دکتر میرفخرایی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره افکارسنجی و تغییر رفتار انتخاباتی مردم که یکی از حوزه‌های تحقیقاتی او بوده است، گفت: «رابرت لازرس فیلد» سال 1940 در تحقیقی که بعدها نتایج آن را در قالب کتاب به ثبت رساند، برای بررسی «افکارسنجی و تغییر رفتار انتخاباتی مردم» در جریان رای‌دهی، تحقیقی هفت ماهه را با همکاری چند گروه از پژوهشگران در شهری بسیار کوچک آغاز کرد. وی در پایان این بررسی‌ها نظریه «استحکام» را مطرح کرد که بعدها با تئوریزه شدن آن نظریه دو مرحله‌ای استخراج شد.

وی افزود: در این تحقیق محققان بر اساس آرا، ساکنان سه هزار نفری شهر را به چهار گروه دسته‌بندی کردند؛ دسته نخست افرادی بودند که از همان روز نخست می‌دانستند به چه کسی می‌خواهند رای دهند و در روز آخر یعنی زمان رای‌دهی نیز به همان فرد رای دادند. این گروه که استحکامی‌ها نام دارند، بیش از 50 درصد از نمونه این تحقیق را تشکیل می‌دادند. محققان به این نتیجه رسیدند که این افراد رهبران فکری بودند که تاثیر زیادی بر اطرافیان و گروه‌های اولیه‌ای که در آن بودند، داشتند.

مولف کتاب «اغنا» گروه بعدی که حدود هفت تا هشت درصد جمعیت مورد بررسی را تشکیل می‌دادند، افرادی دانست که دقیقا نمی‌دانستند به چه کسی می‌خواهند رای دهند و گفت: آرای این افراد در طول هفت ماه و طی مصاحبه ها گوناگونی که با آن‌ها انجام شد، به طور تدریجی تغییر کرد. محققان این گروه را «متحول شده‌ها» نامیدند. این گروه نشان دادند تبلیغات رسانه‌ها و نامزدها تنها روی بخش بسیار کوچکی از جامعه اثرگذار است.

محقق استراتژی‌های انتخاباتی اظهار کرد: گروه سوم را پژوهشگران آدم‌های زیگزالی نامیدند، افرادی که حدود 18 درصد جامعه هدف را تشکیل می‌دادند و در طول هفت ماه چندین بار نظر خود را تغییر دادند، اما در نهایت به همان فرد نخست رای دادند. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند این تغییر افکار رای‌دهی موجب می‌شود نتایج نظرسنجی‌ها که در طول زمان‌های گوناگنونی که تا رای‌دهی نهایی انجام می‌شود، بسیار متغییر باشد و بسیاری از افراد به اشتباه آن را ناشی از استراتژی‌های تبلیغاتی یا فعالیت مخاطبان ارتباط دهند.

دکتر میرفخرایی بیان کرد: گروه آخر افرادی‌اند که در روز نخست نمی‌دانستند به چه کسی رای دهند و در پایان به کمک رسانه‌ها و رهبران فکری به فرد مورد نظر خود رای دادند.

پژوهشگر حوزه رسانه بیان کرد: «رابرت لازرس فیلد» در تحقیقاتش به این نتیجه دست یافت که افراد گروه زیگزالی‌ و استحکامی حدود 60 درصد جامعه را تشکیل می‌دهند. از این رو رسانه‌ها و تبلیغات کانددیداها تنها می‌توانند بر رای 30 درصد افراد اثرگذار باشد. حدود هشت درصد از جمعیت را نیز افرادی تشکیل می‌دهند که عقیده آن‌ها تغییر می‌کند و بقیه نیز افرادی هستند که از روز نخست تصمیمشان را نگرفته‌اند.

وی افزود: در اغلب کتاب‌ها، مقالات و نشریات دنیا که درباره انتخابات و رفتار رای‌دهی مردم نوشته شده‌اند، این تغییرات را به تیزرهای تبلیغاتی بزرگ و فراوان و استراتژی‌های تبلیغاتی ربط می‌دهند در حالی که این رفتار متغییر ناشی از افراد گروه‌هایی است که یا انتخاب خود را انجام نداده‌اند یا تغییر عقیده می‌دهند. این امر موجب می‌شود نتیجه نظرسنجی‌ها تغییرات فراوانی را تجربه کند.

میرفخرایی با تاکید بر این که اغلب در کتاب‌های مولفان آمریکایی به این نکته توجه فراوانی شده است، گفت: در کشور ما نیز مهمترین دلیل تغییر آرا در نظرسنجی‌های گوناگون این است که افرادی‌ که هنوز تصمیم نگرفته‌اند، خیلی زیادند و ما آمار دقیقی از افرادی که زیگزالی‌اند و مرتب نظر آن‌ها تغییر می‌کند، نداریم، از دیگر دلایل این امر آن است که ما حزب به معنای حقیقی نداریم و دقیقا نمی‌دانیم آرای مردم تاچه حد در زمان‌های گوناگون تغییر می‌کند.

پژوهشگر کتاب ماه علوم اجتماعی معتقد است: اساس بحث اینجاست که در مواجهه با افراد هریک از این چهار گروه باید استراتژی‌های مختلف تبلیغاتی و اغنایی به کاربردیم. هر کاندیدایی می‌تواند به اشکال گوناگون اعم از تیزرها و تبلیغات، سخنرانی‌ها و فعالیت‌های تبلیغاتی متناسب با رفتار این گروه‌ها داشته باشند.

وی افزود: یک کاندیدا با آگاهی از نتایج چنین پژوهش‌هایی درمی‌یابد چگونه رفتار تبلیغاتی خود را برنامه‌ریزی کند تا مطمئن شود گروه استحکامی‌ها تا پایان رای خود را حفظ می‌کنند و متحول شده‌ها نیز نظر خود را تغییر نمی‌دهند. در این راستا باید سوالات یا ابهاماتی که برای این گروه مطرح می‌شود را به خوبی شناخت و به آن‌ها پاسخ داد تا رای آن‌ها را حفظ کرد.

محقق کتاب ماه علوم اجتماعی افزود: همچنین جنگ اصلی رقبای انتخاباتی بر سر گروه تصمیم نگرفته‌هاست که میزانشان در جوامع مختلف متفاوت است و حدود 16 درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند.

مولف کتاب اغنا در جمع‌بندی یافته‌های پژوهشی خود درباره «افکارسنجی و تغییر رفتار انتخاباتی مردم» گفت: در مواجه با دستاوردهای این تحقیق چهار سبک مختلف اغنایی در فعالیت‌های انتخاباتی وجود دارد که کاندیداها با مطالعه آن درخواهند یافت چگونه استراتژی‌های تبلیغاتی خود را تنظیم و برنامه‌ریزی کنند.