دکتر  دلشاد تهرانی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در معرفی و برشمردن برخی خصوصیات و ویژگی‌های شخصیت استثنایی امیر‌المومنین (ع) اظهار کرد: یکی از شاهکارهای رفتاری در زندگی حضرت(ع) «نفی خودکامگی و خودکامگی‌پذیری» بود. ایشان ذره‌ای خودکامگی نکردند و اجازه ندادند که کسی هم در برابر ایشان از خودش خودکامگی نشان دهد. ایشان همیشه تاکید داشتند که حکام نباید در رفتار با مردم مستبدانه عمل کنند. 

وی افزود: حضرت(ع) در عهدنامه مالک اشتر به مالک فرمان دادند که مبادا به مردم بگویید از من فرمان دادن است و از مردمان اطاعت کردن. اگر کسی این‌گونه رفتار کند، رفتارش سه پیامد تباه‌کننده دارد؛ قلب خود را تباه، دین خود را تضعیف و اوضاع را به دگرگونی نزدیک می‌کند. 

این نهج‌البلاغه‌پژوه با ذکر این‌که از دیگر خصلت‌های ممتاز علی (ع) این بود که حتی به دشمن خود نیز «احترام و عزت» می‌کرد، گفت: حضرت امیر (ع) از حُسن‌های دشمن یاد می‌کرد و حتی بر جنازه دشمنانش نماز می‌خواند و با احترام آن‌ها را دفن می‌کرد. ایشان عقیده داشتند حتی حرمت مخالفان و دشمنان ما هم باید حفظ و حقوقشان رعایت شود. 

دلشاد تهرانی ادامه داد: از دیگر خصلت‌های بارز شخصیت ویژه امیر‌المومنین (ع) «انسانیت و انسانیت‌گرایی» است. در نهایت عزت به هر انسانی حرمت می‌نهاد و تلاش می‌کرد در هیچ شرایطی و به هیچ شکلی  کرامتی از هیچ انسانی زیرپا گذاشته نشود. حتی ایشان اجازه نمی‌دادند کوچکترین حرکتی که خلاف کرامت انسانی باشد، نسبت به ایشان انجام شود. امام علی(ع) بالاترین حرمت را حرمت انسان مسلمان می‌دانست، زیرا این گفته قرآن بود و علی (ع) تربیت شده قرآن بود. 

وی «حقوق‌مداری» را دیگر ویژگی شاخص رفتاری مولی‌الموحدین (ع) دانست و عنوان کرد: ایشان در تمام امور پایبند به شناخت حقوق و رعایت حدود بودند. علی (ع) معتقد بود که مهم‌ترین اتفاق در زندگی این است که حقوق را بشناسند و حدود را بدانند، زیرا لازمه مسلمان بودن شناخت حقوق و پایبندی به حدود است. 

مدرس دانشگاه با بیان این‌که شاخصه دیگر شخصیتی امیر‌المومنین (ع) «اعتدال و میانه‌روی نسبت به دوست و دشمن» بود، افزود: حضرت علی (ع) می‌فرماید که از روی اعتدال و میانه‌روی دوستت را دوست بدار، شاید روزی دشمنت شد و دشمنت را  با اعتدال دشمن بدار، شاید روزی دوستت شد. 

دلشاد تهرانی در ادامه اظهار کرد: شاید یکی از بارزترین ویژگی‌های شخصیتی علی(ع) که در رویکرد عده‌ای نسبت به این مساله نسبت به امیر‌المومنین (ع) ظلم شده است، «صلح‌گرایی» حضرت(ع) است. ایشان با تمام وجود از جنگ بیزار بود و اعتقاد داشت که جنگ و خونریزی یک پدیده زشت و خانمان‌برانداز است که آزادی و امنیت مردم را گرفته، سرزمین‌ها را ویران کرده و سرمایه‌های انسانی را نابود می‌کند. حضرت امیر (ع) جنگ را سنت جاهلی می‌دانستند و بیان می‌کردند که انسان متمدن و رشدیافته اهل جنگ و خونریزی نیست. 

وی یادآور شد: ایشان معتقد بود که تنها زمانی جنگ مجاز است که به اسلام و سرزمین‌ها تجاوزی صورت گرفته باشد که در این‌صورت، جنگ دفاع از کیان و جهاد در راه خداست. در تمام جنگ‌هایی که به حضرت(ع) تحمیل شد، با تمام وجود برای جلوگیری از وقوع جنگ تلاش کردند. از امام جعفر صادق (ع) روایت شده است که در تمام جنگ‌هایی که به حضرت علی (ع) تحمیل شد، همه تلاش حضرت(ع) این بود که جنگ به بعدازظهر کشیده شود تا هوا زوردتر تاریک شود و انسان‌های کمتری کشته شوند. 

این محقق و نهج‌البلاغه‌پژوه گفت: دیگر شاخصه‌ ممتاز و ویژه شخصیت امیر‌‌المومنین (ع) که ما به‌شدت از آن بی‌بهره‌ایم، «نفی اباحی‌گری» است. ایشان به‌شدت پای‌بند به این بود که برای رسیدن به اهدافش وسیله‌ای که به‌کار می‌گیرد، پاک باشد و هرگز وسایل نادرست و ناپاک را برای رسیدن به مقاصد خود به‌کار نگیرد. 

مصطفی دلشاد تهرانی در پایان بیان کرد: از دیدگاه علی (ع) در نهج‌البلاغه انسان تربیت شده، غلظت‌های وجودی‌اش نازک و سختی‌هایش رقیق شده است؛ انسان کامل از هرگونه خشونت به دور است.