجرا و بیان استفاده می‌کرده است.

محمدرضا خاکی در ادامه، با این توضیح که در زمینه هنر نقالی بسیار کم کار شده است، گفت: مولف با ریزبینی و با دقت زیاد به تاریخچه و سیر و تحول نقل و نقالی پرداخته که بسیار آموزنده است و به هر فرد علاقه‌مندی که به سنت‌های نمایش ایران علاقه دارد کمک می‌کند.

وی با بیان اینکه برخی از موضوعات کتاب می‌تواند زمینه‌ پژوهش و آغازگر مطالعات دیگر باشد،‌ گفت: کتاب در فصل و بخش‌های مختلف درباره تکنیک نقالی، فضا، مکان و صحنه سخن می‌گوید و در زمانی که در زمینه مستندات بسیار فقیریم بسیار مهم است که این‌گونه آثار مکتوب شوند.

خاکی توضیح داد: نقل پایه و بیناد شکل‌های نمایشی در ایران و بخش زیادی از نمایش‌هایی است که تحت عنوان «نمایش شرق» می‌شناسیم ولی ما جزو نمایش شرق نیستیم ما کشوری در خاورمیانه‌ایم که خیلی از الگوهایی که به عنوان نمایش شرق شناخته می‌شود با نمایش ما تطبیق نمی‌کند و فقط در بخش‌هایی هم‌سویی دیده می‌شود.

وی بیان کرد: به دلیل تحولات اجتماعی در زندگی، بسیاری از ریشه‌های نمایش فرهنگ ایران خواسته یا ناخواسته به فراموشی سپرده شده. این تغییر ناگزیر اجتماعی موجب شد نمایش ایرانی را از دست بدهیم. حتی فضای سنتی با به وجود آمدن فضای شهری جدید از بین رفت و دیگر نقال، مکانی برای روایت‌گویی نداشت. 


«کتاب هنر نقالی در ایران» از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن) وابسته به فرهنگستانه هنر به چاپ رسیده است. این کتاب در بخش «هنرهای نمایشی» هفدهمین دوره جایزه کتاب فصل تقدیر شد.