جمشید کیانفر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) اظهار کرد: در جامعه‌ای که افراد آن ادعای فرهنگی بودن می‌کنند و سالیانه چند‌هزار عنوان کتاب منتشر می‌شود، متاسفانه نقد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار نیست و وقتی فردی اثری را نقد می‌کند، صاحب اثر به‌سرعت ناراحت می‌شود و طالب نقادی نیست.

این مولف و نسخه‌پژوه با بیان این‌که نقد اساساً دشمنی نیست، ادامه داد: نقد چراغی فراسوی راه پدیدآورندگان است تا آثار را در نوبت‌های بعدی چاپ با کمترین اشتباه و شاید بدون اشتباه به بازار نشر عرضه کند.

کیانفر با بیان این‌‌که در جامعه‌ای که به نقد با دید منفی می‌نگرند، مسیر ترویج آن مسدود می‌شود، گفت: در ایران توجه به نقد بسیار اندک و نگران کننده است؛ هرسال تعدادی نشریات علمی و پژوهشی فراوانی منتشر می‌شوند که برای چاپ باید از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجوز بگیرند. متاسفانه براساس یک آیین‌نامه از سوی این وزارتخانه، این نشریات اجازه ارایه و چاپ نقد را ندارند. وقتی ما چنین نگاهی به نقد داشته باشیم طبیعی است که این مقوله در ایران رشد نخواهد کرد.

وی با بیان این‌که جهان به دلیل وجود رقابت و نقد پیشرفت می‌کند، اظهار کرد: متاسفانه هیچ نهاد یا واحد متمرکزی وجود ندارد که به تربیت و پرورش نقادان حرفه‌ای بپردازد. در چنین وضعیتی هر فردی به خودش اجازه می‌دهد که آثار را نقد کند. نتیجه چنین نقدهایی یا تعریف و تمجید از آثار است یا این‌که به تحقیر اثر و صاحب اثر می‌پردازد.

این مولف در پاسخ به این پرسش که «چه پیشنهادی برای مسئولان و دست‌اندرکاران فرهنگی کشور برای برطرف کردن نقاط ضعف جامعه در حوزه نقد دارید؟» گفت: در مرحله نخست باید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شیوه چاپ نشریات علمی خود تجدیدنظر کند و اجازه دهد تا نقد به محتوای این نشریات راه یابد.

وی با بیان این‌که نقاد باید احاطه کامل به کتابی که می‌خواهد نقد کند، داشته باشد، گفت: تشکیل کارگروه‌های آموزش نقد و برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی با موضوع تعریف نقد حرفه‌ای و اخلاقی و بررسی انواع نقد از دیگر راهکارهای ترویج فرهنگ نقد در کشور به شمار می‌آیند. بعد از آشنایی با نقد حرفه‌ای می‌توان با حضور کارشناسان نقد، سلسله نشست‌های نقد کتاب برگزار شود.

کیانفر افزود: معتقدم باید یک نهاد مسئول به منظور فعالیت در حوزه نقد شکل بگیرد. همچنین نقادان باید میان نقد آثار تالیفی، ترجمه‌ای و تصحیح شده تفاوت قائل شوند؛ نقد هرکدام از این آثار شیوه مخصوص به‌خود را دارد که باید نقادان به آن اِشراف داشته باشند.

این پژوهشگر تأکید کرد: متاسفانه آن‌چه امروز تحت عنوان نقد وجود دارد، غلط نامه است؛ به این معنا که امروزه نقادان اغلب غلط‌های چاپی آثار را می‌گیرند و به محتوای آن‌ کاری ندارند!

وی توضیح داد: متاسفانه ما نشریه‌ای نداریم که به صورت تخصصی به حوزه نقد بپردازد. البته از گذشته چند عنوان نشریه در حال فعالیت در این حوزه هستند اما به نظرم کافی نیست و باید بیش از این‌ها در عرصه نقد فعالیت کرد؛ به‌گونه‌ای که زمینه انتشار چندین نشریه تخصصی نقد فراهم شود. 

کیانفر ضمن ابراز تاسف از نبود انجمنی تحت عنوان «انجمن فرهنگی منتقدان» در جامعه، گفت: متاسفانه هنوز در جامعه انجمنی با هدف گردهمایی منتقدان وجود ندارد. با تاسیس انجمنی تحت عنوان «انجمن فرهنگی منتقدان» فرصتی برای تبادل تجربیات و نظرات منتقدان فراهم می‌شود.

این مولف عنوان کرد: ضرورت دارد کتابخانه‌ تخصصی نقد با هدف گردآوری آثار نقد به صورت یکپارچه و منسجم راه‌اندازی شود. البته خانه نقد ایران که به‌تازگی راه‌اندازی شده است و اینجانب مدیریت این خانه را برعهده دارم، در صدد آن است در این راستا گام بردارد.

وی به ضرورت دایر کردن یک سایت تخصصی در حوزه نقد، اشاره کرد و گفت: در کنار همه فعالیت‌های نامبرده در حوزه ترویج فرهنگ نقد، جشنواره نقد نیز وجود دارد که امیدواریم همچنان قوی‌‌تر از گذشته به فعالیت‌های خود ادامه دهد.

* دراین باره بخوانید:
(1) شاکری: وقتی نقد تاثیری در تجارت کتاب نداشته باشد عملا اهمیتی پیدا نمی‌کند (اینجا)
(2) جُربزه‌دار: نشریات خانه کتاب می‌توانند نقش موثری در ترویج فرهنگ نقد ایفا کنند/ نقد، چراغی فراسوی سیاستگذاران روشن می‌کند (اینجا)