به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، علیرضا صادقی، دبیرکل بنیاد بادگیرها در نشست «هم‌اندیشی ثبت جهانی بادگیرهای ایران» که دوشنبه (12 اسفندماه) در آکادمی ورزش پهلوانی برگزار شد، با اشاره به این‌که دفتر مرکزی این بنیاد در یزد است اما به دلیل فعالیت‌هایی که باید برای ثبت این اثر انجام داد، این برنامه در تهران برگزار شده، اظهار کرد: سه سال و نیم پیش با ارایه ماکتی از یک بادگیر به معاون وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وی گفتیم وقت آن است که این سازه معماری را به‌عنوان دانش بومی و ملی ثبت جهانی کنیم. درباره بادگیرهای دو کتاب تخصصی نوشته شده که نویسندگان آن نیز در این بنیاد با ما همکاری می‌کنند تا از نظر دانش و اطلاعات آگاهی کاملی داشته باشیم. در بهمن‌ماه 1391 بادگیر در فهرست آثار میراث ناملموس ایران به‌ثبت رسید.
وی افزود: فناوری بادگیرها در گوشه‌گوشه ایران در یزد، بوشهر، هرمزگان، کرمان، سمنان، تهران، خراسان جنوبی، اصفهان و فارس با نقشه‌های پلانی وجود دارد. همچنین در کشورهایی که از ایران جدا شده‌اند نیز این بناها دیده می‌شود. در سفرنامه‌هایی که از اروپاییان به‌دست ما رسیده، اطلاعات ارزشمندی درباره این سازه‌ها نوشته شده و محل پیدایش آن را ایران بیان کرده‌اند. معتبرترین منبع سندی که درباره بادگیرها وجود دارد به قرن هفتم و هشتم هجری‌قمری و کتاب «تاریخ جعفری» برمی‌گردد و پیدایش بادگیر را در کویر مرکزی ایران بیان کرده که به‌واسطه حکومت صفویان بسط و گسترش یافته بود.
دبیرکل بنیاد بادگیرها با اشاره به شکل ساختاری بادگیرها بیان کرد: بادگیرهای چهارجهته و دوجهته در جغرافیای ویژه‌ای دیده می‌شوند که وابسته به نوع و جهت باد ساخته شده‌اند. خانه‌ها، آب‌انبارها و حسینیه‌ها بیشترین مکان‌هایی هستند که چنین سازه‌ای دارند. ثبت جهانی بادگیر به‌عنوان بخشی از پازل کاری این بنیاد تعریف شده و تلاش می‌کنیم تا بادگیر را به معماری ایرانی بازگردانیم. در سال‌های اخیر بادگیر به‌عنوان معماری عربی در کتاب‌های درسی کشورهای حوزه خلیج فارس به دانش‌آموزان تعلیم داده می‌شود.
سپس سید احمد محیط طباطبایی، عضو اجرایی کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم) در ایران گفت: مهم‌ترین وظیفه سازمانهای مردم‌نهاد (NGO) رصدکردن موضوعی است که به آن وابستگی دارد. این سازمان‌ها در دنیا از اهمیت و نقش مهمی برخوردارند به‌طوری که سازمانی مانند سازمان عفو بین‌الملل که بزرگترین سازمان مردم‌نهاد به‌شمار می‌آید رصدکننده حقوق بشر در سراسر جهان است. سازمانهای مردم‌نهاد به مکان و فضای معین احتیاج ندارند و یک تفکر است که به حیات خود در رسانه‌ها، فضای مجازی و حقیقی ادامه می‌دهد تا از آن‌چه به آن تعلق دارد، صیانت کند.
وی با اشاره به این‌که مفاهیم در ایران متفاوت است، بیان کرد: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وظیفه سیاستگذاری‌های ناظر برای صیانت از این آثار را برعهده دارد و نگهداری از این آثار بر عهده دیگران است. درباره میراث غیرملموس نیز باید بگویم که بادگیرها به‌عنوان بخشی از آثار ایرانی ثبت جهانی شده‌اند. به‌طور مثال با ثبت باغ دولت‌آباد در یزد، بادگیر آن نیز ثبت جهانی شده است. هر کشور در طول یک‌سال تنها می‌تواند یک پرونده برای ثبت جهانی ارایه کند اما می‌تواند در کنار دیگر کشورها و با آنها برای ثبت میراث جهانی همکاری کند.
محیط‌طباطبایی افزود: براساس تعریف، میراث غیرملموس به میراثی گفته می‌شود که در حرکت هستند و مشخصا به لحاظ اقلیم، تنها متعلق به یک منطقه نیستند. در سال‌های اخیر، جمهوری آذربایجان به ثبت میراث غیرملموسی دست زده که می‌توان آنها را به‌عنوان بزرگترین مدرک برای اثبات این‌که آذربایجان بخشی از فرهنگ ایران و ایران بوده است، استفاده کرد. فرهنگ ایران، جدای از کشور ایران به‌شمار می‌آید و همه افرادی که در این حوزه زندگی می‌کنند متعلق به ایران هستند، بنابراین به‌نوعی ایران می‌تواند با همکاری در ثبت این آثار به‌صورت مشترک اثبات کند که جهان ایرانی، فراتر از مرزهای ماست.
عضو اجرایی کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم) در ایران گفت: مهم‌ترین وظیفه وزارت راه و شهرسازی این است که سازه بادگیر را به‌روز کند و درباره این‌که در معماری امروز چه جایگاهی دارد، بررسی شود و آن را از معماری قدیم به معماری جدید تبدیل کند. در فرهنگ ما دوگانگی‌هایی وجود دارد که بخشی از آن مربوط به فرهنگ تاریخی و بخشی نیز به انتساب‌هایی است که به آن مساله وارد شده‌اند. بنابراین در ثبت آثار، جنبه تاریخی و فرهنگی آنها بخشی از هویت میراث ایران به‌شمار می‌آید و این مسایل ظرایفی هستند که باید به آنها توجه شود.
رایزنی با وزارت آموزش و پرورش برای ورود بادگیر به کتاب‌های درسی
فرزانه صادق، مدیر کل دفتر معماری، طراحی شهری و بافت‌های واجد ارزش وزارت راه و شهرسازی نیز در این نشست با اشاره به رویکرد جدید این بخش در صیانت از بافت‌های سنتی و معماری ایرانی و اسلامی، گفت: برپایه سیاست‌های ترویجی جدید با وزیر آموزش و پرورش مکاتبه‌هایی انجام شده تا در کتاب‌های درسی به نقش این بافت‌ها به‌ویژه بادگیرها توجه بیشتری شود. در تدوین الگوهای معماری، دو کتاب تخصصی وجود دارد اما لازم است تا الگوهای معماری مستندسازی و آسیب‌شناسی شوند. حمایت از شهروندمداری و موسسات مردم‌مدار، همچنین طرح مطالعاتی درباره مطالعات شهری در دستور کار قرار گرفته و از طرح‌های پیشنهادی پشتیبانی می‌شود.
سازمانهای مردم‌نهاد تصور درست و کاملی ندارند!
فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در این مراسم با بیان تفاوت میان ثبت در مقیاس ملی و جهانی، اظهار کرد: ثبت میراث ناملموس که به اشتباه میراث معنوی گفته می‌شود، مبتنی‌بر کنوانسیون سال 2003 میراث ناملموس به‌شمار می‌آید. براساس آیین‌نامه اجرایی که در سال 1387 تدوین شد، کارگروهی متشکل از فرهنگستان هنر، فرهنگستان زبان فارسی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت ورزش و جوانان، وزارت اطلاعات، سازمان صدا و سیما و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشکیل شد تا با شناسایی، معرفی و حراست از میراث فرهنگی ناملموس، آنها را ثبت کند.
وی افزود: کنوانسیون سال 2003 ایرادهایی دارد که سازمانهای مردم‌نهاد تصورات کامل و کافی از آنها ندارند. شایسته سازمانهای مردم‌نهاد نیست که به هویت و حاکمیت کشورهای دیگر توهین کنند و با این اتفاق مساله حقوقی ایجاد شود. درباره عناصری که به نام دیگر کشورها ثبت شده، ایران می‌تواند در کنار آنها قرار بگیرد. با گفتن این‌که چنین آثاری ربوده شده‌اند، میان کشورها اختلاف ایجاد می‌شود. در حوزه میراث ناملموس، رقابت امری مردود به‌شمار می‌آید و هدف از آن دوستی و نزدیکی فرهنگ‌هاست و شایسته نیست در ثبت میراث ناملموس چنین مسایلی مطرح شود. ایران بیش از یک‌هزار اثر در فهرست آثار ناملموس جهانی دارد و 10 اثر را نیز به ثبت جهانی رسانده است.
حمایت دانشگاه آزاد اسلامی از ثبت جهانی بادگیر
غلامحسین محمدی، مدیر کل فوق‌برنامه فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی سراسر کشور اظهار کرد: با توجه به تغییر رویکردهای دانشگاه آزاد با تغییر مدیریت آن، همچنین وسعت جغرافیایی این دانشگاه در سراسر کشور، توجه به سرمایه‌های ملی، دانش‌افزایی و اهمیت میراث ملی در برنامه این دانشگاه قرار گرفته است. به همین دلیل طرحی با عنوان معرفی مفاخر ملی و مذهبی که به شناساندن یک‌هزار و 500 نفر از مفاخر می‌پردازد، از سال آینده آغاز می‌شود. دانشگاه آزاد در حوزه آموزشی و سخت‌افزاری هر گونه فعالیت در این حوزه‌ها را حمایت می‌کند.
یاسر موحدفر نیز در این مراسم با بیان این‌که بادگیر دانش و فناوری بومی و ایرانی به‌شمار می‌آید که باید به‌عنوان دستاورد خودویژه به نام ایران ثبت شود، گفت: کشورهای حوزه خلیج فارس به‌دنبال هویت‌سازی هستند و با هزینه‌های هنگفت، کارهای عمرانی، جشنواره‌ها و جوایزی با نام بادگیر برگزار می‌کنند و از سوی دیگر با جذب استادان ارزشمند ما دست به ساخت بناهایی به شکل بادگیر می‌زنند.
«نشست هم‌اندیشی ثبت جهانی بادگیرهای ایران» که با همکاری نهادهای کارگزار فرهنگی، فدراسیون پهلوانی و زورخانه‌ای ایران و سازمانهای مردم‌نهاد کشور مانند بنیاد بادگیرها و بنیاد فردوسی دوشنبه (12 اسفندماه) در آکادمی ورزش پهلوانی برپا شده بود با بیان نظرها و پیشنهادهایی برای چگونگی ثبت جهانی این اثر به پایان رسید./
دوشنبه ۱۲ اسفند ۱۳۹۲ - ۱۵:۱۷
نظر شما