خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ محمد آسیابانی: تراژدی «هملت» شاهکار جاویدان ویلیام شکسپیر، به‌باور عموم منتقدان قرون گذشته و عصر حاضر، مشهورترین و اثرگذارترین نمایشنامه در تاریخ ادبیات و ادبیات نمایشی جهان از یونان باستان تا به امروز است. همه مردان بازیگر عرصه تئاتر، آرزو دارند روزی در نقش هملت به روی صحنه بیایند.
مشهورترین مونولوگ یا گفت‌وگو با خویشتن در تاریخ ادبیات جهان، قطعه مشهور به «بودن یا نبودن To be, or not to be» است. این قطعه مونولوگ «هملت» در صحنه اول از پرده سوم، نمایشنامه است. (برای مطالعه این قطعه به صفحه 110 ترجمه مسعود فرزاد مراجعه کنید.)
«هملت» به تمامی زبان‌های زنده دنیا ترجمه و منتشر شده است. جالب است که در هر کشوری ــ از جمله ایران ــ چندین ترجمه از این نمایشنامه وجود دارد. چندی پیش ترجمه زنده‌یاد مسعود فرزاد از «هملت» برای هجدهمین بار با شمارگان سه هزار نسخه در 272 صفحه و بهای 9 هزار تومان، از سوی انتشارات علمی و فرهنگی روانه بازار نشر شد. به همین مناسبت گزارش ذیر را تدارک دیده‌ایم که مطالعه خواهید کرد. برای مطالعه فایل pdf نخستین صفحات این کتاب این نشانی در دسترس است.
«هملت در ایران»
مسعود فرزاد، محمود اعتمادزاده (م. آ. به‌آذین)، علاالدین پازارگادی، اسماعیل فصیح، میرشمس الدین ادیب سلطانی، فرنگیس شادمان، مصطفی رحیمی، داریوش شاهین، جواد ثابت‌نژاد، رضا دادویی و آرش خیرآبادی و مترجمان «هملت» به زبان فارسی هستند.
زنده‌یاد مسعود فرزاد نخستین مترجم «هملت» به زبان فارسی بود. این ترجمه برای نخستین بار در سال 1320، با شمارگان بسیار محدود 50 نسخه فرصت نشر پیدا کرد اما مترجم از ترجمه خود و همچنین از نحوه انتشار راضی نبود، تا این‌که در سال 1336 ــ 16 سال پس از انتشار نخست ــ دومین چاپ آن با ویرایش چندین و چند باره زنده‌یاد فرزاد، از سوی یکی از ناشران بسیار معتبر آن زمان، یعنی بنگاه ترجمه و نشر کتاب روانه بازار نشر شد.
زنده‌یاد محمود اعتمادزاده (م. آ. به‌آذین) نیز از روی برگردان فرانسوی «هملت» به قلم شکسپیرشناس شهیر فرانسوی یعنی ایو بونفوآYves Bonnefoy ، ترجمه خود از این نمایشنامه را به مخاطبان فارسی‌‌زبان عرضه کرد. در دهه اخیر ترجمه زنده‌یاد اعتمادزاده از «هملت» از سوی چند ناشر، از جمله نشر دات و نشر آتیه، به بازار هنر ایران عرضه می‌شود. برای آشنایی با این ترجمه اینجا را کلیک کنید.
علاالدین پازارگادی تنها مترجم ایرانی است که همه نمایشنامه‌های شکسپیر (تراژدی و کمدی) را ترجمه کرده است. این ترجمه‌ها با عنوان «مجموعه آثار نمايشی ويليام شكسپير؛ 27 تراژدی و كمدی» در دو مجلد از سوی انتشارات سروش منتشر می‌شود. نخستین چاپ این مجموعه در سال 1378 با قفسه‌های کتابفروشی‌ها آشنا شد.
نخستین چاپ «سوگ‌نمايش هملت شاهپور دانمارک» اثر ویلیام شکسپیر با ترجمه میرشمس الدین ادیب‌سلطانی در سال 1385 از سوی انتشارات نگاه در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. چاپ دوم این ترجمه نیز در سال 1389 منتشر شد.
ادیب سلطانی در جامعه فرهنگی کشور به ترجمه کتاب «سنجش خرد ناب» اثر ایمانوئل کانت شهرت دارد. روش این مترجم در برگردان متون، استفاده کامل از واژگان سره پارسی است. بر این اساس برگردان «هملت» ادیب سلطانی فاقد هرگونه واژه با ریشه عربی یا دیگر زبان‌هاست.
انتشارات نمایش ترجمه‌ای از «هملت» را در سال 1391 با ترجمه منظومی از آرش خیرآبادی منتشر کرد. «ایبنا» در زمان انتشار این ترجمه گفت‌وگویی با آرش خیرآبادی انجام داد که می‌توانید آن را از لینک های انتهایی این گزارش مطالعه کنید.
رضا دادویی، رئیس کنونی شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی نیز ترجمه‌ای از «هملت» را از سوی انتشارات سبزان منتشر کرده است. این ترجمه عنوان «متنی برای اجرا» را همراه خود یدک می‌کشد.
نمایشنامه «هملت» توسط یک نویسنده انگلیسی با نام ادرو متیوز، برای کودکان بازنویسی شد. این متن نیز توسط جواد ثابت نژاد به فارسی ترجمه و از سوی انتشارات ذکر، همراه با تصویرسازی‌هایی، در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
لازم به ذکر است که ترجمه‌های داریوش شاهین و اسماعیل فصیح اکنون در دسترس عموم نیست و سرنوشت آنها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
هملت‌های اقتباسی
بسیاری از منتقدان نمایشنامه «هملت» را اثری برای کلیه انسان‌ها در همه قرن‌ها دانسته‌اند، اما با این قید که هر دوره‌ای «هملت» خود را می‌خواهد. بسیاری از نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان قرون 20 و 21 با اقتباس از شکسپیر «هملت»های مدرن را به مخاطبان هدیه داده‌اند.
تعدادی از این «هملت»های اقتباسی، به فارسی ترجمه و منتشر شده‌اند. همچنین شهرام احمدزاده، نمایشنامه‌نویس ایرانی نیز اقتباسی از «هملت» نوشت که این اقتباس با کارگردانی آرش دادگر، برگزیده جشنواره تئاتر فجر سال گذشته (1392) شد.
«هملت ماشین» اثر هاینر مولر، نمایشنامه‌نویس معاصر آلمانی، با دو ترجمه از زنده‌یاد ایرج زهری و ناصر حسینی مهر، در ایران منتشر شده است. جالب است که این دو ترجمه از سوی یک ناشر، یعنی نشر افراز، به بازار نمایشنامه عرضه شده است.
«روزنکرانتس و گیلدنسترن مرده‌اند» اثر تام استوپارد، نمایشنامه‌نویس معاصر انگلیسی نیز، دیگر اثر اقتباسی مشهور از «هملت» است که در ایران با ترجمه مصطفی اسلامیه، فرصت نشر پیدا کرد.
«هملت» در ایبنا
در ذیر شماری از اخبار و گفت‌وگوهای پیشتر منتشر شده «ایبنا» درباره نمایشنامه «هملت» را می‌توانید بخوانید.
خبر و گزارش
چاپ هجدهم «هملت» با ترجمه مسعود فرزاد به کتابفروشی‌ها آمد
انتشار ترجمه جدید مشهورترین نمایشنامه تاریخ تئاتر در ایران
«هملت» برای نخستین بار در دبی روی صحنه می‌رود
این بار هملت را چگونه می‌بینیم؟
هملت سيمرغ بلورين فجر را ربود
هملت 5 هزار يورويی در حراجی
«هملت» روي لوح فشرده رفت
«هملت ماشین» از راه رسید
مرگ اوفليا واقعی است
گفت‌وگو
نمایشنامه «هملت» درباره انسان است/متن خدایگان نیست که نتوان تغییرش داد
خیرآبادی: تلاش کردم کامل‌ترین ترجمه فارسی را از هملت عرضه کنم
«ترديد» نگاه آزاد من به نمايشنامه هملت است
جمعه ۹ آبان ۱۳۹۳ - ۰۷:۰۰
نظر شما