محمدرضا سنگری به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره تاثیرپذیری ادبیات دفاع مقدس از فرهنگ عاشورایی گفت: خاستگاه ادبیات دفاع مقدس، خودِ دفاع مقدس است که سرشار از ایثارگری و جلوه‌های تاثیرگذار کربلا بود.
خالق «سوگ سرخ» در این‌باره ادامه داد: رجز‌ها، نوحه‌ها و حتی پیشانی‌بند‌های رزمندگان ما در جبهه‌ها، همگی تحت تاثیر فرهنگ عاشورا و ماجرای کربلا بود. اگر ادبیات دفاع مقدس را در همه گونه‌های ادبی مانند شعر، داستان، خاطره و ... گزارشی از دفاع مقدس بدانیم، که همین‌طور هم هست؛ چنین ادبیاتی نمی‌تواند بازتاب فرهنگ عاشورا نباشد.
سنگری در این باره که در برخی متن‌ها فرهنگ دفاع مقدس بر فرهنگ عاشورایی تفوق دارد در حالی که این موضوع باید برعکس باشد، گفت: آثار دوران هشت‌ساله دفاع مقدس ناگزیر از انعکاس عناصر عاشورایی بوده‌اند. در سروده‌های شاعران دوره نخست ادبیات دفاع مقدس مانند نصر‌الله مردانی، قیصر امین‌پور، مهرداد اوستا و سید حسن حسینی، عناصر عاشورایی موج می‌زند.
این پژوهشگر حوزه دفاع مقدس ادامه داد: در این دوران حتی شخصیت‌های داستانی نام اسوه‌های کربلا را دارند و خاطرات آنها با بیان خاطرات عاشورا پیوند خورده‌است. در اثری با نام «پیوند دو فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس» به همین موضوع پرداخته‌ام.
سنگری با بیان این‌که در شعر‌های نخستین دفاع مقدس با نوعی این‌همانی مواجهیم، گفت: با نظر شما موافقم که در برخی متن‌ها فرهنگ دفاع مقدس مسلط است. چنین رویکردی از سال 1380 گسترش یافت. متاسفانه برخی نویسندگان برای نوشتن ابعاد دیگری از دفاع مقدس، از تجلی فرهنگ عاشورا کاسته‌اند و این فرهنگ از دهه 80 در برخی آثار رنگ باخته‌است.
نویسنده «گلبرگ‌ها» در پاسخ به این سوال که نویسندگان و شاعران چگونه می‌توانند به نگاه نخستین فرهنگ دفاع مقدس که متاثر از فرهنگ عاشورا بود بازگردند؟ گفت: نویسندگان باید به واقعیت و اصل حادثه (واقعه کربلا) توجه کنند و دفاع مقدس را به عنوان بازنماییِ حقیقت حادثه عاشورا مطرح کنند. جلسه‌های نقد و بررسی می‌توانند نقش مهمی در بازیابی چنین فرهنگی باشد. زیرا به یقین، ماندگاری فرهنگ دفاع مقدس به بیان تاثیرپذیری آن از فرهنگ عاشورا وابسته است.
وی در باره اشتراکات فرهنگ عاشورا با دفاع مقدس که می‌تواند در شعر و ادبیات امروز تجلی یابد گفت: جنبه‌های مشترک این دو مقوله از دو وجه قابل بررسی است. نخست از نظر شخصیت‌ها و رخداد‌ها و دیگر از نظر نماد‌ها. در دوران دفاع مقدس، شهادت کودک را با حضرت علی‌اصغر، شهادت نوجوان را با حضرت قاسم و مجروحیت نظامیان را با حضرت ابوالفضل (ع) پیوند می‌دادند.
سنگری در این‌باره ادامه داد: نماد‌های کربلا به کار گرفته می‌شدند تا بازتاب روح حماسه‌ای باشد که در کربلا رخ داد. روح مقاومت به این ترتیب در ادبیات دفاع مقدس زنده می‌ماند.
«محمدرضا سنگری» متولد سال 1333 شمسی و فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع دکترای دانشگاه تهران است که به هر دو شیوه کلاسیک و نو شعر می‌سراید. وی بیشتر در زمینه نثر ادبی کار می‌کند و از آثار وی می‌توان «سوگ سرخ»، «پنجره معصوم»، «یادهای سبز»، «گلبرگ‌ها»، «یک جرعه تشنگی»، «سلام موعود»، «چهل روز عاشقانه»، مجموعه سه جلدی «نقد و تحلیل ادبیات منظوم دفاع مقدس» و «پیوند دو فرهنگ ادبیات معاصر» را نام برد.
خالق «سوگ سرخ» در این‌باره ادامه داد: رجز‌ها، نوحه‌ها و حتی پیشانی‌بند‌های رزمندگان ما در جبهه‌ها، همگی تحت تاثیر فرهنگ عاشورا و ماجرای کربلا بود. اگر ادبیات دفاع مقدس را در همه گونه‌های ادبی مانند شعر، داستان، خاطره و ... گزارشی از دفاع مقدس بدانیم، که همین‌طور هم هست؛ چنین ادبیاتی نمی‌تواند بازتاب فرهنگ عاشورا نباشد.
سنگری در این باره که در برخی متن‌ها فرهنگ دفاع مقدس بر فرهنگ عاشورایی تفوق دارد در حالی که این موضوع باید برعکس باشد، گفت: آثار دوران هشت‌ساله دفاع مقدس ناگزیر از انعکاس عناصر عاشورایی بوده‌اند. در سروده‌های شاعران دوره نخست ادبیات دفاع مقدس مانند نصر‌الله مردانی، قیصر امین‌پور، مهرداد اوستا و سید حسن حسینی، عناصر عاشورایی موج می‌زند.
این پژوهشگر حوزه دفاع مقدس ادامه داد: در این دوران حتی شخصیت‌های داستانی نام اسوه‌های کربلا را دارند و خاطرات آنها با بیان خاطرات عاشورا پیوند خورده‌است. در اثری با نام «پیوند دو فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس» به همین موضوع پرداخته‌ام.
سنگری با بیان این‌که در شعر‌های نخستین دفاع مقدس با نوعی این‌همانی مواجهیم، گفت: با نظر شما موافقم که در برخی متن‌ها فرهنگ دفاع مقدس مسلط است. چنین رویکردی از سال 1380 گسترش یافت. متاسفانه برخی نویسندگان برای نوشتن ابعاد دیگری از دفاع مقدس، از تجلی فرهنگ عاشورا کاسته‌اند و این فرهنگ از دهه 80 در برخی آثار رنگ باخته‌است.
نویسنده «گلبرگ‌ها» در پاسخ به این سوال که نویسندگان و شاعران چگونه می‌توانند به نگاه نخستین فرهنگ دفاع مقدس که متاثر از فرهنگ عاشورا بود بازگردند؟ گفت: نویسندگان باید به واقعیت و اصل حادثه (واقعه کربلا) توجه کنند و دفاع مقدس را به عنوان بازنماییِ حقیقت حادثه عاشورا مطرح کنند. جلسه‌های نقد و بررسی می‌توانند نقش مهمی در بازیابی چنین فرهنگی باشد. زیرا به یقین، ماندگاری فرهنگ دفاع مقدس به بیان تاثیرپذیری آن از فرهنگ عاشورا وابسته است.
وی در باره اشتراکات فرهنگ عاشورا با دفاع مقدس که می‌تواند در شعر و ادبیات امروز تجلی یابد گفت: جنبه‌های مشترک این دو مقوله از دو وجه قابل بررسی است. نخست از نظر شخصیت‌ها و رخداد‌ها و دیگر از نظر نماد‌ها. در دوران دفاع مقدس، شهادت کودک را با حضرت علی‌اصغر، شهادت نوجوان را با حضرت قاسم و مجروحیت نظامیان را با حضرت ابوالفضل (ع) پیوند می‌دادند.
سنگری در این‌باره ادامه داد: نماد‌های کربلا به کار گرفته می‌شدند تا بازتاب روح حماسه‌ای باشد که در کربلا رخ داد. روح مقاومت به این ترتیب در ادبیات دفاع مقدس زنده می‌ماند.
«محمدرضا سنگری» متولد سال 1333 شمسی و فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع دکترای دانشگاه تهران است که به هر دو شیوه کلاسیک و نو شعر می‌سراید. وی بیشتر در زمینه نثر ادبی کار می‌کند و از آثار وی می‌توان «سوگ سرخ»، «پنجره معصوم»، «یادهای سبز»، «گلبرگ‌ها»، «یک جرعه تشنگی»، «سلام موعود»، «چهل روز عاشقانه»، مجموعه سه جلدی «نقد و تحلیل ادبیات منظوم دفاع مقدس» و «پیوند دو فرهنگ ادبیات معاصر» را نام برد.
نظر شما