صاحبالزمانی، فیلمساز و مترجم در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در پاسخ به این سوال که «آیا فیلمنامهها نیز مانند نمایشنامه قابلیت تبدیل شدن به یک گونه ادبی را پیدا خواهند کرد یا خیر؟» توضیح داد: نمیتوان در این باره نظر قطعی داد. هماکنون برخی بر این عقیدهاند که فیلمنامهها نیز یک گونه ادبی هستند و برخی دیگر نیز اعتقادی به این مساله ندارند.
وی افزود: تعدادی از فیلمنامهها مانند برخی آثار منتشر شده بهرام بیضایی، بسیار ادبیتر و شاعرانهتر نسبت به دیگر فیلمنامهها کار شدهاند. انتشار این آثار از نظر تاریخی بسیار مهم است و شاید حتی اهمیت بیشتری نسبت به خود فیلم داشته باشند. انتشار فیلمنامه اگر مخاطب خود را داشته باشد، کاری بسیار مهم است.
صاحبالزمانی همچنین به تفاوت مهم نمایشنامه با فیلمنامه اشاره کرد و گفت: مهمترین تفاوت بین فیلمنامه و نمایشنامه در این است که به هیچ عنوان از روی یک فیلمنامه دو فیلم ساخته نشده است، اما از روی نمایشنامه ممکن است هزاران اجرای تئاتری انجام شود. از این منظر فیلمنامه قابلیت چندانی برای تبدیل شدن به یک گونه ادبی را نخواهد داشت.
مترجم کتاب «تارکوفسکی» در ادامه اظهار کرد: نمایشنامه و یا فیلمنامه خواندن کار مخاطب عام نیست، این دو گونه ادبی تنها مخاطب خاص دارند و طیف نخبه جامعه پیگیر انتشار آن خواهند بود. لازم است بیان کنم که فیلمنامه مزاحمت زیادی برای خواندن مخاطب ایجاد میکند.
این کارگردان در ادامه به همسنجی فیلمنامههای ایرانی با آثار کشورهای غربی پرداخت و گفت: ناشران خارجی، به ویژه ناشرانی که فیلمنامههای هالیوودی و یا سینمای هنری اروپا را منتشر میکنند، از این کار خود چند هدف را پی میگیرند؛ نخستین هدف جنبه آموزشی این فیلمنامهها برای دانشجویان و یا هنرجویان سینماست، که در سینمای ایران به ندرت چنین آثاری پیدا میشود.
صاحبالزمانی در ادامه با اشاره به مشکل فیلمنامه در سینمای ایران گفت: بیشتر فیلمنامههای خارجی جنبه هنری دارند و انتشار آنها به دلیل همین قابلیت با اقبال مخاطب روبهرو خواهند شد، اما در ایران به ندرت چنین فیلمنامههایی پیدا میشود.
مترجم فیلمنامه «راننده تاکسی» در ادامه ضمن بیان این نکته که انتشار فیلمنامه سبب ثبت اثر در تاریخ است، گفت: بهتر این است که فیلمی اکران و در ادامه فیلمنامه آن نیز منتشر شود. این مساله برای خود کارگردان آموزش بزرگی است، چرا که میتواند با فاصله گرفتن از فیلم به نقد کار خود بپردازد تا برای ساخت فیلم بعدیاش نقاط ضعف خود را بپوشاند.
صاحبالزمانی در پایان گفت: مقایسه بین فیلم روی پرده و فیلمنامه آن نیز برای منتقدان و مخاطبان بسیار مفید است. همچنین اگر فیلم محبوب و پرطرفدار باشد، فیلمنامه آن نیز محبوب و پرمخاطب خواهد بود.
فردین صاحبالزمانی، متولد 1342، کارگردان، مترجم، فیلمنامهنویس، تدوینگر، طراح صدا و منتقد فیلم است.
با ترجمه صاحبالزمانی تاکنون کتابهای فیلمنامه «راننده تاکسی» اثر «پل شریدر»، فیلمنامه «نوستالگیا» اثر آندری تارکوفسکی و ششمین جلد از مجموعه کتاب کوچک کارگردانان با نام «تارکوفسکی» نوشته «شان مارتین» منتشر شدهاند.
فیلم «چیزهایی هست که نمیدانی» به کارگردانی صاحبالزمانی سال 1389 اکران شد و جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره فیلم «کارلووی واری» در جمهوری چک را به دست آورد. همچنین آخرین ساخته علی مصفا نیز در سال گذشته (1391) با تدوین صاحبزمانی اکران شد.
این مترجم همچنین ترجمه فیلمنامه «آندری روبلف» اثر فیلمساز شهیر روسی آندری تارکوفسکی را در دست انتشار دارد.
سهشنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۲ - ۰۸:۰۶
نظر شما