به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «سهم کارستن نیبور در شناسایی شرق»، «از مسقط به بوشهر»، «یادداشت‌هایی درباره بوشهر، شیراز و تخت جمشید»، «یادداشت‌هایی درباره شیراز»، «شرح تخت جمشید»، «از شیراز به بوشهر»، «جزیره خارک» و «تاریخ ایران از سال 1747 یا از سال مرگ نادرشاه تا 1765» عناوین اصلی «سفرنامه کارستن نیبور» را تشکیل می‌دهند.
کارستن نیبور (زاده ۱۷ مارس۱۷۳۳-درگذشت ۲۶ آوریل۱۸۱۵) جهانگرد، نقشه‌نگار و ریاضیدان آلمانی بود. او از شیراز، تخت جمشید و در سال ۱۷۶۴ از سنگ‌نبشته بیستون دیدن کرد. نیبور در سال ۱۷۶۲ دقیق‌ترین نقشه منطقه خلیج فارس تا آن زمان را با نام «نقشه خلیج فارس» ترسیم کرده و جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی (گپ‌سبزو) را برای نخستین‌بار در نقشه‌های جغرافیایی ترسیم و به نام ایران ثبت کرد.
وی از سوی پادشاه دانمارک به همراه یک گروه تحقیقاتی برای مطالعه به عربستان و یمن سفر کرد و در این سفر پنج همسفر وی مردند و نیبور به‌تنهایی این پژوهش‌ها را ادامه داد. این گروه وظیفه داشت در حوزه‌های جغرافیا، آب‌وهوا، زبان، تاریخ و تهیه نقشه منطقه اطلاعاتی را گردآوری کند.
نیبور پس از عربستان به عمان و جاسک رفت و نقشه‌ای از خلیج فارس تهیه کرد که اهمیت بسیاری دارد. مسیر بعدی وی از بوشهر و شیراز به‌سوی تخت‌جمشید بود. به‌دلیل شهرتی که از تخت‌جمشید در دیگر سفرنامه‌های خارجیان به‌ویژه شاردن وجود داشت، نیبور نیز به این مکان آمد و نقشه‌هایی از آن رسم کرد. پس از آن نیز به رونوشت برداشتن از کتیبه‌ها اقدام کرد که از دقت بالایی برخوردار بودند و می‌توان نخستین تحقیق و کاوش علمی در تخت‌جمشید را به وی نسبت داد.
پرویز رجبی در بخشی از کتاب ضمن ارایه شرح حالی از کارستن نیبور به بررسی سهم و نقش این سیاح اروپایی در شناسایی شرق می‌پردازد و می‌نویسد: «نیبور اولین سیاح کاشف و مساح اروپایی است که از شرق دیدن کرده است. این حق مسلم و افتخارآمیز نیبور است که از نظر همه ستاره‌شناسان، جغرافی‌دانان و دریانوردان، اولین کسی باشد که از روش بسیار عالی استفاده از فاصله‌های ماه در روی زمین، برای اندازه‌گیری‌های طول جغرافیایی استفاده کرده و دقیق‌ترین اندازه‌ها را به‌دست داده است.»
کتاب در پایان نقشه‌ها و تصاویری از حجاری‌ها، کتیبه‌ها و لوحه‌های تخت جمشید را آورده است و نیبور توضیح آن‌ها را به‌طور کامل در متن سفرنامه‌اش ذکر کرده است.
در بخشی از سفرنامه آمده است: «پس از بازگشتم به شیراز، اولین کاری که در پیش داشتم این بود که از یک سرفه و گلودرد و دیگر بیماری‌های کوچکی که بیش‌تر در تخت جمشید، به‌خاطر سرماخوردگی پیدا کرده بودم، رهایی یابم. راه میان شیراز و بوشهر، هنوز به‌خاطر جنگ بین کریم خان و میرمهنا ناامن بود. از این‌روی ناگزیر بودم که مدتی طولانی منتظر کاروانی باشم که به بوشهر می‌رفت. به‌خاطر این انتظار نه‌تنها فرصت بهبودی کامل یافتم، بلکه توانستم آثار قدیمی چندی که در حوالی شیراز بود، ببینم. همه آثار ارزش آن را دارند که سیاحان اروپایی از آن‌ها بازدید کنند.»
چاپ نخست کتاب «سفرنامه کارستن نیبور» با ترجمه پرویز رجبی در270 صفحه با شمارگان یک‌هزار و 500 نسخه و بهای 15 هزار تومان از سوی انتشارات ایرانشناسی راهی بازار کتاب شده است.
یکشنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۲ - ۱۵:۲۳
نظر شما