به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، پیشخوانی، درآمد و یا بخش آغازین مجالس تعزیه و شبیه‌خوانی است که به شکل نوحه یا ترانه به صورت دسته جمعی توسط اعضا و بازیگران، اندکی قبل از شروع مجلس در قالب تک‌خوانی، نوحه خوانی و دمگیری و واگیری خوانده و به همراه موسیقی اجرا می‌شود. 

پیشخوانی‌ها نیز محل هنرنمایی بسیاری برای هنرمندان و تعزیه خوانان بوده است. متاسفانه تاکنون به جز چند فصل محدود در کتاب‌های عموما موسیقایی و تاریخی، آن‌چنان که باید و شاید به این مقوله پرداخته نشده بود. کتاب «پیشخوانی در تعزیه» تالیف اردشیر صالح‌پور تنها منبع تحقیقی در این حوزه است. 

نام فرعی کتاب «پیشخوانی در تعزیه» «پژوهشی در نغمات شبیه خوانی» است. این عنوان ممکن است برای مخاطب گمراه کننده باشد، چرا که کتاب پژوهشی درباره «پیش‌خوانی تعزیه» و نغمه‌های آوازی آن است و به نغمات شبیه خوانی و تعزیه نمی‌پردازد. همچنین مطالب درباره موسیقی پیش‌خوانی در این کتاب نیز کم و محدود است. 

نویسنده در مقدمه بخش نوحه‌های پیشخوانی بیان کرده که از میان حجم بسیار نوحه‌های پیشخوانی‌ 33 پیشخوانی را که از صحت و سلامت خوانش و اجرا برخوردار بوده، ضبط کرده است. به نظر راقم این سطور اگر کتاب همراه با یک لوح فشرده از این اجراهای ضبط شده، منتشر می‌شد، بیشتر و بهتر می‌توانست مورد استفاده دانشجویان و محققان نمایش ایرانی، قرار گیرد. 

مهمترین اشکالی که به نویسنده این کتاب می‌توان گرفت، استفاده نکردن از منابع دست اولی چون کتاب «روضة الشهداء» اثر «ملا حسین واعظ کاشفی» است. این کتاب یکی از مهمترین منابع در راستای تحقیق و پژوهش در زمینه تعزیه و روضه‌خوانی به حساب می‌آید. 

کتاب از اشکالات ویراستاری و همچنین نداشتن ارجاعات علمی مناسب به منابع و مآخذ رنج می‌برد. این مساله مخاطبان این کتاب را که بیشتر از طیف دانشجویان و محققان هنر نمایشی در ایران هستند، دلسرد می‌کند. به عنوان مثال در صفحه 40 کتاب ارجاع به کتابی به قلم «نصیرفر 1370» و در صفحه 42 هم دو ارجاع به کتاب‌هایی نوشته «سپانلو – اخوت 1387» و «نورمحمدی 1381» دارد که نام هیچ یک از این کتاب‌ها در لیست منابع و مآخذ کتاب ذکر نشده است. 

بیشتر ارجاعات درون متنی نویسنده هم از اشکالات عدیده رنج می‌برد. به عنوان مثال نویسنده در صفحه 17 کتاب بخشی از مطلب را به کتاب «نمایش در ایران» بهرام بیضایی ارجاع داده و تاریخ انتشار این منبع را 1344 درج کرده است، درصورتی که در فهرست منابع و مآخذ انتهای کتاب تاریخ انتشار کتاب «نمایش در ایران» 1365 ذکر شده است. جالب است که تاریخ انتشار همین منبع در ارجاع درون متنی صفحه 24 کتاب، 1363 درج شده است. البته ممکن است این ارجاع به منبع دیگری از بهرام بیضایی باشد که نام آن در فهرست منابع و مآخذ کتاب درج نشده است. 

این ایراد و اشکال در ارجاعات به منابع دیگر هم صادق است. به عنوان مثال در صفحه 18 کتاب، ارجاعی به کتاب «تاریخ موسیقی ایران» اثر حسن مشحون وجود دارد که تاریخ آن 1376 ذکر شده در صورتی که در فهرست منابع و مآخد انتهای کتاب تاریخ انتشار این اثر 1373 نوشته شده است. جالب است که نویسنده در ارجاع درون متنی این منبع در صفحه 49 کتاب، تاریخ‌ دیگری را برای انتشار این کتاب نوشته است. در صفحه 48 نیز از کتاب دیگری از حسن مشحون استفاده کرده که تاریخ آن 1316 است، اما نام کتاب مشخص نیست و در فهرست منابع هم ذکر نشده است. 

نویسنده در فهرست منابع و مآخذ خود از دو منبع متعلق به ابوالحسن صبا استفاده کرده است که تاریخ انتشار هر دو سال 1336 است، اما در ارجاعات درون متنی کتاب هیچ وجه تمایزی میان این دو منبع مشخص نشده است و برای مخاطب مشخص نیست که مثلا ارجاع صفحه 38 کتاب به کدام یک از این منابع است. 

کتاب «پیشخوانی در تعزیه» تنها کتاب تحقیقی و پژوهشی در این موضوع خاص است، اما وجود این ایرادهای بسیار، مخاطب را نسبت به مطالب کتاب بی‌اطمینان می‌سازد. 

انتشارات سوره مهر کتاب «پیشخوانی در تعزیه» با عنوان فرعی «پژوهشی در نغمات آوازی شبیه‌ خوانی» نوشته دکتر اردشیر صالح‌پور را در شمارگان دو هزار و 500 نسخه، 115 صفحه و بهای سه هزار و 600 تومان، روانه کتابفروشی‌ها کرده است. 

از دیگر تالیفات منتشر شده صالح‌پور می‌توان به «بنفشه‌های سوگوار»، «فرهنگ زبانزدهای قوم سر»، «کلاه در ایل بختیاری»، «ترانه نمایش‌های پیش‌پرده‌خوانی در تئاتر ایران»، «زشت و زیبا» و «گنجشک و عروس» اشاره کرد.