به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران دارای تالارها و مخازن مختلفی است که بر اساس ظرفیت به مخاطبان خود خدمات ارایه می کند. در این گزارش تلاش می‌کنیم آماری از وضعیت تالارها و مخازن کتابخانه ملی، تعداد اعضا و میزان عناوین و کتاب‌های موجود در هر بخش را ارایه کنیم.

مدیرکل اطلاع‌رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره ظرفیت مخازن، تعداد تالار‌ها و میزان استفاده مراجعان به این مکان‌ها می‌گوید: این سازمان دارای یک تالار عمومی و چهار تالار تخصصی علوم انسانی، علوم اجتماعی، علوم و فنون و ایرانشناسی است و در کنار این تالارها سه بخش خدمات ویژه، کانون کتابشناسی و منابع غیر کتابی فعالند.

وی با بیان این‌که بسیاری از افراد منابع غیر کتابی را پایان نامه می‌دانند، می افزاید: افزون بر 90 ماده چاپی و غیر کتابی در کتابخانه ملی وجود دارد که فراهم آوری، نگهداری و خدمات رسانی می شود که از جمله آن‌ها می توان به عکس، پوستر، فیلم، لوح فشرده، نقشه، کاتالوگ، بروشور و میکرو فیلم اشاره کرد که در علم کتابداری با عنوان منابع غیر‌کتابی شناخته می شوند.

بخش پیایند ها با مجموعه ای از خدمات و مراجعان مختلف
بقایی با اشاره به این‌که در کنار بخش منابع غیرکتابی مجموعه ای وجود دارد که از آن با نام پیایندها یاد می شود، می‌گوید: پیایند‌ها مجموع نشریاتی هستند که به صورت ادواری (ماهیانه،هفته نامه، دو فصلنامه و روزنامه) منتشر می شوند و سطوح مختلفی از پژوهشگران و محققان خواهان آن‌ها هستند.

وی با بیان این‌که قسمتي از مراجعان این بخش به دنبال اطلاعات روزانه هستند، معتقد است: گروه دیگری از محققان و پژوهشگران دنبال روزنامه‌ها و مجلات قدیمی هستند که در این آرشیو آن‌ها را جست‌وجو می‌کنند.

مدیرکل اطلاع‌رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان این‌که مخازن جنبی و همجوار تالار های تخصصی برای دسترسی بهتر محققان و پژوهشگران به کتاب‌های چاپ جدید است، می گوید: مخازن این تالار‌ها دایم در حال وجین شدن و به روز رسانی است و در این بخش تلاش می کنیم آثار چاپ جدید را بگنجانیم.

تالارهاي تخصصی و عمومی کتابخانه ملی با هزار و 100 صندلی و مبلمان 
بقایی با اشاره به این‌که مجموع تالارهای تخصصی و عمومی کتابخانه ملی دارای هزار و 100 صندلی است، می گوید: سالن های تخصصی 541 صندلی و 42 مبلمان است که این رقم با احتساب بخش عمومی 583 صندلی و مبلمان می شود.

وی درباره ظرفیت تالارهای دیگر کتابخانه ملی می‌افزاید: تالار خدمات ویژه برای نابینایان، کم بینایان و معلولان دارای 48، نشریات 60، منابع غیر کتابی 78، تالار ایرانشناسی و اسلام شناسی 31 صندلی و مبلمان دارد.

وجود بیش از دو میلیون کتاب قابل امانت در کتابخانه ملی
مدیر کل اطلاع رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به وجود بیش از دو میلیون و 476 هزار و 323 نسخه کتاب قابل امانت در این سازمان وجود دارد، می گوید: این آمار، میزان امانت‌های کتاب‌های داخل سالنی است.

وی با اشاره به ارایه دو میلیون و 134 هزار و 485 منبع به مخاطبان در سال 1391 می افزاید: در سال گذشته280 هزار و 145 نفر به سازمان اسناد و کتابخانه ملی مراجعه کردند. این سازمان اکنون 138 هزار نفر عضو دارد که بیش از 35 هزار و 377 نفر از آن‌ها عضو فعال هستند.

بقایی با بیان این‌که محدودیتی برای ارایه کتاب به مخاطبان در کتابخانه ملی وجود ندارد، می گوید: مراجعان عام در هر بار سفارش دو کتاب دریافت می‌کنند و این آمار روزانه در صورتی که محقق و پژوهشگر باشند، می توانند 12 کتاب را در روز دریافت کنند. افراد می‌توانند برای دریافت آثار جدید بعد از تحویل کتاب‌های پیشین، آثار مکتوب جدیدی بگیرند. 

مدیر کل اطلاع رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره ساعت های استفاده از تالار های عمومی و تخصصی می گوید: در تالار و کتابخانه عمومی افراد می توانند  کتاب را از بیرون بیاورند و مطالعه کنند  یا امانت بگیرند و به مدت دو هفته به بیرون منتقل کنند.

وی می افزاید: افراد دارای مدرک کارشناسی ارشد به بالا می توانند از این سالن استفاده کنند اما این افراد مانند آن چه در سالن های تخصصی وجود دارد شرایط استفاده از تالار های تخصصی را ندارند و باید برای استفاده از کتاب های تخصصی درخواست دهند و با نظارت در داخل سالن مطالعه کنند اما کتاب های مخزن این تالار را می توانند امانت بگیرند.

بقایی درباره ساعت کار تالار ها در روز های عادی و ویژه می گوید: تالار های عمومی و تخصصی در روز های عادی از 8 صبح تا 10 شب خدمات رسانی دارد و در ماه مبارک رمضان از 9 صبح تا 20 در اختیار مراجعه کنندگان قرار دارد و عید فطر از ساعت 8 صبح تا 22 آماده سرویس‌دهی به مخاطبان است.

مدیر کل اطلاع رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره شرایط استفاده از شیفت شب کتابخانه ملی می گوید: مکانی در بخشی از تالار عمومی کتابخانه ملی پیش بینی کردیم که در شیفت شب با توجه به محدود بودن خدمت رسانی و نیرو،محققان می توانند از ساعت 23 تا 7 صبح از تمام مخازن کتابخانه ملی با وجود یک میز مخصوص استفاده کنند و این امکان بعد از احراز هویت محقق به وجود می آید. 

منابع مرجع موجود در تالار های تخصصی مخزن باز دارند
بقایی با بیان این‌که منابع مرجع موجود در تالارهای تخصصی محدودیتی برای استفاده مراجعان ندارد، می گوید: این منابع را مخاطبان به صورت مستقیم دریافت می کنند اما کتاب‌های دیگر که در بخش مخازن بسته قرار دارند برای افراد عمومی تا دو کتاب در هر بار سفارش و برای محققان و پژوهشگران تا 12 منبع است.

خط قرمزی برای استفاده از منابع کتابخانه ملی وجود ندارد
بقایی با تاکید بر این‌که خط قرمزی برای استفاده کتاب ها و منابع کتابخانه ملی وجود ندارد، گفت: ارایه خدمات این سازمان به همه افراد نیازمند سرمایه گذاری سنگینی است اما با حمایت دولت این زمینه می تواند تقویت شود و خدمات گسترش پیدا کند.

وی با بیان این که در این شرایط ناچاریم خدمات را نخست برای محققان و پژوهشگران توسعه دهیم، می گوید: نباید این طور باشد که محققان، پژوهشگران، استادان دانشگاه و دارندگان مدرک دکترا به دلیل نبودن فضا امکان استفاده از کتابخانه ملی را نداشته باشند.

مدیر کل اطلاع رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان این‌که در بخش منابع غیر کتابی به ویژه استفاده از پایان نامه با فشردگی مخاطب مواجه هستیم، معتقد است: در این بخش از نظر نفر، تعداد نیرو و خدمات و مکان با مشکل روبه رو هستیم.

بقایی با اشاره به این‌که بهتر است تالار رقومی را مرجعی برای استفاده مراجعان کنیم تا  فشردگی جمعیت در این بخش کاهش پیدا کند، می گوید: با همکاری اداره کل تامین منابع دیجیتال کتابخانه ملی اکنون 16 هزار پایان نامه اسکن شده و به تالار رقومی منتقل شده است.

وی با بیان این‌که تالار رقومی روزانه 14 تا 17 هزار نفر مراجعه کننده دارد، می افزاید: اکنون تالار رقومی 36 هزار نسخه خطی اسکن شده دارد که آن را در اختیار مخاطبان قرار می دهد و کتاب های چاپی هنوز وارد این تالار نشدند.