به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از ستاد خبری بیست و ششمین، نشست «ترجمه معکوس؛ بایدها و نبایدها» عصر امروز، پنجشنبه، 19 اردیبهشت، در سرای اصلی اهل قلم نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.  
 
دکتر علی زارعی نجفدری، مدیر انتشارات علمی و فرهنگی، ابتدا سخنانش را درباره نهضت ترجمه در ایران و تاثیر آن آغاز کرد و گفت: سالیان سال است که بحث نهضت ترجمه در ایران مطرح شده و آغاز خوبی هم داشته است. ترجمه به ما کمک می‌کند با جامعه علمی دنیا آشنا شوبم و خود را به جهانیان بشناسانیم.
 
وی با بیان این‌که ترجمه در ابتدا قرار بود به عنوان یک نهضت در حال گذار برای آشنایی با جهانیان کاربرد داشته باشد و راهی برای شناساندن ما به جهانیان باشد، گفت:  متاسفانه ترجمه در جاده‌ای یک طرفه توقف کرد و به تدریج این فرض مسلط شد که ترجمه باید فقط از زبان‌های دیگر صورت بپذیرد.
 
به گفته زارعی ترجمه دو طرفه در دو دهه اخیر پررنگ‌تر شده است و ما باید برای بیشتر شدن این ترجمه‌ها بکوشیم. وی افزود: دانسته‌های ما مخصوصا در حوزه علوم انسانی به مراتب بهتر از دیگران است و اگر این دانش‌ها ترجمه شوند، در جوامع دیگر به راحتی جایگاه خوبی را خواهند یافت.
 
زارعی با بیان این‌که توجه به ترجمه معکوس در ایران از حدود پنج سال قبل جدی‌تر شده، اظهار کرد: سال گذشته بحث ترجمه معکوس به عنوان یک ضرورت مطرح و آثاری از ایران در نمایشگاه فرانکفورت و نمایشگاه ایتالیا ارایه شد. ترجمه معکوس باید برای موضوعات و آثاری باشد که در مرحله نخست حرفی برای گفتن داشته باشند و دیگر این‌که برای کشور مقصد قابل فهم شوند.  
 
استاد سمیعی گیلانی، سخنران دیگر این مراسم بود. وی سخنانش را با توضیحاتی درباره اصطلاح ترجمه معکوس آغاز کرد و گفت: این اصطلاح به این معناست که زبان فارسی ربان مقصد است در حالی که اینطور نیست. باید عبارت مناسبی برای ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر بیابیم. از سوی دیگر باید انتظار ما از ترجمه و سابقه کارهای صورت گرفته مشخص شود تا بتوانیم راه را مطابق با هدف‌مان تعیین کنیم.
 
حسن بشیر، استاد دانشگاه، ترجمه معکوس را ترجمه به زبان ملل دیگر تعریف کرد و از برخی نقش‌های ترجمه نام برد. وی گفت: ما درصدد معرفی آثار خود در سطح جهانی هستیم و این ترجمه به گونه‌ای از تفکر و تعبیر کردن به زبان دیگری نیاز دارد.
 
بشیر، ترجمه را نوعی ضرورت اجتماعی و انسانی دانست و درباره جنبه‌های انسانی ترجمه چنین گفت: انسان همواره درصدد شناخته شدن و شناساندن خود به دیگران است. بنابراین می‌کوشد به بهترین شکل خود را به دیگران بشناساند و انتخاب ادبیاتی که معرف ما باشد نیازمند تحقیق و بررسی است.
 
وی بر انتخاب صحیح کتاب برای ترجمه تاکید کرد و ترجمه را راهی برای تحقق دیپلماسی فرهنگی و ارتباطات میان فرهنگی دانست.
 
کامران فانی، کتابشناس، در این برنامه از نقش اساسی ترجمه در برقراری پیوند میان جوامع سخن گفت و اظهار کرد: انسان‌ها نیاز دارند که با فرهنگ‌های دیگر آشنا شوند و ترجمه راهی برای آشنا کردن انسان‌هایی از ملل مختلف است. ترجمه فعالیتی جدید نیست و دو هزار و 500 سال قبل هم کتیبه بیستون به سه زبان ترجمه شده بود. 
 
این نویسنده، مترجم، کتابدار و نسخه‌پژوه ایرانی با بیان این‌که حدود هزار کتاب از فارسی به زبان‌های دیگر ترجمه شده افزود: متاسفانه خودمان اطلاع چندانی درباره این کتاب‌های ترجمه شده نداریم و همیشه منتظریم بیگانه‌‌ها هستیم تا کتاب‌های ما را بیابند و آن‌ها را ترجمه کنند. 
 
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و عضو هیات علمی دانشنامه تشیع بر اهمیت نیازسنجی برای انتخاب کتاب‌ها تاکید کرد و گفت: ادبیات یکی از مهم ترین وسایل فهم فرهنگ است و با مخاطب گسترده‌ای که دارد تاثیر عاطفی زیادی بر مخاطب می‌گذارد. همچنین ما آثار خوبی در حوزه اندیشه‌های دینی و علوم اجتماعی و تاریخ داریم که قابلیت ترجمه را دارند. 
 
دکتر حسن بلخاری، یکی دیگر از سخنرانان حاضر در این نشست، بر نهضت‌هایی که به واسطه ترجمه ایجاد شده تاکید کرد و گفت: ترجمه به حدی تاثیرگذار است که برخی رنسانس را به دلیل ترجمه‌هایی می‌دانند که از زبان عربی به لاتین وارد شد. در طول تاریخ هم شاهد بوده‌ایم که ترجمه سبب نهضت‌های علمی در تمدن‌های مختلف شده است.
 
بلخاری افزود: به ترجمه‌هایی نیاز داریم که هویت و فرهنگ ایرانی را به جهانیان معرفی کند و میراث ما را به دنیا بشناسانند.  

این نشست از ساعت 15 و 15 دقیقه در سرای اصلی نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت در مصلی امام خمینی(ره) برپاست.