خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- «آیت‌الله محمدكاظم خراسانی»، مشهور به «آخوند خراسانی»، مرجع تقلید، مدرس حوزه علمیه نجف و از رهبران انقلاب مشروطه بود؛ به گونه‌ای که همه مشروطه‌نگاران، حتی آنهایی که نقش روحانیت را در شکل‌گیری این انقلاب بزرگ، برجسته نمی‌دانند، به رهبری او در این نهضت، اشاره کردهاند؛ از این رو شاید بتوان مدعی شد که شخصیت آخوند خراسانی، تجلی جمله معروف شاگردش سید حسن مدرس است که می گفت: «سیاست ما، عین دیانت ماست و دیانت ما، عین سیاست ما»؛ چرا که او دین را در حوزه شخصی، تعریف نکرد و به خوبی فقاهت و علم دینی خویش را در امر سیاست، دخیل ساخت و جالب آنکه، آرای سیاسی‌ـ‌دینی او، پس از گذشت سال‌ها از حیاتش، هنوز هم محل بحث و نقد بسیاری از عالمان دینی و سیاسی است.
به بهانه 21 ذی‌الحجه، سالروز درگذشت آخوند خراسانی، نگاهی به زندگی، آثار و کتاب‌هایی که در معرفی شخصیت و سیره سیاسی و مذهبی‌اش نگاشته شده‌اند، خواهیم افکند.
حیاتی در پرتوی دین و سیاست
«آیت‌الله محمد كاظم خراسانی» در سال 1255 ه.ق در مشهد دیده به جهان گشود. پدرش، «ملاحسین هراتی»، علاوه بر تبلیغ دین به تجارت ابریشم نیز مشغول بود. آخوند خراسانی در دوازده سالگی وارد حوزه علمیه مشهد شد و ادبیات عرب، منطق، فقه و اصول را در حوزه مشهد فراگرفت. سپس در هیجده‌سالگی، برای ادامه تحصیل، عازم نجف شد ولی در طول مسیر و طی اقامت قافله در سبزوار، او که آوازه دانش «ملا هادی سبزواری» را شنیده بود، تصمیم گرفت از كاروان جدا شود و برای بهره جستن از دریای علم آن حكیم فرزانه در سبزوار بماند.
آخوند خراسانی پس از مدتی از سبزوار به تهران رفت و حدود سیزده‌ماه در مدرسه «صدر»، محضر «ملا حسین خویی» و «میرزا ابوالحسن جلوه» را درک کرد تا آنکه سرانجام رهسپار نجف شد و در حوزه علمیه آن شهر در درس شیخ انصاری و میرزا حسن شیرازی شركت جست و بیش از سیزده سال در كنار درسهای سایر استادان در درس میرزای شیرازی نیز شركت كرد.
همچنین آخوند خراسانی از موفق‌ترین استادان تاریخ حوزه‌های علمیه شیعه است و شمار شاگردانش را تا سه هزار نفر ذکر کردهاند كه برخی از آنها عبارتند از «سید ابوالحسن اصفهانی»، «شیخ ابوالقاسم قمی»، «سید ابوالقاسم كاشانی»، «میرزا احمد خراسانی»، «سید محمدتقی خوانساری»، «سید جمال‌الدین گلپایگانی»، «شیخ محمدجواد بلاغی»، «شهید سید حسن مدرس»، «حاج آقا حسین قمی»، «سید صدرالدین صدر»، «آقا ضیاءالدین عراقی»، «شیخ عبدالكریم حائری»، «سید عبدالله بهبهانی»، «سید عبدالهادی شیرازی»، «شیخ محمدعلی كاظمی»، «شیخ محمدحسین نائینی»، «آقا بزرگ تهرانی»، «حاج آقا حسین بروجردی» و «سید محمود شاهرودی».
فعالیت آخوند خراسانی به دین و مسائل فقهی و فلسفی محدود نشد و او را می‌توان در زمره مردان مشروطه‌خواه ایرانی جای داد؛ چرا که وی به همراه شیخ «عبدالله مازندرانی» و «میرزا حسین خلیلی تهرانی»، سه مرجع امضا کننده مشروطه بودند که به «آیات ثلاث نجف» و مراجع ثلاثه مشروطه‌خواه مشهور شده‌اند. آخوند خراسانی در جریان مشروطیت، تلگراف‌ها و پیام‌هایی از نجف به ایران می‌فرستاد و در آنها مردم را به مبارزه ترغیب می‌کرد. خراسانی به همراه دو مرجع دیگر در زمان استبداد صغیر، محمدعلی‌شاه را تکفیر و از سلطنت خلع کردند. وی همچنین در مشروطه دوم نیز دارای فعالیت سیاسی فراوان بود.
تالیفات
آخوند خراسانی، كتاب‌های زیادی درباره اصول، فقه و فلسفه به نگارش در آورد که عبارتند از «حاشیه مختصر بر رسائل»، «حاشیه مفصل بر رسائل (درر الفوائد)»، «حاشیه بر مكاسب»، «فوائد»، «حاشیه بر اسفار»، «حاشیه بر منظومه ملا هادی سبزواری»، «رساله‌ای در مشتق»، «رساله‌ای در وقت»، «رساله‌ای در رضاع»، «رساله‌ای در دماء ثلاثله»، «رساله‌ای در اجاره»، «رساله‌ای در طلاق»، «رساله‌ای در عدالت»، «رساله‌ای در رهن»، »القضاء و الشهادات»، «روح الحیاه فی تلخیص نجاه العباد»، »تكمله التبصره»، «ذخیره العباد فی یوم المعاد»، »اللمعات النیره فی شرح تكمله التبصره» و «كفایه الاصول».
این فقیه و مبارز مشروطه خواه، سرانجام در 21 ذیحجه 1329 ه.ق در نجف، دیده از جهان فروبست.
كفايه‌الاصول
مشهورترین اثر آخوند خراسانی، كتاب «كفايه‌الاصول» است که از مشهورترين كتاب‌هاى اصولى عصر حاضر و دربرگیرنده نظريات اصولى آخوند خراسانى است. وى در اين كتاب به نقد و بررسى مسائل علم اصول توجه دارد و با عباراتى كوتاه و دقيق و كلماتى محدود، به طرح معانى فراوان و نظرياتى عميق مىپردازد؛ نظرياتى كه فهم و درك آن، حوزههاى علميه عراق، ايران و مناطق ديگر را به خود مشغول داشته است. اين كتاب پايان دوره سطح در حوزههاى علميه است و موضوعات آن، محور درس خارج اصول قرار میگيرد. موضوعات کتاب «کفایه‌الاصول» به یك مقدمه و دو قسمت عمده تقسیم شده است:
1. مباحث الفاظ
2. مباحث ادله عقلى
• مقدمه کتاب، دربرگیرنده سیزده بخش نظیر، تعریف و موضوع علم اصول و وضع و اقسام آن، خبر و انشاء، علائم مجاز و حقیقت، اطلاق لفظ و اراده نوع یا مثل، حقیقت شرعى، صحیح و اعم، اشتراك لفظى و مشتق و متعلقات است.
• مقصد اول، درمورد اوامر نگارش یافته است و مطالب مربوط به اوامر را در طى سیزده فصل بحث و بررسى مى‌كند.
• مقصد دوم، درمورد نواهى و مشتمل بر سه فصل است.
• مقصد سوم، درباره مفاهیم است که در پنج فصل مطالب مربوط به مفاهیم را مورد بحث قرار می‌دهد.
• مقصد چهارم، درخصوص مفاهیم عام و خاص بوده که در سیزده فصل به رشته تحریر درآمده است.
• مقصد پنجم، در چهار فصل تنظیم شده است و با مباحث الفاظ پایان مى‌پذیرد.
• مقصد ششم، شامل مباحث ادله عقلى، احكام قطع، حجّیت آن، ظن و انواع آن است.
• مقصد هفتم، در مورد اصول عملى (اصل برائت، تخییر، استصحاب، احتیاط) است که در چهار فصل از احكام آنها سخن گفته شده است.
• مقصد هشتم هم در مورد تعارض ادله و امارات است و در ضمن نه فصل، به مباحثى همچون، معناى تعارض، اصالت تساقط، تعارض اخبار تعادل و تراجیح و بیان مرحجات مى پردازد.
• خاتمه کتاب نیز به مباحث اجتهاد و تقلید اختصاص دارد.
آخوند خراسانی از دریچه آثارش
• حاشيه كاظم الآخوند الخراساني
محمدكاظم آخوند خراساني، مصحح: محمدمهدي شمس‌الدين، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 282 صفحه، چاپ اول سال 1364، 600 ريال.
• فوائدالاصول
محمدكاظم آخوند خراساني، مصحح: سيد مهدي شمس‌الدين، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، 172 صفحه، وزيري، چاپ اول سال 1366، 3000 نسخه، 400 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، شارح: ابوالحسن مشكيني، خطاط: طاهر خوشنويس، اسلاميه، در دو جلد، وزيري، چاپ ششم سال 1367، 3000 نسخه، 1800 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، آل البيت (ع)، 588 صفحه، وزيري، چاپ اول سال 1368، 5000 نسخه، 2000 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، اسلاميه، 399 صفحه، جلد 1، چاپ هفتم سال 1368، 3000 نسخه، 3400 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، محقق: سامي خفاجي، محقق: حسن مشكيني، لقمان، 127 صفحه، جلد 1، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1372، 1000 نسخه، 5000 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، سامي‌الخفايي، دارالحكمه، 536 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1374، 1000 نسخه، 6500 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، موسسه آل البيت (ع) لاحياء التراث، 556 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ دوم سال 1375، 5000 نسخه، 5500 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، موسسه آل البيت (ع) لاحياء التراث، 584 صفحه، وزيري، چاپ دوم سال 1375، 5000 نسخه، 5500 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، 586 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ چهارم سال 1376، 2000 نسخه، 12600 ريال.
• اللمعات النيره في شرح تكمله التبصره
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، محقق: سيد صالح مدرسي، مرصاد، 414 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1380، 2000 نسخه، 19500 ريال.
• البدايه في توضيح الكفايه
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، شارح: علي عارفي پشي، ويراستار: محمد دانشور، هماي دانش، در 6 جلد، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1381، 1000 نسخه.
• الرسائل الفقهيه
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، محقق: سيد صالح مدرسي، مرصاد، 440 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1382، 2000 نسخه، 29000 ريال.
• تكمله التبصره
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، محقق: سيد صالح مدرسي، مرصاد، 316 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1382، 2000 نسخه، 19500 ريال.
• ترجمه و شرح و درس خارج و جدول نموداري كفايه‌الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، مترجم: فاطمه‌السادات علامه، مهديه، 312 صفحه، جلد 1، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 3000 نسخه، 13500 ريال.
• درر الفوائد في الحاشيه علي الفرائد
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، موسسه توسعه فرهنگ قرآني، 568 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1384، 1000 نسخه، 40000 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، محقق: عباسعلي زارعي سبزواري، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، 296 صفحه، جلد 1، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1384، 1000 نسخه.
• متن، ترجمه و شرح كامل كفايه الاصول
مترجم: جمشيد سميعي، شارح: محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، خاتم الانبياء، 576 صفحه، جلد 1، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1386، 1000 نسخه، 52500 ريال.
• چكيده كفايه الاصول (شرح كوتاه به گونه پرسش و پاسخ)
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، پيام نوآور، 238 صفحه، جلد 2، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 2500 نسخه، 38000 ريال.
• كتاب القضاء
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، 306 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1391، 500 نسخه.
• كفايه الاصول: مع حديقه الفحول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، حواشی: عبدالكريم حائري يزدي، حواشی: محمدرضا اصفهاني، ذوي القربي، 584 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1392، 1500 نسخه.
• بحوث في‌القضاء: يحتوي علي: 1- القضاء للمحقق الخراساني (قدس سره) 2- القضاء للمحقق النائيني (قدس سره) 3- القضاء للمحقق العراقي (قدس سره) 4- القضاء للمحق
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، 312 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ دوم سال 1393، 500 نسخه، 280000 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، مترجم: مسعود عباسي، دارالفكر، در دو جلد، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 2000 نسخه.
• كفايه‌الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، مصحح: سيد مهدي حسيني گلپايگاني، امام المنتظر (عج)، 516 صفحه، وزيري (سلفون)، چاپ دوم سال 1393، 1000 نسخه، 150000 ريال.
• خودآموز كفايه يا تقريرات مرحوم آخوند خراساني
عبدالكريم خوئيني، مصطفوي، 364 صفحه، وزيري، چاپ دوم سال 1368، 2000 نسخه، 2500 ريال.
خراسانی از زاویه نگاه دیگران
• آخوند خراساني، آفتاب نيمه شب
محمدرضا سماك‌اماني، سازمان تبليغات اسلامي، 113 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1373، 4000 نسخه، 1100 ريال.
• سيناي دانش: ويژه‌نامه آيت‌الله آخوند خراساني
سيد مهدي مكي، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما، 130 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 1500 نسخه، 8500 ريال.
• مقايسه مباني اصولي آخوند خراساني و امام خميني و آراء آن دو در مباحث الفاظ «اصول فقه»
حسين نمازي‌فر، ويراستار: فرهاد طاهري، پژوهشكده امام خميني(س) و انقلاب اسلامي، معاونت پژوهشي، 176 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 1000 نسخه، 11000 ريال.
• آخوند خراساني
بتول زركنده، سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي، انتشارات مدرسه، 120 صفحه، پالتويي (شوميز)، چاپ اول سال 1384، 5000 نسخه، 6800 ريال.
• مجموعه مقالات همايش بررسي مباني فكري و اجتماعي مشروطيت ايران: بزرگداشت آيت‌الله محمدكاظم خراساني تهران-دي ماه 1382
به اهتمام ستاد بزرگداشت يكصدمين سالگرد مشروطيت، ويراستار: آذرمه سنجري، موسسه تحقيقات و توسعه علوم انساني، دانشگاه تهران، 400 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1384، 1500 نسخه، 30000 ريال.
• زندگي‌نامه، انديشه‌ها و مبارزات آخوند محمدكاظم خراساني
قلم، 100 صفحه، پالتويي (شوميز)، چاپ دوم سال 1385، 1000 نسخه، 8000 ريال.
• سياست‌نامه خراساني: قطعات سياسي در آثار آخوند ملامحمدكاظم خراساني صاحب كفايه (1329، 1255 هجري قمري)
محسن كديور، كوير، 382 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1385، 1100 نسخه، 45000 ريال.
• زندگي‌نامه، انديشه‌ها و مبارزات آخوند محمدكاظم خراساني
قلم، 100 صفحه، پالتويي (شوميز)، چاپ دوم سال 1385، 1000 نسخه، 8000 ريال.
• سيناي دانش: ويژه‌نامه آيت‌الله آخوند خراساني
سيد مهدي مكي، دفتر عقل، 128 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ دوم سال 1387، 1400 نسخه، 15000 ريال.
• ترجمه و تبيين كفايه الاصول شيخ محمدكاظم آخوند خراساني (ره)
سيد حسين مداري، برقعي، 208 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1389، 3000 نسخه، 32000 ريال.
• آخوند خراساني به روايت اسناد
به اهتمام علي ططري و فاطمه ترك‌چي، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 468 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 65000 ريال.
• انديشه سياسي آخوند خراساني
منصور ميراحمدي، تهيه كننده: پژوهشكده علوم و انديشه سياسي، تهيه كننده: دبيرخانه كنگره بزرگداشت آخوند خراساني (ره)، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 200 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 32000 ريال.
• بررسي ديدگاه شيخ انصاري و آخوند خراساني پيرامون امارات معتبره شرعا و عقلا در كفايه‌الاصول و فرائد‌الاوصول(رسائل)
گردآورنده: حوريه خدايي، غنچه، 82 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1000 نسخه، 25000 ريال.
• چكيده مقالات كنگره بين‌المللي بزرگداشت آخوند خراساني (ره)
به اهتمام سيد ابوالحسن توفيقيان، تهيه كننده: دبيرخانه كنگره بزرگداشت آخوند خراساني (ره)، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 260 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 35000 ريال.
• سيري در سيره علمي و عملي آخوند ملا محمدكاظم خراساني
مرادعلي شمس، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 240 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 65000 ريال.
• شناختنامه آخوند خراساني (متون عربي و انگليسي)
به اهتمام مهدي مهريزي و هادي رباني، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در سه جلد، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه.
• شناختنامه آخوند خراساني (متون فارسي)
به اهتمام مهدي مهريزي، به‌اهتمام:هادي رباني، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در سه جلد، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 140000 ريال.
• فقه فتوايي آخوند خراساني: مشتمل بر پانزده كتاب، رساله و حاشيه فقهي
محقق: مهدي مهريزي، محقق: محمدحسين درايتي، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در سه جلد، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه.
• فقه فتوايي آخوند خراساني: مشتمل بر پانزده كتاب، رساله و حاشيه فقهي
محقق: مهدي مهريزي و محمدحسين درايتي، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در سه جلد، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه.
• مجموعه مقالات كنگره بين‌المللي بزرگداشت آخوند خراساني (ره) (سيره علمي و عملي)
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 360 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 50000 ريال.
• مجموعه مقالات كنگره بين‌المللي بزرگداشت آخوند خراساني (سياسي و اجتماعي)
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي،معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 448 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 62000 ريال.
• مجموعه مقالات كنگره بين‌المللي بزرگداشت آخوند خراساني (فقهي، اصولي، قرآني و ...)
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي،معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 424 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 60000 ريال.
• سيري در سيره علمي و عملي آخوند ملا محمدكاظم خراساني
مرادعلي شمس، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 240 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 65000 ريال.
• آخوند خراساني در جنبش مشروطيت با سيري در رساله ايضاح‌الخطاء آيت‌الله شيخ محمدباقر بهاري
محمد اصغري، اطلاعات، 448 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1392، 1050 نسخه، 140000 ريال.
• آخوند ملامحمدكاظم خراساني
علي‌اكبر ولايتي، زيرنظر سجاد محمدي، ويراستار: هومن عباسپور، اميركبير، كتابهاي جيبي، 136 صفحه، جيبي (شوميز)، چاپ اول سال 1392، 2000 نسخه، 25000 ريال.
• پرده‌اي از يك نمايش‌نامه: نقد و بررسي گفتگوي آخوند خراساني و علامه نائيني
محمدحسن عرب، تعليم و تربيت اسلامي، 136 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1392، 1000 نسخه، 65000 ريال.
• حيات‌الاسلام في احوال آيه‌الملك العلام: شرح حال آخوند ملامحمد كاظم خراساني (رحمه‌الله) به همراه متن تلگراف‌هاي ايشان به ايران و ديگر كشورها در زمان مشروطه
سيد محمدحسن نجفي قوچاني، مصحح: سيد مهدي حسيني مجاهد، نشر علم، 228 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 1500 نسخه، 125000 ريال.
• عالم رباني: مجموعه مقالات بزرگداشت آخوند خراساني
نشر علم، 488 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 1500 نسخه، 255000 ريال.
• كتابشناسي توصيفي آخوند خراساني
هادي رباني، علم، 236 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 1500 نسخه، 135000 ريال.
• ولايت فقيه در انديشه و عمل آخوند خراساني
محمدصادق مزيناني، موسسه بوستان كتاب، 508 صفحه، وزيري (سلفون)، چاپ اول سال 1393، 800 نسخه، 250000 ريال.
به بهانه 21 ذی‌الحجه، سالروز درگذشت آخوند خراسانی، نگاهی به زندگی، آثار و کتاب‌هایی که در معرفی شخصیت و سیره سیاسی و مذهبی‌اش نگاشته شده‌اند، خواهیم افکند.
حیاتی در پرتوی دین و سیاست
«آیت‌الله محمد كاظم خراسانی» در سال 1255 ه.ق در مشهد دیده به جهان گشود. پدرش، «ملاحسین هراتی»، علاوه بر تبلیغ دین به تجارت ابریشم نیز مشغول بود. آخوند خراسانی در دوازده سالگی وارد حوزه علمیه مشهد شد و ادبیات عرب، منطق، فقه و اصول را در حوزه مشهد فراگرفت. سپس در هیجده‌سالگی، برای ادامه تحصیل، عازم نجف شد ولی در طول مسیر و طی اقامت قافله در سبزوار، او که آوازه دانش «ملا هادی سبزواری» را شنیده بود، تصمیم گرفت از كاروان جدا شود و برای بهره جستن از دریای علم آن حكیم فرزانه در سبزوار بماند.
آخوند خراسانی پس از مدتی از سبزوار به تهران رفت و حدود سیزده‌ماه در مدرسه «صدر»، محضر «ملا حسین خویی» و «میرزا ابوالحسن جلوه» را درک کرد تا آنکه سرانجام رهسپار نجف شد و در حوزه علمیه آن شهر در درس شیخ انصاری و میرزا حسن شیرازی شركت جست و بیش از سیزده سال در كنار درسهای سایر استادان در درس میرزای شیرازی نیز شركت كرد.
همچنین آخوند خراسانی از موفق‌ترین استادان تاریخ حوزه‌های علمیه شیعه است و شمار شاگردانش را تا سه هزار نفر ذکر کردهاند كه برخی از آنها عبارتند از «سید ابوالحسن اصفهانی»، «شیخ ابوالقاسم قمی»، «سید ابوالقاسم كاشانی»، «میرزا احمد خراسانی»، «سید محمدتقی خوانساری»، «سید جمال‌الدین گلپایگانی»، «شیخ محمدجواد بلاغی»، «شهید سید حسن مدرس»، «حاج آقا حسین قمی»، «سید صدرالدین صدر»، «آقا ضیاءالدین عراقی»، «شیخ عبدالكریم حائری»، «سید عبدالله بهبهانی»، «سید عبدالهادی شیرازی»، «شیخ محمدعلی كاظمی»، «شیخ محمدحسین نائینی»، «آقا بزرگ تهرانی»، «حاج آقا حسین بروجردی» و «سید محمود شاهرودی».
فعالیت آخوند خراسانی به دین و مسائل فقهی و فلسفی محدود نشد و او را می‌توان در زمره مردان مشروطه‌خواه ایرانی جای داد؛ چرا که وی به همراه شیخ «عبدالله مازندرانی» و «میرزا حسین خلیلی تهرانی»، سه مرجع امضا کننده مشروطه بودند که به «آیات ثلاث نجف» و مراجع ثلاثه مشروطه‌خواه مشهور شده‌اند. آخوند خراسانی در جریان مشروطیت، تلگراف‌ها و پیام‌هایی از نجف به ایران می‌فرستاد و در آنها مردم را به مبارزه ترغیب می‌کرد. خراسانی به همراه دو مرجع دیگر در زمان استبداد صغیر، محمدعلی‌شاه را تکفیر و از سلطنت خلع کردند. وی همچنین در مشروطه دوم نیز دارای فعالیت سیاسی فراوان بود.
تالیفات
آخوند خراسانی، كتاب‌های زیادی درباره اصول، فقه و فلسفه به نگارش در آورد که عبارتند از «حاشیه مختصر بر رسائل»، «حاشیه مفصل بر رسائل (درر الفوائد)»، «حاشیه بر مكاسب»، «فوائد»، «حاشیه بر اسفار»، «حاشیه بر منظومه ملا هادی سبزواری»، «رساله‌ای در مشتق»، «رساله‌ای در وقت»، «رساله‌ای در رضاع»، «رساله‌ای در دماء ثلاثله»، «رساله‌ای در اجاره»، «رساله‌ای در طلاق»، «رساله‌ای در عدالت»، «رساله‌ای در رهن»، »القضاء و الشهادات»، «روح الحیاه فی تلخیص نجاه العباد»، »تكمله التبصره»، «ذخیره العباد فی یوم المعاد»، »اللمعات النیره فی شرح تكمله التبصره» و «كفایه الاصول».
این فقیه و مبارز مشروطه خواه، سرانجام در 21 ذیحجه 1329 ه.ق در نجف، دیده از جهان فروبست.
كفايه‌الاصول
مشهورترین اثر آخوند خراسانی، كتاب «كفايه‌الاصول» است که از مشهورترين كتاب‌هاى اصولى عصر حاضر و دربرگیرنده نظريات اصولى آخوند خراسانى است. وى در اين كتاب به نقد و بررسى مسائل علم اصول توجه دارد و با عباراتى كوتاه و دقيق و كلماتى محدود، به طرح معانى فراوان و نظرياتى عميق مىپردازد؛ نظرياتى كه فهم و درك آن، حوزههاى علميه عراق، ايران و مناطق ديگر را به خود مشغول داشته است. اين كتاب پايان دوره سطح در حوزههاى علميه است و موضوعات آن، محور درس خارج اصول قرار میگيرد. موضوعات کتاب «کفایه‌الاصول» به یك مقدمه و دو قسمت عمده تقسیم شده است:
1. مباحث الفاظ
2. مباحث ادله عقلى
• مقدمه کتاب، دربرگیرنده سیزده بخش نظیر، تعریف و موضوع علم اصول و وضع و اقسام آن، خبر و انشاء، علائم مجاز و حقیقت، اطلاق لفظ و اراده نوع یا مثل، حقیقت شرعى، صحیح و اعم، اشتراك لفظى و مشتق و متعلقات است.
• مقصد اول، درمورد اوامر نگارش یافته است و مطالب مربوط به اوامر را در طى سیزده فصل بحث و بررسى مى‌كند.
• مقصد دوم، درمورد نواهى و مشتمل بر سه فصل است.
• مقصد سوم، درباره مفاهیم است که در پنج فصل مطالب مربوط به مفاهیم را مورد بحث قرار می‌دهد.
• مقصد چهارم، درخصوص مفاهیم عام و خاص بوده که در سیزده فصل به رشته تحریر درآمده است.
• مقصد پنجم، در چهار فصل تنظیم شده است و با مباحث الفاظ پایان مى‌پذیرد.
• مقصد ششم، شامل مباحث ادله عقلى، احكام قطع، حجّیت آن، ظن و انواع آن است.
• مقصد هفتم، در مورد اصول عملى (اصل برائت، تخییر، استصحاب، احتیاط) است که در چهار فصل از احكام آنها سخن گفته شده است.
• مقصد هشتم هم در مورد تعارض ادله و امارات است و در ضمن نه فصل، به مباحثى همچون، معناى تعارض، اصالت تساقط، تعارض اخبار تعادل و تراجیح و بیان مرحجات مى پردازد.
• خاتمه کتاب نیز به مباحث اجتهاد و تقلید اختصاص دارد.
آخوند خراسانی از دریچه آثارش
• حاشيه كاظم الآخوند الخراساني
محمدكاظم آخوند خراساني، مصحح: محمدمهدي شمس‌الدين، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 282 صفحه، چاپ اول سال 1364، 600 ريال.
• فوائدالاصول
محمدكاظم آخوند خراساني، مصحح: سيد مهدي شمس‌الدين، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، 172 صفحه، وزيري، چاپ اول سال 1366، 3000 نسخه، 400 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، شارح: ابوالحسن مشكيني، خطاط: طاهر خوشنويس، اسلاميه، در دو جلد، وزيري، چاپ ششم سال 1367، 3000 نسخه، 1800 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، آل البيت (ع)، 588 صفحه، وزيري، چاپ اول سال 1368، 5000 نسخه، 2000 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، اسلاميه، 399 صفحه، جلد 1، چاپ هفتم سال 1368، 3000 نسخه، 3400 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، محقق: سامي خفاجي، محقق: حسن مشكيني، لقمان، 127 صفحه، جلد 1، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1372، 1000 نسخه، 5000 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، سامي‌الخفايي، دارالحكمه، 536 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1374، 1000 نسخه، 6500 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، موسسه آل البيت (ع) لاحياء التراث، 556 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ دوم سال 1375، 5000 نسخه، 5500 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين خراساني، موسسه آل البيت (ع) لاحياء التراث، 584 صفحه، وزيري، چاپ دوم سال 1375، 5000 نسخه، 5500 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، 586 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ چهارم سال 1376، 2000 نسخه، 12600 ريال.
• اللمعات النيره في شرح تكمله التبصره
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، محقق: سيد صالح مدرسي، مرصاد، 414 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1380، 2000 نسخه، 19500 ريال.
• البدايه في توضيح الكفايه
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، شارح: علي عارفي پشي، ويراستار: محمد دانشور، هماي دانش، در 6 جلد، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1381، 1000 نسخه.
• الرسائل الفقهيه
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، محقق: سيد صالح مدرسي، مرصاد، 440 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1382، 2000 نسخه، 29000 ريال.
• تكمله التبصره
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، محقق: سيد صالح مدرسي، مرصاد، 316 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1382، 2000 نسخه، 19500 ريال.
• ترجمه و شرح و درس خارج و جدول نموداري كفايه‌الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، مترجم: فاطمه‌السادات علامه، مهديه، 312 صفحه، جلد 1، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 3000 نسخه، 13500 ريال.
• درر الفوائد في الحاشيه علي الفرائد
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، موسسه توسعه فرهنگ قرآني، 568 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1384، 1000 نسخه، 40000 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، محقق: عباسعلي زارعي سبزواري، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، 296 صفحه، جلد 1، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1384، 1000 نسخه.
• متن، ترجمه و شرح كامل كفايه الاصول
مترجم: جمشيد سميعي، شارح: محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، خاتم الانبياء، 576 صفحه، جلد 1، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1386، 1000 نسخه، 52500 ريال.
• چكيده كفايه الاصول (شرح كوتاه به گونه پرسش و پاسخ)
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، پيام نوآور، 238 صفحه، جلد 2، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 2500 نسخه، 38000 ريال.
• كتاب القضاء
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، 306 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1391، 500 نسخه.
• كفايه الاصول: مع حديقه الفحول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، حواشی: عبدالكريم حائري يزدي، حواشی: محمدرضا اصفهاني، ذوي القربي، 584 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1392، 1500 نسخه.
• بحوث في‌القضاء: يحتوي علي: 1- القضاء للمحقق الخراساني (قدس سره) 2- القضاء للمحقق النائيني (قدس سره) 3- القضاء للمحقق العراقي (قدس سره) 4- القضاء للمحق
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، 312 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ دوم سال 1393، 500 نسخه، 280000 ريال.
• كفايه الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، مترجم: مسعود عباسي، دارالفكر، در دو جلد، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 2000 نسخه.
• كفايه‌الاصول
محمدكاظم بن حسين آخوند خراساني، مصحح: سيد مهدي حسيني گلپايگاني، امام المنتظر (عج)، 516 صفحه، وزيري (سلفون)، چاپ دوم سال 1393، 1000 نسخه، 150000 ريال.
• خودآموز كفايه يا تقريرات مرحوم آخوند خراساني
عبدالكريم خوئيني، مصطفوي، 364 صفحه، وزيري، چاپ دوم سال 1368، 2000 نسخه، 2500 ريال.
خراسانی از زاویه نگاه دیگران
• آخوند خراساني، آفتاب نيمه شب
محمدرضا سماك‌اماني، سازمان تبليغات اسلامي، 113 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1373، 4000 نسخه، 1100 ريال.
• سيناي دانش: ويژه‌نامه آيت‌الله آخوند خراساني
سيد مهدي مكي، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما، 130 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 1500 نسخه، 8500 ريال.
• مقايسه مباني اصولي آخوند خراساني و امام خميني و آراء آن دو در مباحث الفاظ «اصول فقه»
حسين نمازي‌فر، ويراستار: فرهاد طاهري، پژوهشكده امام خميني(س) و انقلاب اسلامي، معاونت پژوهشي، 176 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 1000 نسخه، 11000 ريال.
• آخوند خراساني
بتول زركنده، سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي، انتشارات مدرسه، 120 صفحه، پالتويي (شوميز)، چاپ اول سال 1384، 5000 نسخه، 6800 ريال.
• مجموعه مقالات همايش بررسي مباني فكري و اجتماعي مشروطيت ايران: بزرگداشت آيت‌الله محمدكاظم خراساني تهران-دي ماه 1382
به اهتمام ستاد بزرگداشت يكصدمين سالگرد مشروطيت، ويراستار: آذرمه سنجري، موسسه تحقيقات و توسعه علوم انساني، دانشگاه تهران، 400 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1384، 1500 نسخه، 30000 ريال.
• زندگي‌نامه، انديشه‌ها و مبارزات آخوند محمدكاظم خراساني
قلم، 100 صفحه، پالتويي (شوميز)، چاپ دوم سال 1385، 1000 نسخه، 8000 ريال.
• سياست‌نامه خراساني: قطعات سياسي در آثار آخوند ملامحمدكاظم خراساني صاحب كفايه (1329، 1255 هجري قمري)
محسن كديور، كوير، 382 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1385، 1100 نسخه، 45000 ريال.
• زندگي‌نامه، انديشه‌ها و مبارزات آخوند محمدكاظم خراساني
قلم، 100 صفحه، پالتويي (شوميز)، چاپ دوم سال 1385، 1000 نسخه، 8000 ريال.
• سيناي دانش: ويژه‌نامه آيت‌الله آخوند خراساني
سيد مهدي مكي، دفتر عقل، 128 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ دوم سال 1387، 1400 نسخه، 15000 ريال.
• ترجمه و تبيين كفايه الاصول شيخ محمدكاظم آخوند خراساني (ره)
سيد حسين مداري، برقعي، 208 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1389، 3000 نسخه، 32000 ريال.
• آخوند خراساني به روايت اسناد
به اهتمام علي ططري و فاطمه ترك‌چي، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 468 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 65000 ريال.
• انديشه سياسي آخوند خراساني
منصور ميراحمدي، تهيه كننده: پژوهشكده علوم و انديشه سياسي، تهيه كننده: دبيرخانه كنگره بزرگداشت آخوند خراساني (ره)، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 200 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 32000 ريال.
• بررسي ديدگاه شيخ انصاري و آخوند خراساني پيرامون امارات معتبره شرعا و عقلا در كفايه‌الاصول و فرائد‌الاوصول(رسائل)
گردآورنده: حوريه خدايي، غنچه، 82 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1000 نسخه، 25000 ريال.
• چكيده مقالات كنگره بين‌المللي بزرگداشت آخوند خراساني (ره)
به اهتمام سيد ابوالحسن توفيقيان، تهيه كننده: دبيرخانه كنگره بزرگداشت آخوند خراساني (ره)، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 260 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 35000 ريال.
• سيري در سيره علمي و عملي آخوند ملا محمدكاظم خراساني
مرادعلي شمس، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 240 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 65000 ريال.
• شناختنامه آخوند خراساني (متون عربي و انگليسي)
به اهتمام مهدي مهريزي و هادي رباني، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در سه جلد، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه.
• شناختنامه آخوند خراساني (متون فارسي)
به اهتمام مهدي مهريزي، به‌اهتمام:هادي رباني، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در سه جلد، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 140000 ريال.
• فقه فتوايي آخوند خراساني: مشتمل بر پانزده كتاب، رساله و حاشيه فقهي
محقق: مهدي مهريزي، محقق: محمدحسين درايتي، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در سه جلد، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه.
• فقه فتوايي آخوند خراساني: مشتمل بر پانزده كتاب، رساله و حاشيه فقهي
محقق: مهدي مهريزي و محمدحسين درايتي، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در سه جلد، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه.
• مجموعه مقالات كنگره بين‌المللي بزرگداشت آخوند خراساني (ره) (سيره علمي و عملي)
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 360 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 50000 ريال.
• مجموعه مقالات كنگره بين‌المللي بزرگداشت آخوند خراساني (سياسي و اجتماعي)
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي،معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 448 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 62000 ريال.
• مجموعه مقالات كنگره بين‌المللي بزرگداشت آخوند خراساني (فقهي، اصولي، قرآني و ...)
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي،معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 424 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 60000 ريال.
• سيري در سيره علمي و عملي آخوند ملا محمدكاظم خراساني
مرادعلي شمس، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، معاونت پژوهشي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 240 صفحه، وزيري (گالينگور)، چاپ اول سال 1390، 1400 نسخه، 65000 ريال.
• آخوند خراساني در جنبش مشروطيت با سيري در رساله ايضاح‌الخطاء آيت‌الله شيخ محمدباقر بهاري
محمد اصغري، اطلاعات، 448 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1392، 1050 نسخه، 140000 ريال.
• آخوند ملامحمدكاظم خراساني
علي‌اكبر ولايتي، زيرنظر سجاد محمدي، ويراستار: هومن عباسپور، اميركبير، كتابهاي جيبي، 136 صفحه، جيبي (شوميز)، چاپ اول سال 1392، 2000 نسخه، 25000 ريال.
• پرده‌اي از يك نمايش‌نامه: نقد و بررسي گفتگوي آخوند خراساني و علامه نائيني
محمدحسن عرب، تعليم و تربيت اسلامي، 136 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1392، 1000 نسخه، 65000 ريال.
• حيات‌الاسلام في احوال آيه‌الملك العلام: شرح حال آخوند ملامحمد كاظم خراساني (رحمه‌الله) به همراه متن تلگراف‌هاي ايشان به ايران و ديگر كشورها در زمان مشروطه
سيد محمدحسن نجفي قوچاني، مصحح: سيد مهدي حسيني مجاهد، نشر علم، 228 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 1500 نسخه، 125000 ريال.
• عالم رباني: مجموعه مقالات بزرگداشت آخوند خراساني
نشر علم، 488 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 1500 نسخه، 255000 ريال.
• كتابشناسي توصيفي آخوند خراساني
هادي رباني، علم، 236 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 1500 نسخه، 135000 ريال.
• ولايت فقيه در انديشه و عمل آخوند خراساني
محمدصادق مزيناني، موسسه بوستان كتاب، 508 صفحه، وزيري (سلفون)، چاپ اول سال 1393، 800 نسخه، 250000 ريال.
نظر شما