به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «صورتگری در اسلام» یکی از تالیفات حجت‌الاسلاو والمسلمین دکتر محمدرضا جباران است که برای نخستین‌بار در سال 1383 در شمارگان دو هزار و 200 نسخه، 178 صفحه و بهای هزار و 200 تومان از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شد و تاکنون به تجدیدچاپ نرسیده است. این کتاب در زمان انتشار از طرف رییس جمهور وقت جایزه پژوهش فرهنگی سال را به خود اختصاص داد. 

جباران در این کتاب برای نخستین‌بار به طور مدون و دقیق و با ساختاری منطقی، نگاه فقهی به هنرهای تجسمی را بررسی می‌کند. همچنین در این کتاب دیدگاه ادیان ابراهیمی چون «مسیحیت و یهودیت» و دیگر ادیان چون «بودایی» و «زرتشتی» بر اساس کتاب مقدس این ادیان بررسی و مورد همسنجی با نظر اسلام در این‌باره قرار گرفته است. 

کتاب دو بخش کلی دارد. در بخش اول با عنوان کلیات چند فصل دارد. در فصل نخست این بخش با عنوان «واژه‌شناسی صورت و تمثال» مباحثی چون «نسبت بین صورت و تمثال در لغت و کلمات فقها»، «نسبت میان صورت و تمثال بر اساس روایات» و معنی واژه صورت و تمثال در زبان عربی طرح شده است. فصل دوم این بخش «پیشینه صورتگری» به مقوله صورتگری در ایران و عناصر معنوی هنر ایرانی، صورتگری در قرآن کریم و همچنین تحریم صورتگری در ادیان دیگر مطرح شده است. فصل آخر این بخش به جایگاه صورتگری در کتب فقه مذاهب پرداخته شده است. 

در بخش دوم این کتاب بررسی فقهی احکام صورتگری در اسلام بررسی و تحلیل شده است. در این بخش احکامی که به موجب آن حرمت تصویر جانداران اعلام شده و در ادامه احکامی که این حرمت را نقض می‌کنند، آورده شده است. 

برخی از منابع، مآخذ و مصادر این کتاب عبارتند از، «اصباح الشیعه» قطب‌الدین بیهقی کیدری، «انوار التنزیل و اسرار التاویل» عبدالله‌بن عمر شیرازی بیضاوی، «ایضاح الفواید» محمدبن یوسف حلی، «التبیان فی تفسیر القرآن» محمدبن حسن طوسی، «بحارالانوار» محمد باقر مجلسی، «المکاسب» شیخ مرتضی انصاری، «عمدة القاری شرح صحیح بخاری» محمود بن احمد عینی، «تحریر الاحکام» حسن بن یوسف مطهر حلی، «تاریخ عمومی هنرهای مصور» علی نقی وزیری، «رسالةالتصویر و التمثیل» مرتضی حسینی نجومی و «تاریخ تمدن» ویل دورانت. 

محمد شریف‌زاده مدرس فلسفه هنر در دانشکده هنر و معماری به خبرنگار «ایبنا» گفت: این کتاب شاید از معدود منابع ـ چه به صورت کتاب و چه به صورت پایان‌نامه و مقاله ـ منسجم در موضوع حکم اسلام درباره هنرهای تجسمی است. این کتاب نشان می‌دهد که نویسنده‌اش با هنرهای تجسمی و تاریخ هنر آشنایی کامل دارد و به صرف آشنایی با احکام فقهی دست به تحقیق و تالیف این کتاب نزده است. 

حجت‌الاسلام محمدرضا جباران درباره چگونگی انتشار کتاب «صورتگری در اسلام»گفت: من با ناشر کتاب «صورتگری در اسلام» قرارداد چاپ اثر داشتم، اما زمانی که کتاب آماده شد، از انتشار آن سرباز زدند. محتوای کتاب برای نخستین‌بار بود که در جامعه علمی و هنری کشور مطرح می‌شد و ناشر به دلیل عدم آگاهی از این حوزه تفکری، بدون دلیل ترس از انتشار کتاب پیدا کرده بود. جالب است که کتاب برای مدتی به انتشارات سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران رفت و در آن‌جا نیز به همین سرنوشت دچار شد و در نهایت خود انتشارات سوره مهر تصمیم به انتشار این اثر گرفت. 

وی افزود: علت این‌که این کتاب‌ با وجود اهمیتی که دارد، دوباره منتشر نمی‌شود در انتشار آن به وسیله یک ناشر دولتی است. اگر کتاب با سرمایه شخصی و از سوی یک ناشر خصوصی منتشر می‌شد، تجدید انتشار و حتی پخش آن بهتر می‌بود. 

جباران گفت: دست‌اندرکاران سوره مهر حتی برنامه‌ای برای توزیع و پخش مناسب «صورتگری در اسلام» نداشتند، چرا که در هر صورت بودجه آن‌ها از جایی غیر از فروش کتاب تامین می‌شود و برگشت سرمایه برای آن‌ها اهمیتی ندارد. کسانی که این‌ کتاب را تهیه کردند با جست‌وجوی بسیار از انتشار آن مطلع شدند. متاسفانه ناشران دولتی دلسوز کتاب نیستند. 

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا جباران هم‌اکنون عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است. از کتاب‌های منتشر شده به قلم جباران می‌توان به «آموزه‌های دینی»، «درسنامه علم اخلاق»، «محبت‌نامه» و سه کتاب «صورتگری در اسلام»، «سینما در آیینه فقه» و «غنا و موسیقی در آیینه فقه» اشاره کرد.