به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست تخصصی ادبیات مقاومت کودک و نوجوان عصر سه‌شنبه، نهم مهرماه 92 با حضور جمعی از صاحب‌نظران و صاحبان اثر در حوزه کودک و نوجوان، مانند علی کاشفی خوانساری، بهروز اثباتی، جواد جزینی، برخی  مسوولان خانه کتاب و دست‌اندرکاران برپایی جشنواره دو سالانه کتاب سال مقاومت بین‌الملل اسلامی (جایزه ادبی شهید آوینی) در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.

علی کاشفی خوانساری، نویسنده و مسوول کارگروه کودک و نوجوان جایزه ادبی شهید آوینی در این نشست اظهار کرد: وقتی در حوزه کودک و نوجوان از «مقاومت» صحبت می‌شود، دغدغه اصلی همان صلح، امنیت، داشتن جامعه‌ای سالم، معنوی و آرمانی است که زمینه‌های رشد معنوی انسان‌ها، به‌ویژه کودکان در آن جامعه فراهم است. بنابراین، تبیین مفهوم مقاومت و داشتن نگاه دینی و معنوی به این مقوله، ضرورت پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: بخش کودک و نوجوان در دومین دوره جشنواره دو سالانه کتاب سال مقاومت بین‌الملل اسلامی به دیگر بخش‌های این جشنواره افزوده شد. بر این اساس، حدود 150 عنوان کتاب در رشته‌های داستان کوتاه، داستان نوجوان و شعر کودک و نوجوان به دبیرخانه راه یافتند.

مسوول کارگروه کودک و نوجوان جایزه ادبی شهید آوینی افزود: علاقه‌داشتیم  در دیگر حوزه‌ها مانند علمی، غیرداستانی و نمایش‌نامه‌هم آثاری را دریافت کنیم اما متاسفانه امسال با این آثار مواجه نبودیم. امیدوارم با کوشش روزافزون نویسندگان، در سال‌های آینده این‌گونه آثار  را هم داشته‌باشیم.

کاشفی‌خوانساری ادامه داد: آرزو می‌کنم کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان تصویری واقعی، روشن و پُرافتخار از فرهنگ، اعتقاد و سنت‌هایمان برای کودکان ارایه کنند؛ به‌گونه‌ای که عزت‌نفس و مقاومت درونی در برابر هرگونه تهدید و انحراف شکل بگیرد.

وی اظهار کرد: فرهنگ مقاومت، یک مقوله عمومی، انسانی و ملی است که باید همه اقشار جامعه در راستای نهادینه کردن این فرهنگ بکوشند. امیدوارم با تلاش هرچه بیشتر مسوولان فرهنگی، فعالیت بیشتر ناشران و تمرکز روزافزون نویسندگان حوزه کودک و نوجوان در زمینه فرهنگ مقاومت، شاهد خلق آثار بهتر و بیشتر در آینده نزدیک باشیم.

بهروز اثباتی، دبیر جشنواره دو سالانه کتاب سال مقاومت بین‌الملل اسلامی از دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی عنوان کرد: در ادبیات پایداری باید سه کلیدواژه امنیت، تهدید و پایداری مقاومت را بسنجیم. امنیت به معنای زندگی کردن در چارچوب نظام ارزشی و مصون بودن از هرگونه تعرض است.

وی ادامه داد: امنیت برای هر فرد، ملت و سیستمی، یک امر نسبی است. بنابراین، آن‌چه که در نظام جمهوری اسلامی ایران امنیت نامیده می‌شود، با آن‌چه که در دیگر کشورها وجود دارد، متفاوت است. اما این‌که آیا می‌شود این مفهوم را به کودکان و نوجوانان انتقال داد؟ باید گفت که در رسانه‌های غربی شاهد معرفی شخصیت‌هایی مانند «بِن تِن» و «مرد عنکبونی» هستیم که در سطح جهان، سلطه‌دار و نماینده نظام امنیت جهانی هستند. آن‌ها نمایندگان پاسداشت  حیات غرب و ضدنظام سنتی خودشان به شمار می‌آیند.

دبیر جشنواره دو سالانه کتاب سال مقاومت بین‌الملل اسلامی با بیان این‌که تهدید، مکمل کلیدواژه امنیت است، گفت: تهدید به مجموعه عملیاتی گفته می‌شود که به نظام امنیتی احترام نمی‌گزارند. امروزه دنیا سرشار از ادبیات تهدید است. بنابراین، شناخت ادبیات تهدید برعهده اصحاب قلم و اندیشه است.

اثباتی درباره کلیدواژه پایداری  و مقاومت اظهار کرد: پایداری و مقاومت پدیده‌ای مبتنی بر آگاهی است که از سوی سیستمی برای حفظ ارزش‌ها انجام می‌شود.

وی توضیح داد: امنیت شامل امنیت جسمی، روحی، فردی، جمعی، ملی و فراملی است. همچنین کلیدواژه تهدید، تهدیدهای نرم، سخت و نیمه‌سخت را دربر می‌گیرد. پایداری و مقاومت نیز پایداری مردمی، دولتی، ایجابی، سلبی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی را شامل می‌شود. بنابراین، جایزه ادبی شهید آوینی از این وجه معنای بسیار گسترده‌ای دارد که امیدوارم جامعه ادبی کشور  به آن بپردازد.

دبیر جشنواره دو سالانه کتاب سال مقاومت بین‌الملل اسلامی اظهار کرد: نویسندگان و شاعران افرادی هستند که محیط مخاطب خود اعم از ملی و فراملی را به خوبی رصد می‌کنند و حساسیت‌های آن‌ها را تشخیص می‌دهند و بر اساس آن به تولید اثر می‌پردازند.

اثباتی با بیان این‌که در محیط، سه فاکتور اصلی ادبیات، فرهنگ و هنر، سه عامل امنیت، تهدید و پایداری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، گفت: از نظر ما ادبیات پایداری نوعی ادبیات اجتماعی، جهت‌دار، حامل آرمان، پرسش‌محور و پاسخ‌محور است. وقتی از ادبیات مقاومت یا پایداری سخن می‌گوییم یعنی این‌که باید عناصری را خلق کنیم و آن‌ها را به وسیله موسسات فرهنگی، نویسندگان، ناشران و سیستم‌های توزیع به مخاطبان منتقل کنیم.

وی با بیان این‌که دامنه محیط ادب و فرهنگ، مخاطب ما را به سوی پیام‌سازی می‌کشاند، بیان کرد: جایزه ادبی شهید آوینی باید بررسی سه جزء فرآیند رسانه‌ای ادبیات کشور یعنی فرستنده، پیام و گیرنده را وظیفه خود بداند.

دبیر جشنواره دو سالانه کتاب سال مقاومت بین‌الملل اسلامی گفت: اصحاب فرهنگ و اندیشه باید بدانند که ادبیات مقاومت همان ادبیات دفاع مقدس نیست. این دو  کاملا متفاوت‌اند اما گاهی با یکدیگر تداخل پیدا می‌کنند. آثاری وجود دارند که در حوزه دفاع مقدس جا می‌گیرند اما مقاومتی نیستند. همچنین آثاری دیده می‌شوندکه مقاومتی هستند اما ارتباطی به دفاع مقدس ندارند. به طور مثال وقتی کتابی درباره زندگینامه یک رزمنده مطالعه می‌کنیم، این اثر جزو آثار دفاع مقدس است اما ایجاد حماسه از یک مقطع جنگ که از ارزش‌های ملی دفاع می‌کند، یک اثر مقاومتی محسوب می‌شود.

جواد جَزینی، نویسنده و پژوهشگر هم در این مراسم اظهار کرد: بسیار جالب توجه است که با آغاز جنگ در سال 1359، ادبیات کودک و نوجوان نیز آغاز می‌شود. در همان سال، شش عنوان کتاب منتشر می‌شود که سه عنوان از آن‌ها به ادبیات جنگ در حوزه کودک و نوجوان اختصاص داشتند.

وی ادبیات تولید شده درباره جنگ را به دو دسته تبلیغی و تحلیلی تقسیم کرد و گفت: ادبیات تبلیغی با شروع جنگ آغاز و با پایان آن به پایان می‌رسد. تبلیغ و تشویق مردم برای مقاومت در برابر دشمن از وظایف ادبیات تبلیغی است. نویسندگان در این نوع ادبیات، جنگ را به عنوان یک خبر و رویداد به مخاطبان ارایه می‌کنند و به آن‌ها می‌گویند که در برابر دشمن چگونه ایستادگی کنند.

این نویسنده و پژوهشگر با بیان این‌که ادبیات تحلیلی با پایان یافتن جنگ شروع می‌شود، افزود: این ادبیات می‌کوشد زوایای پنهان‌مانده و پیامدهای بر جا مانده در جسم و روح باقی‌ماندگان جنگ را بیان کند. سوال این است که آیا ادبیات جنگ ما توانسته از حوزه تبلیغی خارج شود و به ادبیات تحلیلی ورود کند؟ گزارش‌ها حاکی از آن هستند که ادبیات کودک کشور ما در همان حد ادبیات تبلیغی باقی مانده است!

جَزینی اظهار کرد: جالب توجه است که در سال 1360، هزار و 480 عنوان کتاب منتشر شده است که هشت عنوان از آن‌ها به موضوع جنگ می‌پردازند و از این هشت عنوان نیز پنج عنوان به حوزه کودک و نوجوان اختصاص دارد. در سال 1364، شش هزار و 484 عنوان کتاب منتشر شده است که 23 عنوان آن‌ها با موضوع جنگ به نگارش درآمده‌اند و از میان این 23 عنوان، 10 عنوان به حوزه کودک و نوجوان مربوط می‌شود. در سال 1367، سه هزار و 725 عنوان کتاب منتشر شده است که 28 عنوان آن‌ها به مقوله جنگ می‌پردازند و از میان این 28 عنوان کتاب، هفت عنوان اثر ویژه کودکان و نوجوانان است.

وی اظهار کرد: تصور می‌کنم با وجود همه تلاش‌هایی که نویسندگان حوزه کودک و نوجوان درباره جنگ انجام داده‌اند، در این حوزه اتفاقاتی رخ داده است که مانع پیشرفت ادبیات جنگ کودک و نوجوان شده‌است. از میان این موانع می‌توان به نگارش داستان‌های جنگ توسط نویسندگانی اشاره کرد که نخستین تجربه‌های خود را در نوشتن به تصویر می‌کشیدند.

این پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان بیان کرد: تعدد نهادهایی که خود را مدعی ترویج و نهادینه کردن ادبیات کودک و نوجوان می‌دانستند از جمله آسیب‌های حوزه ادبیات جنگ کودک و نوجوان به شمار می‌آید.

جَزینی توضیح داد: گزارش‌ها بیانگر این مطلب‌اند که تا سال 1379، 93 درصد کتاب‌های مربوط به جنگ، تجدید چاپ نشده‌اند. این به چه معناست؟ آیا این آثار از نظر کیفی قابلیت تجدید چاپ نداشتند یا این‌که نهادهای متولی نگاهشان تنها به افزایش عناوین بیشتر کتاب‌ها در جامعه بوده است؟!

وی افزود: اگر نتوانیم فرهنگ مقاومت را به صورت امروزی بیان و آن را در مناسبت‌های زندگی وارد کنیم، این فرهنگ ماندگار نخواهد شد که این موضوع بسیار خطرناک است.