شنبه ۲ فروردین ۱۳۹۳ - ۱۱:۳۰
پارچه‌های «قلمکار» بر قاب کتاب نقش بست

کتاب «قلمکار» به ریشه‌یابی عوامل رکود پارچه قلمکار و راهکارهایی برای پیشبرد آن در جامعه امروز می‌پردازد و تاریخچه آن را روایت می‌کند.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «قلمکار» تالیف مشترک علیرضا خواجه احمد عطاری و مهدی نصری دربردارنده سه فصل با عناوین «کلیات»، «علل رکود قلمکار براساس» و «جمع‌بندی و نتیجه‌گیری» است. 

پس از آن‌كه شهر اصفهان به پايتختی صفويان انتخاب شد، هنرمندان و صنعتگران از اقصی نقاط ايران به اين شهر روی آوردند و به توليد و عرضه محصولات مختلف پرداختند. يكی از اين هنرها قلمكــار است. در اين هنر با استفــاده از قالب‌های ويژه كه هریک نقـش و نگار زيبا و دلنشينی دارنــد نقش‌اندازی بــر پارچه صورت می‌گيرد. اين هنر در عصر صفويه به اوج خود رسيد. بدان‌گونه كه در اين دوره بيشتر لباس‌های زنانه و مردانه از پارچه‌های قلمكار تهيه می‌شد. 

نقش‌های قلمكار در ابتدا شامل نقوش سنتی ايران همانند اسليمی و گل‌های چند پر مجلسی بود كه از مينياتور برگرفته می‌‌شد اما در اواخر دوران قاجار با تحولی كه در نقاشی آن زمان به وجود آمد عده‌ای بر آن شدند تا نقاشی‌های عاميانه و مردمی رايج آن روزگار را نيز وارد قلمكار كنند و به‌جای استفاده از نقش‌های سنتی از نقوش مذهبی يا حماسی آن زمان در قلمكار استفاده كنند. بدين ترتيب پارچه‌های قلمكار قهوه‌خانه‌ای ابداع شد. 

در كنار اين پارچه‌ها پرده‌های مذهبی نيز به‌وسيله هنرمندان قلمكار ساز به‌وجود آمد. پرده‌هایی از شرح جنگ‌ها و حماسه‌های ائمه اطهار(ع)، به‌ویژه حماسه سالار شهيدان زينت‌بخش تكايا و حسينيه‌ها و مساجد شدند و قلمكارهای اصفهان در شهرهای ديگر نيز طالبان فراوان يافت شهرهای بزرگ و مهمی مانند شهر ری، يزد، كاشان، سيرجان و كرمان علاوه بر پرده‌های مذهبی و تصاوير قهوه‌خانه‌ای خريدار جانماز، سفره، روميزی، دستمال و انواع لباس‌هایی شدند كه در اصفهان تهيه می‌شدند. 

فصل نخست کتاب «قلمکار» ضمن تقسیم‌بندی صنایع به صنایع سنگین، سبک، کوچک و صنایع دستی به بررسی تاریخچه قلمکار و وجه تسمیه آن می‌پردازد و در ادامه مروری بر مفاهیم نظری بازار‌یابی و مبناهای بازار مصرف و بازار تجاری دارد. 

در بخشی از این فصل کتاب می‌خوانیم: «یکی از فعالیت‌هایی که با زندگی مردم عجین بوده و تاریخ آن گواه قدمت و توجهی است که حاکمان وقت و مردم نسبت به آن داشته‌اند، هنر قلمکار است. این هنر که دربین مناطق ایران، هند، مصر و سرزمین قفقاز، پراکندگی دارد، نمایانگر ارتباط فرهنگی میان این کشورهاست و محققان، قدمت آن را به سده چهارم پیش از میلاد می‌رسانند. اکرمان می‌گوید: در روزگار ساسانی قلمکارسازی به‌صورت یکی از شیوه‌های اصلی تزیین پارچه‌های پشمی، کتانی و ابریشمی درآمده بود. این صنعت تا سده هفدهم بی‌گمان یکی از صنایع مهم ایران محسوب می‌‌شده؛ به‌گونه‌ای که در بازار میدان امام (نقش‌جهان) دو تا سه راسته به‌نام راسته چیت‌سازان وجود داشت.» 

فصل بعدی به بررسی علل رکود قلمکار بر اساس تکنیک ماتریس می‌پردازد. این تکنیک ابزاری برای شناخت تهدیدها و فرصت‌های موجود در محیط خارجی سیستم و بازشناسی ضعف‌ها و قوت‌های داخلی آن برای سنجش وضعیت و تدوین راهبرد برای کنترل و هدایت آن سیستم است. تولید قلمکار به‌عنوان فعالیت سازمانی، شناخت و تحلیل محیط داخلی- خارجی پارچه‌های قلمکار، ساخت ماتریس پارچه قلمکار و تجزیه و تحلیل عوامل موثر رکود پارچه قلمکار عناوین اصلی این فصل از کتاب را تشکیل می‌دهد. 

فصل پایانی کتاب به جمع‌بندی مبحث کتاب و نتیجه‌گیری کلی اختصاص دارد. در این فصل همچنین پیشنهادهایی برای تولید، فروش و آموز قلمکار ارایه می‌شود. 

چاپ نخست کتاب «قلمکار» تالیف مشترک علیرضا خواجه احمد عطاری و مهدی نصری در 109 صفحه با شمارگان یک‌صد و 50 نسخه و بهای چهار هزار تومان  از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در دسترس دوستداران صنایع‌دستی ایران قرار گرفت._

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها