به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بداهه‌سازی و بداهه‌پردازی فني حیاتی برای بازیگر تئاتر است و به جرات می‌توان گفت که اگر فردي بداهه‌سازی را یاد نگیرد، نمی‌تواند بازیگر موفقی در تئاتر باشد. بداهه‌سازی روی صحنه کارکردهای فراوانی دارد و در برخی مواقع نجات دهنده نمایش است.
بداهه‌سازی بهمنظور خلق حرکات، ژستها و کلمات، بدون هیچ‌گونه طرح و مدل قبلی صورت می‌گیرد و در واقع بر ضد تمام قراردادها و معیارهای شناخته شده پیشین عمل می‌کند. بداهه‌سازی به منظور کشف و ساخت زبانی جدید در تئاتر است؛ زبانی که بیش از هر چیز بر بازیگر و بدن او به عنوان اصلیترین عامل در تئاتر تاكيد دارد. تمام فلسفهها و فکرهای جدیدی که امروزه به بحث درباره خلاقیت در تئاتر میپردازند، عموما و هر یک با ارایه دلایل خاص خود، (دلایلی که گاه در تضاد در یکدیگر نیز قرار میگیرند) به برجسته کردن و توضیح ارزش و اهمیت فوق العاده بداهه‌سازی در تئاتر میپردازند. شهرت یافتن اهمیت بداهه‌سازی بهعنوان یک تکنیک عملی بنیادی در تئاتر مدرن، بدون شک ارتباط مستقیمی با موضوع رد و کنار گذاشتن متن به دلیل خنثی کردن خلاقیت هنرپیشه دارد.
امروزه تخیل و بدن، بازیگر را از قید و بندهای یک تقلید صرف و نیز از چارچوب تئاتر قراردادی بيشتر رها مي‌سازند. در این راستا بداهه‌سازی به منظور نوشتن مطالب، وسیله‌ای برای تمرین بازیگران و به عنوان یک کار اجرایی در سراسر جهان کاربرد داشته و دارد. بداهه‌سازی در قالب بازی‌ها، صحنه‌ها، فرم‌های طولانی، مونولوگ‌ها (گفتارهای تک‌نفره)، آهنگ‌ها و... قرار می‌گیرد. همچنین اگر بداهه‌سازی از روی اصول درست ايجاد شود، می‌تواند از منظر تماشاگر عملی آگاهانه و تمرین شده قلمداد شود.
کتاب «راهنمای عملی بداهه‌سازی در تئاتر» با هدف آموزش پایه‌ای فنون بداهه‌پردازی به علاقمندان بازیگری تئاتر منتشر شده است. اين کتاب 12 فصل با عنوان‌هاي «بداهه‌سازی چیست؟»، «قوانین بداهه‌سازی»، «چگونه بداهه‌سازی کنیم؟»، «وظیفه من در برابر همبازی‌ام چیست؟»، «موقعیت و صحنه‌ها»، «مشکلات متداول در بداهه‌سازی»، «صحنه‌ای با بیش از دو بازیگر»، «بداهه‌سازی پیشرفته»، «توصیه‌هایی برای بداهه‌سازان»، «بداهه‌سازی و قانون دوم ترمودینامیک»، «تمرین‌های بداهه‌سازی در خانه» و «انوینس» دارد.
فصل آخر اين كتاب نوشتار کوتاهی است درباره انوینس، گروه تئاتری نویسنده کتاب. میک نیپیر در این بخش به طور مختصر به روش کاری گروه و نام آثاری را که بنا بر روش بداهه‌پردازی به اجرا رسیده‌اند، بیان می‌کند. در واقع این بخش که به نظر باید در مقدمه کتاب می‌آمد، نشان دهنده این مطلب است که نویسنده پس از سال‌ها کار علمی در این حوزه، تجربیات خود را در مقام معلم و سرپرست گروه، به صورت کتاب منتشر کرده است، این نکته ارزش کتاب را مشخص می‌کند.
ویژگی مهم این کتاب در زبان ساده آن و عدم پیچیدگی نوشتاری است؛ به گونه‌ای که همه شیوه‌های بیان شده و راهنمایی برای تمرین‌های شخصی برای عموم و بدون نیاز به مربی قابل فهم است. کتاب حتی راهنمایی‌های نیز برای چگونگی مکث در میان گفت‌وگوی دو شخصیت نمایشی، ارایه می‌دهد. مکث صحیح در دیالوگ‌ها کمک شایانی به فضاسازی هرچه بهتر موقعیت نمایشی می‌کند و از این منظر یک ابزار مهم کلامی است. این کتاب یکی از نخستین متونی است که به مقوله مکث در بداهه‌سازی توجه بسیار داشته است.
فصل «تمرین‌های بداهه‌سازی در خانه» نیز یکی از فصول مهم این کتاب است. براساس محتواي اين بخش بداهه‌پردازی فقط با تمرین زیاد در وجود بازیگر نهادینه می‌شود و این تمرین‌ها می‌توانند در این راه بسيار کارساز باشند. این تمرین‌ها بسیار ساده هستند و تمام تلاش نویسنده این بوده که ساختار تمرین‌ها به گونه‌ای باشد که مخاطب برای آموختن بداهه‌سازی از قدم اول شروع کند؛ نه این‌که ابتدا قدم دهم را بردارد.
همچنین در کتاب «راهنمای علمی بداهه‌سازی در تئاتر»نقش وظیفه بازیگر در مقابل دیگر بازیگران نمایش و چگونگی برقراری ارتباط دقیق با آنان در هنگام بداهه‌سازی شرح شده است. در این کتاب آمده كه خود نویسنده در کارگاه‌های آموزشی بداهه سازی‌اش مدام به هنرجویانش تاکید کرده تا در هنگام اجرا از همبازی‌های خود حمایت كنند و به گونه‌اي باشند که بازی آنان خوب به نظر برسد. این حمایت راهکارهایی دارد و نخستین مرحله آن خوب بازی کردن خود بازیگر و همچنین خلق کردن فضاهایی بدیع و جذاب است.
«راهنمای عملی بداهه‌سازی در تئاتر» نوشته میک نیپیر را انتشارات افراز با ترجمه فاطمه خسروی در 171 صفحه و بهای 6 هزار و 200 تومان راهی کتابفروشی‌ها کرده است.
دوشنبه ۱۵ خرداد ۱۳۹۱ - ۱۰:۰۰
نظر شما