عبدالحسین طالعی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله سیدمحمد‌حسن نجفی قوچانی معروف به آقانجفی قوچانی از بزرگان قرن چهاردهم است که زحمت‌های فراوانی برای علوم دینی کشیده است. کتاب «سیاحت شرق» در واقع زندگی‌نامه خودنوشت این عالم دینی است که به وقایع دوره تحصیل، مشکلات دوره طلبگی، فقر در جریان ادامه تحصیل و پایمردی‌های این عالم دینی پرداخته است. این کتاب در نوع خود برای نسل امروز بسیار آموزنده و مفید است.

عضو هیات علمی دانشگاه قم عنوان کرد: یکی دیگر از جنبه‌های سیاحت شرق، ابتکاری بودن آن است، به طور عموم علمای دینی به دلایل مختلف زندگی‌نامه خود را نمی‌نویسند. این عالم دینی کتاب «سیاحت غرب» را نیز با ابتکاری فراوان نگاشت. یکی از ویژگی‌های این کتاب اختصار و زبان ساده آن است. با وجود این‌که سیاحت غرب کاملا بر پایه روایات است، اما روایات در قالب داستان به تصویر کشیده شده‌اند.

وی با بیان این که از کتاب «سیاحت غرب» نباید غفلت کرد، اظهار کرد: به عنوان مثال، دارو برای شفای انسان‌ها است و در داروخانه‌ها داروهای فراوانی یافت می‌شود اما نکته مهم این است که باید تشخیص داد که کدام دارو برای چه دردی مناسب است. متاسفانه امروزه در درمان از نظریات بزرگان استفاده نمی‌شود و همه افراد به راحتی خوددرمانی می‌کنند، به این معنا که هر کسی برای پاسخ‌گویی به سوالات خود هر کتابی را مطالعه می‌کند. بزرگان دینی به شدت افراد را از مطالعه کردن بدون راهنما نهی‌ کرده‌اند، اما متاسفانه در جامعه ما این موضوع رعایت نمی‌شود. پیدا کردن استاد راهنما در کارهای دینی از ضروریات است و به همین دلیل تاکید می‌شود تا از توصیه‌های بزرگان علم به‌جا استفاده شود.

این استاد دانشگاه با بیان این که سیاحت غرب با اشاره به موضوع معاد از قیامت و اتفاق‌هایی را که در دنیای باقی رخ می‌دهد گزارشی را ارایه می‌کند، عنوان کرد: اتفاقات پس از مرگ موضوعی است که تنها در حیطه علم الهی می‌توان به آن پرداخت و هیچ انسانی نمی‌تواند ادعا کند که می‌داند پس از مرگ چه اتفاقاتی رخ خواهد داد. خداوند نکاتی را درباره زندگی باقی از طریق قرآن، پیامبر(ص) و ائمه(ع) به مردم گفته است اما انسان تا زندگی پس از مرگ را تجربه نکند، نمی‌‌تواند آن را درک کند.

طالعی با بیان این‌که به یقین دنیای پس از مرگ با دنیای کنونی تفاوت‌های بسیاری دارد، اظهار کرد: در این دنیا با توجه به غفلت و بی‌خبری به راحتی زندگی می‌کنیم اما در دنیای باقی با واقعیات مواجه می‌شویم و همین رویارویی با حقیقت، زندگی افراد را تحت‌‌الشعاع قرار می‌دهد. اگر یک معلم در طول سال موضوع برگزاری امتحانات پایان سال را برای دانش‌آموزی یادآوری می‌کند، به این دلیل نیست که در دل دانش‌آموز هراس ایجاد کند، بلکه این کار کمک می‌کند تا دانش‌آموز در پایان سال وضعیت بهتری داشته باشد. یادآوری مرگ نیز چنین وضعیتی دارد. اگر در دین ما سفارش شده که به مرگ و دنیای پس از آن بیندیشید، به این دلیل است که یاد مرگ با هراسی را که در دل انسان‌ها می‌افکند، کمک می‌کند تا هر فرد عاقلی توشه‌ای برای زندگی پس از مرگ خود ذخیره کند.

نویسنده کتاب «گزارش میلاد» یادآور شد: در فیلم‌هایی که به موضوع مرگ و محتوای کتاب سیاحت غرب پرداخته شده است، پختگی وجود ندارد. البته ممکن است که دست‌هایی هم در کار باشند تا زندگی پس از مرگ را ترسناک جلوه دهند، نکته مهم این است که فیلم‌های ساخته شده درباره کتاب را باید از اصل کتاب تفکیک کرد، چرا که دنیای پس از مرگ در این کتاب به اندازه‌ای که در این فیلم‌ها دیده می‌شود، هراس‌انگیز نیستند. از نقاط ضعف این‌گونه فیلم‌ها این است که با عالمان و متخصصان دینی مشورتی انجام نشده است.

نویسنده کتاب «چهل حدیث» در پاسخ به این سوال که تمثیل‌های به کار رفته شده در کتاب سیاحت غرب تا چه اندازه حقیقی هستند، اظهار کرد: جنینی که در رحم مادر زندگی می‌کند، دنیایی تعریف شده و محدود دارد. اگر برای این جنین دنیایی خارجی با اتفاقات دور از دسترس او تعریف شود، به یقین او نمی‌تواند این دنیای خارجی را درک کند. به همین دلیل ناچاریم همه این موارد را در قالب دنیایی کوچک و قابل فهم برای او به تصویر بکشیم تا منظور ما را بفهمد. به همین دلیل ائمه(ع) به عنوان معلمان ما مجبورند تمثیل‌هایی به کار ببرند که برای همه افراد قابل فهم باشد.

طالعی گفت: با وجود این‌که برخی از این تمثیل‌های به کار برده شده ترسناک هستند، اما به زبان تمثیل سخن گفتن کمک می‌کند تا دنیایی ملموس برای افراد ترسیم شود. ضمن این‌که تمامی این ابعاد گاهی حتی با بزرگ‌نمایی هم گفته می‌شوند اما به افراد گفته می‌شود که می‌توانند با انجام دادن اعمال نیک و استناد به سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) از این اتفاقات به دور باشند. به همین دلیل، در کنار تعریف‌های همراه با ترس، تعریف‌های مثبتی از نعمت‌های بهشت و دنیای پس از مرگ هم ارایه شده است تا این تعاریف تشویقی برای زندگی همراه با اعمال صالح باشد.

نویسنده کتاب «نشانه‌های راه» اظهار کرد: به یقین شرایط زمان حیات آقانجفی قوچانی منجر شد تا این عالم دینی در کتابش بیشتر به سختی‌های زندگی پس از مرگ بپردازد و دنیای همراه با هراس را به تصویر بکشد. کتاب‌های مرحوم آیت‌الله دستغیب هم به همین صورت بیشتر سختی‌های زندگی پس از مرگ را منعکس می‌کنند که بدون شک این موضوع به شرایط زمان حیات این افراد ارتباط دارد.

وی با بیان این‌که انسان به این دنیا نیامده است تا همه چیز مطابق میل او باشد، اظهار کرد: اگر عالمان دین با بیانی هشداردهنده زندگی پس از مرگ را به تصویر نکشند، افراد در غفلت زندگی می‌کنند.

طالعی گفت: کسانی باید به کتاب‌هایی مانند «سیاحت غرب» و موضوع دنیای پس از مرگ بپردازند که مساله توحید را برای خود حل کرده و اعتقاد کاملی به توحید داشته باشند تا بتوانند معاد را بپذیرند.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: کتاب‌های «سیاحت غرب» و «سیاحت شرق» را در حدود 50 سال پیش استادی به نام رمضانعلی شاکری قوچانی که سال‌ها رییس کتابخانه آستان قدس رضوی بود، از نسخه‌ای قدیمی و خطی آقانجفی بازنویسی و در واقع احیا کرد‌‌ه است، اما متاسفانه در چاپ‌های متعددی که از این کتاب‌ها منتشر می‌شود، هیچ‌گاه نامی از این استاد برده نشده است./