به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «شبیه از نگاه فقیه» با عنوان فرعی «تعزیه در آرای فقیهان و عالمان شیعه» گردآوری و تحقیق مسلم نادعلی‌زاده است. در این کتاب آرای 132 فقیه و عالم شیعی درباره تعزیه در 300 سال اخیر آمده است. 

تعزیه گونه‌ای از نمایش مذهبی منظوم است که در جریان سوگواری‌های ماه محرم و برای نشان دادن ارادت و اخلاص به اهل بیت (ع)، طی مراسم خاصی بعضی از داستان‌های مربوط به واقعه کربلا را پیش چشم تماشاچی‌ها بازآفرینی می‌کند. تاریخ پیدایش تعزیه به آیین‌های پیش از اسلام در تمدن ایران بازمی‌گردد، اما پس از ورود اسلام و طرفداری ایرانیان از اهل بیت آسمان طهارت و امامت و پیروی مذهب شیعه، تعزیه برای نشان دادن داستان جانسوز کربلا به کار رفت. تعزیه در ادامه تاریخ تشیع به مثابه یک حربه سیاسی برای ایرانیان در مقابل حکام جور به کار می‌رفت. 

تعزیه را محملی برای زنده نگه داشتن موسیقی ایرانی و ردیف‌ها و گوشه‌های آن نیز دانسته‌اند. 

نادعلی‌زاده در مقدمه کتاب خود با بیان این‌که برخی نویسندگان و پژوهشگران گمان کرده‌اند که بیشتر فقیهان شیعه با تعزیه مخالف بوده‌‌اند، هدف خود از انتشار این کتاب را شرح می‌دهد: «این موضع، گاه به کمبود منابع در خصوص این موضوع باز می‌گردد و گاه به تحلیل‌های مغرضانه‌ برخی مستشرقین از وضعیت ایران در عصر قاجار و تلاش آنان برای نشان دادن شکاف بین روحانیان و توده‌های مردم.» 

نویسنده در جایی دیگر از این مقدمه چالش‌های فقهی تعزیه را این موارد می‌داند: «تشبه معصوم»، «زن خوانی و تشبه به جنس مخالف»، «تشبه به کفار»، «غنا»، «استفاده از آلات موسیقی مانند طبل، سنج و شیپور»، «تحریفات، دروغ و ریا» و «اختلاط زن و مرد» و در ادامه می‌نویسد که پیش از آن‌که تعزیه به عنوان یک آیین شیعی، رشد و توسعه یابد، مسایلی از قبیل تشبه به معصومین در آن دیده نمی‌شد. 

از فقهایی که آرای آن‌ها در این کتاب آمده می‌توان به، میرزا ابوالقاسم قمی، محمد تقی نوری طبرسی، شیخ مرتضی انصاری، آیت‌الله شیخ جعفر کاشف‌الغطا، آیت‌الله شیخ عبدالکریم حایری یزدی، آیت‌الله سید محسن حکیم، آیت‌الله یوسف صانعی، آیت‌الله حسینعلی منتظری، آیت‌الله سید علی سیستانی، آیت‌الله بهجت، آیت‌الله وحید خراسانی، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، آیت‌الله سیدصادق حسینی شیرازی، حضرت امام خمینی و آیت‌الله سید علی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اشاره کرد. 

اما در آوردن آرا و نظریات این فقها رعایت امانت کامل صورت گرفته و نویسنده هیچ شرح و توضیح و حتی تحلیلی درباره آن‌ها ننوشته است. به نظر راقم این سطور مهم این بود که این آرا به صورت تحلیلی و حتی انتقادی ارایه شوند. 

برخی از موارد چالش‌های فقهی تعزیه با ساختار تعزیه منافات دارد و گردآورنده می‌توانست با تحلیل این موارد و حتی گفت‌وگوهایی حضوری با برخی از فقها و مراجع تقلید حال حاضر این چالش‌ها را برطرف کرد. یکی از موارد این منافات «تشبه به جنس مخالف» است. در تعزیه به دلیل مقوله فاصله‌گذاری شبیه‌خوانان مرد هستند و «زن‌پوش» می‌شوند، البته این مساله با حرام بودن صدای زن در اسلام برای مردان نیز همخوانی دارد، یعنی این‌که به هیچ عنوان نمی‌توان در تعزیه از بازیگران زن استفاده کرد و به ناچار این «تشبه به جنس مخالف» پیش می‌آید. 

نویسنده در مقدمه و همچنین در ذیل برخی از فتاوی که به زن‌خوانی و زن‌پوشی جواز می‌دهند به توضیح مختصر این چالش پرداخته است، اما توضیحات او هرچند ارزشمند است، کافی نیست. کافی نبودن این توضیحات در آن است که مخاطب به عنوان مثال نظر دو تن از اکابر علمای شیعه و فقیهان طراز اول حال حاضر و در قید حیات یعنی حضرات و آیات عظام حاج لطف‌الله صافی گلپایگانی و حاج شیخ حسین وحید خراسانی را که یکی موافق زن‌پوشی و دیگری مخالف زن‌پوشی را می‌خواند، اما در چرایی تناقض نظر این دو نمی‌تواند تامل کند. 

نظر آیت‌الله صافی در صفحه 346 کتاب آمده است که ایشان تعزیه را در صورت نپوشیدن لباس زنان توسط مردان و همچنین مشتمل نبودن بر آلات موسیقی و لهو چون طبل و سنج، بلااشکال می‌دانند. همچنین نظر آیت‌الله وحیدخراسانی در صفحه 350 درج شده که ایشان فتوای مشهور آیت‌الله نایینی مبنی بر جواز شبیه‌خوانی و تشبه به زنان در مجالس تعزیه و همچنین به کار بردن طبل و سنج و... برای عزاداری را مورد تایید قرار داده‌اند. بنابراین وجود تحلیل و توضیح در کنار این فتاوی امری ضروری بود. 

با تمام این اوصاف این کتاب نخستین قدم در حل مشکلات فقهی تعزیه و به طور کل هنرهاست و وجود کتاب‌های بیشتر در این حوزه و برای تمام هنرها و همچنین برپایی نشست‌های هنرمندان و پژوهشگان هنر با مراجع تقلید، امری لازم و ضروری است. 

«شبیه از نگاه فقیه» گردآوری و تحقیق مسلم نادعلی زاده در شمارگان هزار نسخه، 460 صفحه و بهای هشت هزار و 500 تومان از سوی انتشارات خیمه منتشر شده است. 

از دیگر تالیفات منتشر شده نادعلی‌زاده می‌توان به «و خداوند داد داد» و «منتخب گلستان سعدی» اشاره کرد.