به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «تاریخ فیروزشاهی» اثر ضیا‌الدین بن مویدالملک، معروف به ضیاالدین برنی از مآخذ مهم در تاریخ سلاطین دهلی و رویدادهای 95 ساله پادشاهان آن سرزمین، یعنی از آغاز سلطنت غیاث‌الدین بلبن (644 هجری‌قمری) تا ششمین سال سلطنت فیروزشاه (758 ه.ق) به‌شمار می‌رود که 737 سال از سوی کتابخانه «رضا رامپور» هند به‌چاپ رسید.

برنی تالیف این کتاب را در 70 سالگی آغاز کرد و پس از مرگ سلطان محمد تغلق، کتاب را مرتب و به نام فیروزشاه کرد. وی در «تاریخ فیروزشاهی» اقدامات هشت  پادشاه را براساس معیارهای خود دقیقا ارزیابی کرده است.

برنی در آغاز کتاب، درباره اهمیت و فواید تاریخ سخن گفته و پس از اشاره‌ به مطالعات و تجارب خود، به شرح وظایف مورخ و شیوه تصحیح تاریخ‌نگاری پرداخته است. 

معاون رییس‌جمهوری هند در مراسم رونمایی کتاب «تاریخ فیروزشاهی» که خبر آن به‌نقل از روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، منتشر شده، درباره ارزش و اهمیت نسخ خطی موجود در هند می‌گوید: بخش عمده تاریخ هند، هنوز در مراکز مختلف هند پنهان است و نیازمندیم که همه با هم در راستای حفظ این میراث تلاش کنند. 

حامد انصاری در ارتباط با نقش مهم کتابخانه رضا رامپور در نگهداری آثار کهن علمی این کشور اظهار کرد: خوشبختانه در کشورمان مراکزی مانند کتابخانه رضا رامپور هند داریم که دارای گنجینه مهم نسخ خطی است و اخیرا از این مرکز، آثار بسیار باارزشی به دست مردم رسیده است.

معاون رییس جمهوری هند درباره کتاب تاریخ فیروزشاهی گفت: اثر ضیاالدین برنی برای شناخت دقیقی از تاریخ هند منبع بسیار مهمی است و امیدواریم چاپ جدید این اثر برای محققان و دانشجویان تاریخ بسیار سودمند باشد.

«بی. ال. جوشی» که ریاست عالی کتابخانه رضا رامپور را به عهده دارد نیز در این مراسم گفت: سال گذشته «رامایانا» که به زبان فارسی بود به زبان هندی ترجمه شده و از سوی همین کتابخانه به چاپ رسیده است.

«اس. ام عزیزالدین»، رییس کتابخانه رضا رامپور درباره مولف این اثر گفت: ضیاالدین برنی یکی از مهم‌ترین تاریخ‌نگاران هندی بوده و مطالب «تاریخ فیروزشاهی» دربردارنده تحولات از سال 1266 تا 1357 میلادی است. ضیاالدین برنی این اثر را به سلطان فیروزشاه تغلق هدیه کرد و عنوانش را «تاریخ فیروزشاهی» گذاشت.

وی افزود: برنی دو نسخه از این اثر را تهیه کرد که یکی از آن در سال 1357 میلادی و دومی در 1359 میلادی تالیف شد. سرسید احمدخان در 1866 میلادی نسخه دوم «تاریخ فیروزشاهی» را به چاپ رساند حال آن‌که نسخه اول تاریخ فیروز شاهی را یک محقق آلمانی برای نخستین‌بار در سال 1971 میلادی معرفی کرد. این کتاب پس از حدود 737 سال کتابخانه رضا رامپور این نسخه را به چاپ رسانده است.

عزیزالدین ادامه داد: «پاندیت جواهر لعل نهرو» درباره انتشارات گفته بود که کشف نسخ خطی در مراکز مذهبی، کتابخانه‌ها و موزه‌ها نتایج و ثمرات ارزنده‌ای خواهد داشت و سپس تحقیق بر آن و انتشاراتش باید از اولویت‌های ما در کشور هند باشد و تا وقتی که این کارها صورت نگیرد، بزرگترین موانع در راه تاریخ پژوهشی هند برطرف نخواهد شد.

ضیاء‌الدین بن مویدالملک، تاریخ‌نگار و نویسنده هندی مسلمان سده هفتم هجری قمری است. وی در حدود سال 684 هجری‌قمری در شهر برن در خانواده‌ای اشرافی از دولتمردان بانفوذ دهلی به دنیا آمد. برنی با دو شاعر پارسی‌گوی هندی، امیرخسرو دهلوی و امیرحسین دهلوی، همنشین بود. 

برنی با ورود به دربار سلطان محمد تغلق (حکومت 725-752 ه.ق) حدود هفده سال از ملازمان درگاه وی بود اما پس از مرگش به سبب حمایت از رقیب فیروزشاه (حکومت 752- 790 ه.ق)، جانشین محمد تغلق، از دربار رانده شد و حتی مدتی نیز در قلعه پهتیز در ناحیه پنجاب زندانی شد. 

وی بعدها به خدمت فیروزشاه درآمد و «تاریخ فیروزشاهی» را در 758 ه.ق تالیف کرد. تاریخ دقیق فوت برنی مشخص نیست اما احتمالا اندکی پس از تالیف این کتاب (یعنی پس از 758 ه.ق) در غیاث‌پور درگذشته است.