اسعدیان به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: به نظر من مهمترین مساله در کمرنگ بودن جریان اقتباس سینمایی از آثار ادبی در ایران به نوپا بودن ادبیات داستانی در ایران باز میگردد.
وی افزود: ادبیات داستانی در غرب قدمتی چند هزار ساله دارد و به یونان باستان و حتی قبل از آن بازمیگردد. همین مساله سبب شده که امروزه در غرب رمانها، مجموعه داستانهای کوتاه و نمایشنامههای بسیاری با شمارگان میلیونی در ژانرهای مختلفی چون، پلیسی، عاشقانه، فلسفی و... منتشر ميشوند و امکانات زیادی را از نظر مضمون و محتوا در اختیار فیلمسازان قرار ميدهند.
اسعدیان در ادامه با مقایسه تاریخ ادبیات داستانی در ایران با غرب گفت: تکیهگاه ایرانیها در ادبیات به شعر بوده است. البته در اشعار، قصهها و داستانها نیز روایت میشدند، اما از منظر دراماتیک این داستانها تفاوت ماهوی با ادبیات داستانی مغرب زمین دارند.
اسعدیان گفت: شروع ادبیات داستانی در ایران به معنای واقعی کلمه با مجموعه «یکی بود، یکی نبود» مرحوم جمالزاده است که در سال 1300 منتشر شد؛ یعنی چیزی در حدود 100 سال است که ما صاحب ادبیات داستانی شدهایم. بنابراین ما منابع داستانی بسیار اندکی داریم که قابلیت تبدیل شدن به فیلم را داشته باشند.
کارگردان فیلم «طلا و مس» در ادامه درباره قابلیتهای تصویری رمانها و مجموعه داستانهایی که در سالهای اخیر منتشر شدهاند، گفت: بیشتر آثار داستانی که امروزه منتشر میشوند نیز به دلیل آنکه معمولا ساختاری مبتنی بر «روایت ذهنی اول شخص» دارند، دارای قابلیت سینمایی نیستند.
اسعدیان در ادامه در پاسخ به این سوال که «اشتیاق کارگردانان ایرانی برای ساختن فیلم اقتباسی چگونه است؟» گفت: بیشتر فیلمسازان ایرانی علاقهمند به ساختن فیلم اقتباسی هستند، اما دو مساله مهم مانع از ساختن آثار اقتباسی است. مساله اول همان فقر منبع است که بیان کردم. مساله دوم ناآشنا بودن عموم داستان و رماننویسان ایرانی با مدیوم سینماست. بسیاری از نویسندگان ایرانی معتقدند که باید رمان و یا داستان آنها عین به عین و همانگونه که هست، به فیلم تبدیل شود، در صورتی که چنین چیزی به هیچ عنوان امکان پذیر نیست.
وی افزود: در جریان اقتباس سینمایی از آثار ادبی در غرب به دلیل تفاوت اساسی ادبیات داستانی با مدیوم سینما، معمولا روح کلی رمان و یا داستان در فیلم حفظ میشود و نویسنده اصلی اثر که امروزه معمولا خود فیلمنامه فیلم را نیز مینویسد، به دلیل آشنایی با سینما، اشکالی به حذف احتمالی بسیاری از صفحات کتاب خود، خردهای نمیگیرد، اما رماننویس ایرانی اعتقاد دارد که اگر حتی یک صفحه از اثرش حذف شود به منزله نابود شدن کل تفکراتش در آن اثر است.
این کارگردان در ادامه با اشاره به اهمیت فیلمنامه در روند ساخت فیلم گفت: نخستین ابزار در روند تولید فیلم، منابع مکتوب است که فیلمنامه از آن به وجود میآید. برای آنکه فیلمسازان به ساخت فیلم اقتباسی ترغیب شوند، باید حداقل 20 تا 30 منبع داستانی خوب و اثرگذار در طول سال منتشر شود، که شرایط اکنون ایران اینگونه نیست و در طول سال حتی 10 اثر که قابلیت تبدیل شدن به سینما داشته باشد، منتشر نمیشوند.
کارگردان فیلم «بوسیدن روی ماه» به اهمیت انتشار مناسب کتاب اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال در حوزه ادبیات داستانی در اروپا و آمریکا سالی 10 هزار عنوان کتاب متنوع منتشر میشود که از این میان چیزی در حدود 100 اثر قابلیت دراماتیک و تبدیل شده به فیلم را دارند. همین مساله سبب پررنگ بودن جریان اقتباس است. بنابراین برای بهتر شدن جریان اقتباس سینمایی در ایران باید ابتدا به جایی برسیم که در هر سال انبوهی از آثار ادبی تولید و در شمارگان بسیار منتشر شوند.
اسعدیان در پایان در پاسخ به این سوال که «به نظر شما بهترین آثار اقتباسی تاریخ سینمای ایران کدام فیلمها هستند؟» گفت: با وجود اندک بودن فیلمهای اقتباسی در تاریخ سینمای ایران، باید گفت که این معدود آثار اقتباسی از نظر ساخت بسیار درخشان هستند. در زمینه اقتباس از ادبیات داستانی خارجی به نظر من فیلم «ناخدا خورشید» ناصر تقوایی از رمان «داشتن و نداشتن» همینگوی، درخشان است و از اقتباس «هاوارد هاکس» از همین رمان، چیزی کم ندارد.
این کارگردان اضافه کرد: اقتباس داریوش مهرجویی از برخی آثار غلامحسین ساعدی چون «گاو» و «دایره مینا» نیز به نظر من اقتباسهای خوب و با کیفیتیاند. در میان فیلمهای اقتباسی کارگردانان نسل جدید نیز میتوانم به فیلم «اینجا بدون من» بهرام توکلی اشاره کنم که اقتباس مناسبی است از نمایشنامه «باغ وحش شیشهای» اثر «تنسی ویلیامز».
همایون اسعدیان، کارگردان، فیلمنامهنویس و عکاس است.
«بوسیدن روی ماه»، «طلا و مس»، «مرد آفتابی»، «شب روباه»، «ده رقمی» و «آخر بازی» نام برخی از فیلمهای سینمایی اسعدیان است.
از سریالهای تلویزیونی ساخته اسعدیان نیز میتوان به «بچههای خیابان»، «غول چراغ جادو» و «راه بیپایان» اشاره کرد.
یکشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۱
نظر شما