گپي با مهدي مرداني فعال حوزه ادبیات كودك و نوجوان
شاعران ما هنوز به تفاهم زبانی با کودکان نرسیدهاند
مهدي مرداني، شاعر کودک و نوجوان گفت: به دلیل وجود تعداد محدود ناشران تخصصی در حوزه کودک ونوجوان، پديد آورندگان این حوزه مجبورند برای چاپ کتاب خود به خواسته های ناشران تن دهند، چه این خواسته ها منطقی باشد و چه غیرمنطقی و به دلیل اینکه نگاه ناشران کودک ونوجوان نگاهي محدود است سطح کیفی كارها به نسبت گذشته پایین آمده و آثار نوشته شده برای این قشر از جامعه جذابيت لازم را ندارند.
اين شاعر افزود: از آنجاییکه کتاب هاي بازاری فاقد ارزشهای هنری و ادبی هستند وصرفا به دلیل برخورداری از یکسری رنگ ولعاب خوب برای کودکان ونوجوانان چاپ می شوند و از سوي ديگر اکثرا تحت تاثیر کتابهای ترجمه شده خارجی هستند، به حوزه ادبیات کشور آسیبهای جدی وارد کرده اند.
وی پرداختن به موضوعات تکراری توسط شاعران و نویسندگان را یکی دیگراز آفتهای کتاب کودک و نوجوان دانست و عنوان کرد: در حال حاضر به لحاظ کمیت تعداد کتابهایی که برای کودک ونوجوان نوشته و چاپ شده، آمار قابلقبولی است ولی باید به این نکته نیز اشاره كرد که بیشتر کتابهای چاپ شده از جمله «حسنی نگو بلا بگو» و یا «خاله سوسکه» جزو کتابهایی هستند که توسط ناشران زیادی به چاپ رسیده اند و این بدان معنی است که پرداختن به موضوعات تکراری در این حوزه بیداد می کند.
مردانی افزود: در حال حاضر هدف ناشران کمکرسانی به فرهنگ و گسترش آن درحوزه ادبیات کودک ونوجوان نیست، بلکه جذب منافع و برگشت هزینهها ملاک ومعیار چاپ یک کتاب برای آنها به حساب میآید و اکثرناشران، کتابهایی را چاپ میکنند که از فروش آنها صد درصد مطمئن باشند.
این نویسنده اظهار کرد: ادره فرهنگ و ارشاد در بحث دادن مجوز برای چاپ و نشر یک کتاب در حوزه بزرگسال چه به لحاظ محتوایی و چه به لحاظ فرم و شکل کتابها معیار و ملاکهای خاص خود را دارد ولی در حوزه کتاب کودک ونوجوان این جدیت وجود ندارد و با یک بررسی اجمالی به راحتی متوجه می شویم که کتاب کودک ونوجوان به لحاظ کیفی با کتابهایی که برای بزرگسالان به چاپ می رسند، متفاوت است.
مردانی انحصاری شدن حوزه ادبیات کودک ونوجوان توسط برخی ناشران را یکی دیگر از معضلات کتاب کودک ونوجوان دانست و گفت: ادبیات کودک ونوجوان در کشور ما ادبیات نوپایی است و برعکس ادبیات بزرگسال که سابقه هزاران ساله در کشور دارد، طبیعی است که هنوز در حال تجربه اندوزی باشد.
وی تاکید کرد: طی سالهای اخیر با وجود مشکلات زیاد، قدمهای بزرگی در این زمینه برداشته و زحمت هاي زیادی توسط افراد مختلف کشیده شده است تا این حوزه طی سالهای اخیر به حوزهای قابل ملاحظه تبدیل شود اما متاسفانه میبینیم که هر قدمی تجربه گرايانه که افراد مختلف درحوزه کودک ونوجوان برداشتهاند، به عنوان مبنا و اساس ادبیات کودک ونوجوان لحاظ میشود.
این شاعر ادامه داد: هر چند این حوزه در کشور ما مراحل نخستین را طی می کند و در حال تجربهاندوزی است و هر تجربهای میتواند به آن راه پیدا كند ولی این بدان معنی نیست که هرکس در این زمینه هرچه گفت و نوشت دیگر قابل تغییر نباشد.
اين شاعر با تاكيد بر اين نكته كه نبايد با سنگ اندازی از ورود جوانان به این عرصه ممانعت کنیم گفت: باید اجازه دهیم تجربههای جدید در این حوزه خود را نشان دهند و ما نیز در حوزه نقد، آنها و آثارشان را بررسی کنیم و اگر مثبت بود به ادامه آن جریان کمک کنیم.
مردانی گفت: در حال حاضر و در بحث شناخت مخاطب به یک زاویه نگاه درست برای کودک ونوجوان نرسیدهایم و هرکس از منظر خاص خود به این حوزه نگاه می کند؛ به عنوان مثال برخی شاعران، کودکی خود را برای کودکان در قالب شعر به تصویر می کشند و مضامین به کاربرده شده در شعرها توسط آنها مربوط به کودکی خود آنهاست ولی باید در نظر داشت كه کودکی مخاطب امروزی به عنوان نسلی پویا و در حال تغییر را نمی توان با زندگی کودک بیست يا سی سال قبل مقایسه کرد. نویسندگان باید با شناخت همه جانبه روحی و روانی مخاطب، فضای بهتری در قالب ادبیات برای کودک ونوجوان مهيا كنند.
مرداني در ادامه با اشاره به اين نكته كه باوجود تمام تلاشهای صورت گرفته در حوزه ادبیات کودک ونوجوان ،نویسندگان ما هنوز به یک تفاهم زبانی مناسب با کودکان نرسیدهاند گفت: خيلي از نويسندگان نمیدانند که برای کودک باید به چه زباني نوشت.آنها هنوز تکلیف خود را روشن نکردهاند و نمیدانند با کودکی که امروز درگیر دنیای مدرنیته شده و بازیهای او نیز به نسبت کودکان دیروز تغییر كرده، چگونه باید رفتار کرد.
مردانی گفت: اگر كسي بپرسد در حوزه شعر نوجوان و دربحث شناخت شعر نوجوان چقدر موفق بوده ايم؟ جواب شخص من اين است كه بر اساس آنچه امروز شاهدش هستیم هنوز در برقراری ارتباط با نوجوانان موفق نبوده ايم.
وی افزود: در سال هاي اخيرشرایط اقتصادی بر حوزه نشر اثر منفی گذاشته ، یعنی از بحث نشر کتاب گرفته تا بحث حق التالیف نویسندگان و افزایش قیمت کاغذ و به دنبال آن افزایش قیمت، رویکرد مردم به خرید کتاب را کاهش داده و در حال حاضر اين كالا هیچ جایگاهی در سبد خانوار ندارد. آنچه مسلم است این است که کودکان ما به این خوراک فرهنگی نیاز دارند و ما با افزایش قیمت کتاب به نحوی آن را حذف میکنیم و امیدوار هستيم که شاهد اتفاقات و حرکات موثری در حوزه فرهنگ باشيم!
مردانی عنوان کرد: اساسا در تولید برای کودک ونوجوان کم کار کردهایم ، چه حوزه کتاب و چه اسباب بازی و چه نرم افزار و انیمیشن. یعنی ما تلاش کردهایم اما این تعداد اثری که تولید شده کافی نیست چون اگر کافی بود شاهد سیل آثار خارجی و مهاجم به فرهنگ خود نبودیم. از آنجایی که بسیاری از آثار کودکان ونوجوانان، آثار ترجمه است و به لحاظ اخلاقی با فرهنگ ایرانی اسلامی ما همخوانی ندارند اما حقيقت اين است كه جایگزینی برای آنها نداريم .
مرداني در پايان گفت: باید بپذیریم برای اینکه بخواهیم به یک فرهنگ پویا برسیم باید از پایه شروع کنیم و خوراک فرهنگی خوب برای کودکان ونوجوانان تهیه کنیم .
مهدي مرادي متولد سال 1357 قزوين است و از ميان كتاب هاي او مي توان به آثاري چون «پشت سر پاييز، مامان بخون لالايي و ماهي كه خنده كارشه،ستاره نمايشه» نام برد.
نظر شما