به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) در اين اثر 13 مقاله با محوريت بررسي گونه‌ها و شاخه‌هاي داوري پانزدهمين جشنواره كتاب سال دفاعمقدس مانند «داستان كودك و نوجوان»، «شعر»، «وصيت‌نامه»، «زندگينامه» و «خاطره» ديده مي‌شوند.
اين مقاله‌ها به قلم جمعي از صاحب‌نظران، داوران و سرداوران شاخه‌هاي اين جشنواره همچون «سيد محمد ميركاظمي»، «نوروز هاشم‌زهي»، «رضا اسماعيلي»، «كامران پارسي‌نژاد» و «نصرت‌الله محمودزاده» نوشته شده‌اند.
سيد محمد ميركاظمي در مقاله خود با عنوان «نقد و بررسي وصاياي فرماندهان شهيد لشكر از ديدگاه نشانه‌شناشي» پس از شرح اين موضوع نوشته است: «بيشترين كنش نوشتاري در متون وصايا مربوط به كنش‌هاي ترغيبي است لذا هدف فرماندهان شهيد جنگ از نگارش وصيت‌نامه‌ها امر و نهي و ترغيب ديگران به انجام امور خاص و موردنظر خودشان بوده است. ولي كاربرد نقش‌هاي عاطفي و ارجاعي با فراواني نزديك به نقش‌هاي ترغيبي باعث شده كه فضاي متون وصايا تحكمي نباشد و بار عاطفي آن محسوس باشد.»
دومين مقاله كتاب پانزدهم، به نوشتاري علمي از نوروز هاشم‌زهي، سرداور گروه «پژوهش نظامي» پانزدهمين جشنواره كتاب سال دفاعمقدس اختصاص دارد. هاشم‌زهي پس از بررسي مفهوم جنگ از منظر جامعه‌شناسي، به بررسي اجمالي روان‌شناختي، زيست‌شناختي و حقوقي آن پرداخته و پس از نقد نظريه‌هاي متفكران ليبرال و راديكالي درباره جنگ، ديدگاه اسلام درباره اين پديده و پيش‌بيني آينده جنگ و راه‌حلي براي ايجاد صلح ارايه كرده است.
طيبه پرتوي‌راد در مقاله‌اي با عنوان «سخن از زلف يار» گونه خاطره‌نويسي در ادبيات پايداري را مورد بررسي قرار داده و در بخشي از آن آورده است: «بايد توجه داشت كه اصل واقعيت دفاعمقدس به اندازه كافي پركشش است و همين امر، دست خالقان آثار به ويژه خاطره‌نويسان را ـ بي آن‌كه بخواهند به تخيلات غيرواقعي و دور از واقعيت در مورد جنگ روي آورند ـ باز مي‌گذارد تا با پردازشي مختصر، بر روي خاطرات خود بتوانند آن را به اثري پُرمخاطب و خواندني مبدل سازند.»
«تاملي در مساله پژوهش دفاعمقدس» نوشته حبيب‌الله رزمجويي، نام مقاله‌اي ديگر از كتاب پانزدهم است. رزمجويي در اين مقاله، جايگاه پژوهش در دفاعمقدس و ضرورت و راهبُردهاي پژوهشي را بيان كرده و در پايان به آسيبشناسي پژوهش در دفاعمقدس پرداخته است كه در بخشي از آن مي‌خوانيم: «غلبه و استيلاي نگاه آرماني و قدسي بر مساله پژوهش و خوانش جنگ كه به شدت تحت تاثير فضاي احساسي و عاطفي است، نتيجه‌اي جز گزارش‌هاي نقلي و روايت‌گونه ندارد و اگر هم اسم پژوهش را بر خود يدك مي‌كشد، بيشتر وجه توصيفي و توجيهي دارد نه تعقلي و كارايي آن هم بيشتر در تبليغات است.»
كامران پارسي‌نژاد در ادامه كتاب پانزدهم، مقاله‌اي با نام «داستان دفاعمقدس؛ آينده‌اي كه پيش روست» نوشته و در آن به وضعيت اين گونه ادبي از ابتدا تاكنون پرداخته و در بخش پاياني مقاله خود آورده است: «جا دارد برخي نويسندگان نوانديشه دفاعمقدس با خلق داستان‌هاي رئاليستي و تلفيق رويدادهاي مهم جنگي با تخيل، آثار ماندگاري را پديد آورند؛ به گونه‌اي كه مورخين پس از آن براي درك اوضاع و احوال زمان جنگ به اين آثار رجوع كنند.»
رابطه ماهيت و ساختار ادبيات داستاني كودكان و نوجوانان با وقايع جنگ و بررسي تقابل طرح و شخصيت در داستان‌هاي كودك و نوجوان با تاكيد بر آثار دفاعمقدس، محتواي مقاله مهدي كاموس در كتاب پانزدهم را شكل داده و سپس مريم اسلامي، در مقاله‌اي به نام «از ميان آتش و باروت» به بررسي نوآوري در شعر كودك و نوجوان دفاعمقدس پرداخته است.
كاموس در بخشي از مقاله «تقابل طرح و شخصيت در داستان‌هاي كودك و نوجوان دفاعمقدس» نوشته است: «شخصيت‌محوري در داستان‌هاي كودك و نوجوان، كودك يا نوجوان است يا اين‌كه شخصيتي است كه با كودكان رابطه و پيوند تنگاتنگ دارد. از سوي ديگر در داستان جنگ، وقايع محوري درباره جنگ يا تبعات جنگ است كه عموماً با توانايي‌ها و فهم كودك تناسب ندارد مانند عمليات‌هاي جنگي، گلوله‌باران، بمباران، زخمي شدن و تقابل شخصيت و طرح در داستان‌هاي جنگ از همين جا شروع مي‌شود.»
رضا اسماعيلي و مصطفي محدثي خراساني در مقالاتي جداگانه با عناوين «شعر دفاعمقدس: نقطه، سر خط!» و «منظومه بيداري» به كالبدشكافي و آسيبشناسي شعر پايداري و بررسي بيداري اسلامي در افق طلايه‌داران شعر انقلاب پرداخته‌اند. اسماعيلي در بخشي از مقاله خود آورده است: «عده‌اي شعارزدگي ادبيات دفاعمقدس را دستاويز و بهانه‌اي قرار داده‌اند كه بر روي همه اين آثار ادبي خط بطلان بكشند كه اين حكم، خالي از غرض نيست. چرا كه شاعران ما در زمينه ادبيات دفاعمقدس، آثار ارزنده‌اي خلق كرده‌اند كه در طول تاريخ ادبي ما كم‌نظير و گاهي نادر است. با اين حال، قضاوت در اين مورد با آيندگان است و شايد الان براي قضاوت كمي زود باشد.»
نصرت‌الله محمودزاده، سرداور گروه «زندگينامه داستاني» پانزدهمين جشنواره انتخاب كتاب سال دفاعمقدس در مقاله‌اي با عنوان «زندگينامه داستاني در ادبيات دفاعمقدس» به بررسي آثار داوري شده در اين بخش پرداخته و نوشته است: «منبع اصلي اغلب نويسندگاني كه روي شخصيت‌هاي جنگ كار مي‌كنند، انسان‌هايي هستند كه به نحوي در طول زندگي آن شخصيت‌ها با آنان همراه بوده‌اند؛ به ويژه همراهي از نوع صميمي و ارتباط تاريخي شفاهي تنگاتنگ... در بسياري از آثار، محور پرداختن به تحقيق، سير زندگي شخصيت اصلي نبود، بلكه ملاك نوع دسترسي محقق به افرادي است كه امكان مصاحبه با آنان فراهم مي‌شود.»
ابراهيم زاهدي مطلق، سرداور گروه «زندگينامه غيرداستاني» پانزدهمين جشنواره انتخاب كتاب سال دفاعمقدس در مقاله‌اي با عنوان «اين‌كه نشد زندگي» تحليلي بر وضعيت آثار بررسي شده در اين جشنواره داشته و در ابتداي نوشتار خود يادآور شده است: «اوضاع و احوال زندگينامه نويسي و به خصوص كتاب‌هايي با عنوان زندگي‌نامه‌هاي شهداي جنگ ايران با عراق يا همان دفاعمقدس، در مرحله اورژانس قرار دارد. چرا؟ چون انبوهي از آثار با عنوان زندگينامه هر يك از شخصيت‌هاي نامدار يا گمنام، محلي يا ملي و حتي بين‌المللي كشورمان كه درگير جنگ بوده و به افتخار شهادت رسيده‌اند، به چاپ مي‌رسد بي آن‌كه كيفيت و استاندارد زندگينامه نويسي در اغلب قريب به اتفاق اين آثار به بيش از پنجاه درصد برسد.»
دوازدهمين مقاله از «كتاب پانزدهم» كه به قلم تورج زارع، سرداور گروه «هنر» جشنواره نوشته شده، به تاريخچه عكاسي جنگ و نقش عكاسان در ثبت لحظات دوران دفاعمقدس اختصاص دارد و آخرين مقاله با عنوان «ماهيت و چند و چون متون نمايشي دفاعمقدس» به قلم مهدي بوستاني شهربابكي نوشته شده است.
شهربابكي در بخشي از مقاله خود با انتقاد از دو قطبي كردن نمايشنامه‌نويسان دفاعمقدس به دو گروه «خودي» و «غيرخودي» نوشته است: «همين دسته‌‌بندي‌ها و تفكيك‌هاي دو قطبي است كه در بيشتر عرصه‌ها و به خصوص در بحث دفاعمقدس، باعث شكل نگرفتن يك فضاي منطقي و به دور از حب و بغض براي تبادل نظر و امكان طرح زواياي گوناگون از يك مساله و منشوري شدن ديدگاه‌هاست. به گمان نگارنده همين كه در اين زمانه، نويسنده‌اي علي رغم همه مسايل روشني كه ذكر آن موجب اطاله بيشتر كلام است، مايل است در زمينه دفاعمقدس بينديشد و فكر و انديشه خود را در قالب متن نمايشي با ديگران در ميان گذارد، كافي است تا او بدين تمايل خويش تشويق و ترغيب شود تا به سهم خود به حفظ حيات اين‌گونه از متون نمايشي ياري رساند كه صرف همين مساله نيز براي متوليان امر، چيز كمي نيست و نخواهد بود.»
«كتاب پانزدهم» در قطع رقعي و 264 صفحه، با شمارگان 3 هزار نسخه و بهاي 50 هزار ريال، توسط بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاعمقدس منتشر شده است.
چهارشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۰ - ۱۱:۵۰
نظر شما