خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سید حکمت‌الله قاضی میرسعید، کارشناس هنر نمایش، متولد 1331 در طالقان است که به دلیل علاقه‌مندی‌اش به پرواز و نیروی هوایی در سال 1356 به استخدام این نیرو درآمد. میرسعید از سال 1358 به عنوان کارشناس هنر نمایش نیروی هوایی و سپس، به عنوان سرپرست هنرهای نمایشی در این بخش منصوب شد.

راهیان عشق،  نمایشنامه «فلق» و کارگردانی چندین نمایش از جمله به صحنه بردن نمایش «سورپریز» در سالن تئاتر شهر، از جمله فعالیت‌های هنری وی برای نیروی هوائی است.

میرسعید در سال 1380 به سرپرستی کارگاه فیلمنامه نویسی ارتش منصوب شد. ساخت مجموعه مستند تلویزیونی 10 قسمتی «حدیث فجر»، مستند «پرواز انقلابی» نقش نیروی هوایی در 12 بهمن و ورود حضرت امام(ره) به ایران، حاصل فعالیت‌های او در این حوزه است.

وی از نویسندگانی است که آثار بسیاری در باره نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به قلم او منتشر شده است. سال گذشته کتاب «عکس جنجال برانگیز» از این نویسنده در آستانه روز نیروی هوایی (19 بهمن) منتشر شد که اکنون برای دومین بار در دست چاپ است. در چنگال عقاب (مستند دستگیری عبدالمالک ریگی)، پرواز تابی‌نهایت (زندگینامه سرلشکر خلبان شهید عباس بابایی)، بمبی در کابین (زندگینامه سرلشکر خلبان شهید عباس دوران)، چشمی در آسمان (زندگینامه سرلشکر خلبان شهید جواد فکوری)، بربلندای سپهر (خاطرات خلبانان نیروی هوایی ارتش در سال‌های دفاع مقدس) و شکوه پرواز (زندگینامه سرلشکر خلبان شهید علی اقبالی دوگاهه) آثاری‌ هستند که سید حکمت قاضی میرسعید تاکنون تالیف کرده است.

میرسعید که اکنون در دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نهاجا مشغول به کار است، کتابی با عنوان «مردان آسمان» را در دست تالیف دارد.

در کتاب «مردان آسمان» به چه موضوعی پرداخته‌اید؟

در این کتاب به زندگینامه و نحوه به شهادت رسیدن خلبانانی پرداخته‌ام که در سال‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در جریان انواع حوادث و سانحه‌های هوایی و در هواپیماها و جنگنده‌های مختلف به شهادت رسیده‌اند.

ویژگی اثر شما چیست؟
در این کتاب برای نخستین‌بار به زندگینامه و دلایل فنی بروز سوانح هوایی پرداخته‌ام. بنابر این «مردان آسمان» می‌تواند به عنوان یک دانشنامه و مرجع معتبر هم مورد استفاده قرار گیرد. البته کوشیده‌ام که شیوه نگارشی روان وخواندنی و به دور از اصطلاحات فنی و تخصصی را به کار گیرم تا بتواند مورد استفاده همه اقشارجامعه باشد و هر فردی بتواند به اندازه وسعت دانش خود از آن بهره‌مند شود.

پس این کتاب می‌تواند در زمینه‌هایی از دانش هوایی نیز راهگشا باشد؟
«مردان آسمان» به نوعی سرگذشت‌نامه آموزشی و تجربه اندوزی است. به گونه‌ای تالیف شده که با مطالعه تجربه‌های خلبانان شهید، بتوان در آینده از بروز سوانح مشابهی پیشگیری کرد. هرچند بروز سانحه‌های هوایی امری اجتناب‌ناپذیراست و دلایل بی‌شماری برای وقوع آنها وجود دارد و این امکان وجود دارد که در هر زمان، مکان و شرایطی رخ دهند؛ با این حال، می‌توان با نگارش چنین آثاری و با بررسی سوانح هوایی از دیدگاه تاریخی و علمی از وقوع سوانحی که دلایل آزموده شده دارند، جلوگیری کرد.

چه ضرورت‌های دیگری برای نگارش این کتاب وجود داشت؟
حفظ ارزش‌های والای اسلامی و تجلیل از ایثارگران نیروی هوایی و خانواده این بزرگواران و تلاش وایثارگری این بزرگ مردان در هشت سال دفاع مقدس به منظور بازنمایی به تاریخ وآیندگان خواهد بود. این بخشی از هدفم برای نگارش «مردان آسمان» بود. این عنوان هم برگرفته از بخشی از سخنان شهید منصور ستاری، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به مناسبت 19 بهمن، روز نیروی هوایی در‌ سال 1371 در دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران است که شهیدان نیروی هوایی را مظهری از انسان‌های آسمانی دانست و گفت: «مردان آسمان، انسان‌های خاصی هستند، بینش خاصی نسبت به کائنات پیدا می‌کنند، از آسمان به کائنات نگاه کردن، با شرایط عادی زندگی فرق دارد، اشخاص را طور دیگری بار می‌آورد، به نوع دیگری می‌توان با خدا خلوت کرد، چقدر تفاوت بین زندگی معمولی و یک زندگی آسمانی است.»

نگارش و پژوهش برای «مردان آسمان» از چه زمانی آغاز شد؟
با آن‌که این کتاب به سفارش دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نهاجا تدوین شد، اما نوشتن چنین کتابی همواره یکی از دغدغه هایم درطول سالیان خدمتم در نیروی هوایی بود. به صورت جدی از نیمه دوم سال 1390 مقدمات کار فراهم شد و حاصل یک سال و نیم تحقیق وپژوهش است.

چگونه وجوه زندگینامه‌ای و مستند را در این کتاب با هم آمیختید؟
کتاب «مردان آسمان» در مستندسازی به دو دوره تقسیم می‌شود که از نظر تاریخی، فنی و علمی انتخاب شده‌اند. در هر یک از دوره‌ها به زندگینامه شهدای خلبان و سوانح هواپیماها که منجر به شهادت خلبان یا خلبانان شده،‌ پرداخته می‌شود. انواع برخورد موشکی، تاثیر آتشبارهای ضد هوایی دشمن، درگیری هوایی یا برخورد پرندگان به هواگردها به صورت تقویمی و به تفکیک نوع جنگنده، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و دوران تثبیت انقلاب اسلامی و از آغازین روز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ تا ۳۱ شهریور‌ماه سال ۱۳۶۷ آورده شده است. یعنی سوانح بر اساس تاریخ وقوع فهرست و گروه‌بندی شده‌اند. کوشیدم با مستند‌سازی هر یک از سوانح و درج آن در کتاب در شش زیر شاخه نام عملیات، اهداف مورد نظر و نتایج عملیات، شرح ماموریت خلبان یا خلبانان و شرح سانحه، منطقه یا محل وقوع سانحه (بر اساس طول و عرض جغرافیایی)، خسارت جانی و مالی وارد شده و زندگینامه خلبان یا خلبانان را طبقه‌بندی و ارایه کنم. در گفت‌وگویی که با امیر سرتیب خلبان نیک‌بخش حبیبی، رییس دفتر پژوهش‌های نظری ومطالعات راهبردی نهاجا داشتم، پس از بررسی و مطالعه چگونگی روند میزان پیشرفت کار، افزودن یک بخش را به مجموعه کتاب به من پیشنهاد دادند و آن شهیدان خلبان قبل از آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بودند که به نظرم پیشنهاد بسیار مناسبی برای این دانشنامه خلبانی بود. لذا آن بخش از شهدای خلبانی که در دوران تثبیت انقلاب اسلامی جانشان را درراه آرمان‌های اسلام و انقلاب از دست داده‌اند به مجموعه افزوده شدند و آنها تعداد پانزده تن از خلبانانی بودند که در درگیری‌های داخلی نظیر محاصره شهرهای پاوه، سردشت و مریوان و تحرکات مرزی عراق علیه ایران ، قبل از آغاز جنگ به شهادت رسیدند. از جمله این ایثارگران شهید، خلبان محمد نوژه و همرزم خلبانش، سید عبدالله بشیر موسوی هستند که در تاریخ بیست و پنجم مردادماه سال 1358 و درست 6 ‌ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در درگیری های داخلی و تحرکات گروهک‌های ضد انقلاب که قصد سرنگونی نظام نوپای انقلاب اسلامی را داشتند، به شهادت رسیدند. اینان اولین خلبانان شهید نیروی هوایی ارتش پس از تثبیت انقلاب اسلامی‌‌اند. شمار شهیدانی هم که در بازه زمانی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران مورد بررسی قرار گرفته‌اند 230 تن از خلبانان نیروی هوایی اعم از خلبانان جنگنده‌های شکاری و بالگردها هستند.

در نگارش کتاب به چه منابعی مراجعه کرده‌اید؟
استفاده از تاریخ شفاهی، مصاحبه با خانواده شهیدان، مصاحبه با همرزمان شهید خلبان، بررسی آخرین عملیاتی که منجر به شهادت خلبان و یا خلبانان شده، اسناد به‌ جای مانده از شهید مانند دست‌نوشته، وصیتنامه و بررسی اسناد در معاونت عملیات و بازرسی ایمنی نهاجا و بنیاد شهید و امور ایثارگران و آرشیو دبیرخانه نهاجا مهم‌ترین منابعی‌اند که در نگارش این اثر از آنها بهره می‌گیرم.

آیا ضرورتی برای تالیف نظیر چنین کتابی برای خلبانان جانباز هم وجود دارد؟
چرا که نه! این بزرگواران شهیدان زنده تاریخند. خود این عزیزان برای چاپ وانتشار خاطراتشان دست به کارشده‌اند که این کار با ارزشی است، اما به صورت یک مجموعه اقدام خاصی تاکنون در این باره صورت نگرفته است و فکر می‌‌کنم امری ضروری است.

دشواری و موانع انجام پژوهش‌ و نگارش «مردان آسمان» چه بود؟
عدم دسترسی به منابع مورد نیاز، فقدان مدارک، عدم ثبت وقایع به علت شرایط خاص ناشی از جنگ، به شهادت رسیدن تعداد زیادی از خلبانان در خاک دشمن و عدم دسترسی به لاشه هواپیمای سانحه دیده و پیکر خلبانان شهید، مفقودالاثر بودن تعدادی از آنان که تاکنون هیچ آثاری از آنان به دست نیامده، همه از جمله موانع موجود در انجام پژوهش بوده‌اند.

گمان می‌کنید برای رفع این موانع بتوان کاری انجام داد؟
راه‌اندازی بانک اطلاعات درباره شهیدان در سامانه ستادی هر سازمان و نهاد، ایجاد انگیزه و انجام مشوق‌های خاص برای بیان تاریخ شفاهی ومکتوب، بها دادن هرچه بهتر و بیشتر به یادگاران دفاع مقدس، ایجاد دفتر ثبت وقایع روزانه در سازمان‌ها و نهادها، از جمله مواردی هستند که می‌توانند به رفع این موانع بینجامند.

به نگارش کتاب «مردان آسمان» بازگردیم. آیا در هنگام نگارش این اثر خودتان هم تحت تاثیر مقام شهید خلبانی بوده‌اید؟
همه این عزیزان برای من ارزشمندند و دوست‌شان دارم. به قدری زندگی‌ام را تحت‌تأثیر قرارداده‌اند که باور نمی‌کنید! مانند برخی از آنان به خوابم می‌آیند وحتی در مواردی به من تذکر هم داده‌اند که بروم مطلبی را که نوشته‌ام بار دیگر بخوانم. این موضوع به دفعات برایم پیش آمده و همه اینها درحالی است که من آنان را در زمان حیات هرگز ندیده‌ام!

چنین تاثیرپذیری از مقام شهیدان از چه امری ناشی می‌شود؟
تمامی این 230 شهید خلبان سال‌های دفاع مقدس هریک، داستان متفاوتی دارند مگر می‌شود که انسان تحت تأثیر مقام و منزلت آنان قرار نگیرد. زندگی یکی از این شهیدان که سرگذشت غم‌انگیزی دارد، مرا بیشتر تحت تأثیر خودش قرارداد و تصمیم دارم رمان زندگی این شهید را بنویسم.

از پشتیبانان «مردان آسمان» هم بگویید.
این اثر هرگز به ثمر نمی‌رسید جز با عنایات خاص حضرت باری تعالی و پشتیبانی‌های امیر حسن شاه‌صفی، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، امیر عزیز نصیرزاده، معاون هماهنگ کننده نهاجا، امیر علیرضا برخور، جانشین فرمانده نیروی هوایی، امیر نیک‌بخش حبیبی، رئیس دفتر پژوهش‌های نظری ومطالعات راهبردی نهاجا که از طریق نشریه کتاب هفته از همه این بزرگواران تشکر می‌کنم؛ درتمامی مراحل حامی و پشتیبان اثر بودند. معتقدم که این‌گونه کتاب‌ها که به موضوعات خاص می‌پردازند و می‌توان گفت تا حدودی تخصصی‌اند، به حمایت جدی از سوی مسوولان امر نیاز دارند تا همواره مشوق ناشران برای چاپ وانتشار آثارهم باشند.

منبع: نشریه کتاب هفته

          ××××××××××××××××××××××××××××××

خاطره نویسنده / یک اتفاق نادر

در حال نوشتن زندگینامه خلبانی به نام محمدرضا ‌کرم بودم. پس از بررسی و تحقیق از منابع مختلف معاونت عملیات، نیروی انسانی، دبیرخانه و بازرسی و ایمنی نهاجا و بنیاد شهید، زندگینامه او را با شرح سانحه شهادتش نوشتم.
قرار بود نخستین پرینت کتاب را که 900 صفحه می شد بگیرم. شب، این عزیز به خوابم آمد وگفت: «من کرمی هستم، یک بار دیگر این مطلب را بخوان!» صبح از خواب برخاستم. به سراغ اسمی که می‌گفت رفتم و دیدم چنین اسمی در کتاب آمده! چند بار مطلب را خواندم. مورد خاصی ندیدم. تمام شهیدانی که نام خانوادگی کرم، کرمی، کریمی و.. داشتند را یک بار دیگر مورد بررسی قرار دادم. تازه به اشتباه بزرگ خودم پی بردم. شباهت آنان برای خودم هم جالب بود. در یک اتفاق نادر که یک در هزاران هم ممکن است اتفاق نیفتاده باشد، هویت دو شهید کاملا با یکدیگر منطبق بود. حتی برای شما هم باورکردنش سخت است و من شرح حال این شهید را برای شهید دیگر نوشته بودم. شباهت هویت آنان چنین بود:
درجه : خلبان
شهید: محمدرضا کرم
نوع هواپیما: اف4
نام پدر : شعبان
نام مادر: بتول
تایخ تولد 1330
وضعیت تأهل: متأهل
محل تولد: خرمشهر
تاریخ استخدام: 1351
تاریخ شهادت 5/7/1359
نحوه سانحه : اصابت موشک

درجه : خلبان
شهید: محمدرضا کرمی
نوع هواپیما : اف 4
نام پدر: شعبان
نام مادر: بتول
تایخ تولد 1331
وضعیت تأهل: متأهل
محل تولد: فسا
تاریخ استخدام: 1351
تاریخ شهادت 5/7/1359
نحوه سانحه : اصابت موشک/