پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۲ - ۰۹:۰۶
خالق بزرگ «باشو غریبه کوچک» 75 ساله شد

امروز، پنجم دی‌ماه، سالروز تولد بهرام بیضایی، نمایشنامه و فیلمنامه‌نویس و همچنین کارگردان تئاتر و سینمای ایران است. بیضایی غیر از ساختن آثار نمایشی ماندگار، یکی از مهم‌ترین پژوهشگران حوزه ادبیات و تاریخ نمایش در ایران نیز به شمار می‌رود؛ به گونه‌ای که کتاب‌ «نمایش در ایران» او طی چند دهه به عنوان تنها منبع آکادمیک در موضوع تاریخ نمایش‌های ایرانی از سوی وزارت علوم به دانشکده‌ها و دانشجویان تئاتر معرفی شده است.-

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بهرام بیضایی متولد 5 دی 1317 تهران، یکی از موفق‌ترین هنرمندان هنرهای نمایشی در سه حوزه تئاتر، سینما و عرصه پژوهش این هنرهاست. 

او یکی از معدود هنرمندان ایران است که در هر دو عرصه سینما و تئاتر آثار موفق و ماندگاری را از خود برجای گذاشته است. به گونه‌ای که به باور بسیاری از منتقدان بهترین و ماندگارترین آثار سینمایی و اجراهای تئاتری در تاریخ هنر ایران به همت این هنرمند بوده است. 

«غریبه و مه»، «چریکه تارا»، «مرگ یزدگرد»، «باشو غریبه کوچک»، «شاید وقتی دیگر»، «مسافران» و «سگ کشی» از مهم‌ترین آثار سینمایی بیضایی است. آخرین فیلم او نیز در سال 1387 با عنوان «وقتی همه خوابیم» تهیه شد. 

هر چند بیضایی موضوع تمام نمایشنامه‌ها و فیلمنامه‌هایش را با تحقیقات بسیار از دل تاریخ به دست آورده است، اما کتاب‌های تئوریک و پژوهشی او نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. کتاب «نمایش در ایران» طی چند دهه اخیر به عنوان تنها منبع آکادمیک در موضوع تاریخ نمایش‌های ایرانی از سوی وزارت علوم به دانشکده‌ها و دانشجویان تئاتر معرفی شده است. 

از دیگر آثار پژوهشی بیضایی نیز می‌توان به «نمایش در ژاپن»، «نمایش در چین»، «نمایش در هند»، «هزار افسان کجاست؟» و «ریشه یابی درخت کهن» اشاره کرد. 

علاوه بر آثار پژوهشی، نمایشنامه‌های منتشر شده این نویسنده نیز در زمره مطالعات درسی دانشجویان تئاتر قرار دارد. «مرگ یزدگرد»، «ندبه»، «جنگنامه غلامان»، «مترسک‌ها در شب»، «چهار صندوق»، «پهلوان اکبر می‌میرد»، «فتحنامه کلات»، «دیوان بلخ»، «دنیای مطبوعاتی آقای اسراری»، «راه طوفانی فرمان پسر فرمان از میان تاریکی»، «مجلس شبیه در ذکر مصائب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین»، «خاطرات هنرپیشه نقش دوم»، «سیاوش خوانی»، «افرا یا روز می‌گذرد»، «مجلس ضربت زدن»، «پهلوان اکبر می‌میرد»، «دنیای مطبوعاتی آقای اسراری»، «گزارش ارداویراف»، «شب هزارویکم» و «سه برخوانی، شامل؛ اژدهاک، آرش، کارنامه بندار بیدخش» نیز نام تعدادی از مهم‌ترین نمایشنامه‌های منتشر شده بیضایی‌اند. 

انتشارات روشنگران و مطالعات زنان تعدادی از نمایشنامه‌های بیضایی را در قالب مجموعه «دیوان نمایش» در دو جلد منتشر کرده است و قرار است که دیگر مجلدات این مجموعه نیز منتشر شود. 

این هنرمند فیلمنامه‌های بسیاری نیز تنها به قصد منتشر شدن در قالب کتاب نوشته است. البته تعدادی از فیلمنامه‌های او فرصت فیلم شدن پیدا نکرده و آن‌ها نیز در قالب کتاب منتشر شده‌اند. از این دست آثار بیضایی نیز می‌توان به  «روز واقعه»، «مسافران»، «حقایق درباره لیلا دختر ادریس»، «تاریخ سری سلطان در آبسکون»، «مقصد»، «عیار تنها»، «طومار شیخ شرزین»، «آوازهای ننه آرسو»، «دیباچه نوین شاهنامه»، «اشغال»، «شاید وقتی دیگر»، «پرده نئی»، «آهو، سلندر، طلحک و دیگران»، «پرونده قدیمی پیرآباد»، «ایستگاه سلجوق»، «چشم انداز»، «گفت‌وگو با باد»، «قصه‌های میر کفن‌پوش»، «آینه‌های روبه‌رو»، «شب سمور»، «مجلس قربانی سنمار»، «سگ کشی»، «وقتی همه خوابیم» و «عیارنامه» اشاره داشت. 

«بهرام بیضایی و پدیده سگ کشی» نوشته زاون قوکاسیان، «هیچکاک در قاب» گفت‌وگوهای سینمایی با بیضایی، «جدال با جهل؛ مصاحبه نوشابه امیری به بهرام بیضایی»، «سر زدن به خانه پدری؛ گزارش نکوداشت بهرام بیضایی در کاشان همراه با شجره‌نامه پدری او» به کوشش جابر تواضعی، «در سایه سار آن درخت کهن: خوانشی از شاهنامه و هزار و یکشب در هم‌سخنی با بهرام بیضایی» نوشته محمد پسندی حکم آبادی، «از اسطوره تا تاریخ از تاریخ تا اسطوره در آثار بهرام بیضایی» نوشته الهام باقری، «تن پوشی از آیینه: ساختمایه نمایش‌های ایرانی در آثار بهرام بیضایی» نوشته رسول نظرزاده و «تقابل اسطوره و تاریخ در آثار بهرام بیضایی» پژوهش الهام باقری نیز نام کتاب‌هایی تحقیقی و پژوهشی درباره زندگی، تفکرات و آثار سینمایی و تئاتری بهرام بیضایی‌اند.

همچنین در کتاب «یک تاریخ درام و یک درام تاریخی» نوشته محمود صباحی نیز فیلمنامه «تاریخ سری سلطان در آبسکون» بیضایی با نمایشنامه «تیمور ملک» اثر ساتم خان الغ‌زاده، نویسنده برجسته تاجیکی، مورد هم‌سنجی دراماتیک قرار گرفته است. با این اوصاف باید گفت که بهرام بیضایی یکی از معدود هنرمندان ایرانی است که تاکنون کتاب‌های تحقیقی و پژوهشی بسیاری درباره کار هنری‌اش از سوی محققان مختلف نوشته و منتشر شده است. 

«شب شاعران» نیز تنها مجموعه شعر این هنرمند است که در سال 1363 از سوی نشر ساحل با شمارگان 6 هزار نسخه 144 صفحه و بهای 16 تومان منتشر شد. 

همچنین فیلم‌های سینمایی «فصل پنجم» به کارگردانی رفیع پیتز و «روز واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی با فیلمنامه‌ای از بیضایی و همچنین فیلم‌های «برج مینو» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا، «دونده» به کارگردانی امیر نادری، «زمانه» به کارگردانی حمیدرضا صلاحمند، «بازی‌های پنهان» به کارگردانی کریم هاتفی‌نیا و چند اثر دیگر با تدوین بیضایی، اکران شده‌اند.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها