رئیس پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره پرهیز از تلفیق نظریات تاریخ‌نگاری و تاریخ‌پژوهی اظهار کرد: هدف از این تحقیق دست یافتن به میراث فکری و فرهنگی تاریخ‌نگاری ایرانیان در شش قرن نخست اسلامی است، از این‌رو از تعمیم نظریات تاریخ‌نگاری و تاریخ پژوهی جدید به دوره مورد بحث پرهیز شده است. هر چند تاريخ‌نگاري و تاريخ‌نگري دو مقوله جدايي‌ناپذير هستند، اما مي‌توان محدوده‌اي براي آن دو قائل شد.
ترکمنی‌آذر، با اشاره به اعتلای هویت ایرانی در تاریخ‌نگاری افزود: همچنین این پژوهش تلاشی است برای نشان دادن خدمات گروهی از فرهیختگان، مورخان ایرانی، برای احیا و اعتلای هویت ایرانی و ایران. این نوشته بر آن است بخشی از میراث گذشتگان را واکاوی کند و با تامل و تعمق در میراث فرهنگی این سرزمین، که قدمتی چند هزار ساله دارد، بتواند به نتایجی منطبق با جامعه ایرانی - اسلامی دست یابد.
وی درباره محتوای کتاب اظهار کرد: این تحقیق تاریخ‌نگاری مورخان ایرانی را در شش قرن نخست اسلامی بررسی می‌کند. بینش و نگرش آنان را در تاثیرپذیری از میراث فرهنگی ایران و دستاوردهای اسلامی ارزیابی می‌کند؛ از این‌رو ایرانی بودن مورخان، از شاخصه‌های اصلی گزینش آنان است. ایرانی بودن مورخان نه با جست‌وجو در اصل و نسب و اصالت آنان، که با توجه به زیست‌گاه آنها تعریف شده است.
رئیس پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: مورخانی که اصالت ایرانی داشتند یا غیر ایرانیانی که در ایران به دنیا آمده و زیسته بودند و بر اثر اقامت طولانی مدت نیاکانشان در این منطقه، در فرهنگ ایرانی مستحیل شده بودند، ایرانی شناخته می‌شوند. همچنین مورخانی که ایرانیان و ایران زمین را ارج می‌نهند و آثارشان به تاریخ نوشته‌های ایرانیان شبیه‌تر است، ایرانی دانسته می‌شوند.
مرز بین تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری
ترکمنی‌آذر ادامه داد: وقتي تاريخ‌نگاري و تاريخ‌نگري يك مورخ مورد بررسي قرار مي‌گيرد، در بخش تاريخ‌نگاري روش او، اين كه چگونه منابع خود را يافته، چگونه آنها را گزينش كرده است، با چه معيارهايي، آنها را اعتبارسنجي کرده، با چه روشي آنها را ارائه داده است و... سر و كار داريم.
وي عنوان کرد: در بخش تاريخ‌نگري، محققان در جست‌وجوي بینش مورخان و نگرش (حاصل از بینش) آنها به تاریخ هستند كه در نوشته‌هاي تاريخي پنهان است.
رئیس پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اظهار کرد: جهان‌بینی مورخان، حاصل حیات فکری جامعه، تجربه‌های شخصی، دانش‌های دینی، فرهنگ پیشینیان بوده که ذهنیات آنان را درگیر کرده است. انعکاس این جهان‌بینی در پردازش گزارش وقایع تاریخی، تفسیر، تحلیل و تاویل آنها به عنوان نگرش مورخ به تاریخ، بازتاب می‌یابد. اين‌كه مورخ تحت تاثير كدام باور، اعتقاد، ارزش و دانش، وقايع تاریخی را تبيين، تعليل و تحليل كرده، موضوعاتي است كه پژوهش حاضر در صدد پرداختن به آن است.
پيام‌هاي تاريخ، رمزگشايي از اندیشه سیاسی ایرانیان
ترکمنی‌آذر بیان کرد: آن‌چه محققان تاریخ انجام داده‌اند، رمزگشايي مولفه‌هایی از معرفت کلامی، فقهی و اندیشه سیاسی ایرانیان، در پيام‌هاي تاريخ نوشته‌ها بود. به طوری که در بحث‌های کلامی، ديدگاه‌هاي مورخان در پذيرش عامل جبر يا اختيار در آن‌چه روي داده، بررسی شده است.
وی افزود: در بحث‌های فقهی، به بحث خلافت، تبيين رابطه، جايگاه مقام معنوي خلافت، مقام دنيوي حكومتگران و وابستگي اين دو نهاد، ضعف و قدرت هر يك در دوره‌هاي تاريخي و تبیین و تفسیر آن در نوشته‌های تاریخی توجه شده است.
رئیس پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به محتوای برخی مطالب کتاب عنوان کرد: در زمینه اندیشه و فرهنگ ایران باستان، حکمت عملی ایرانیان در تبيين چگونگي مديريت جامعه و گاه تفسير و تاويل آن با ديدگاه‌هاي اسلامي از سوی مورخان ایرانی دوره اسلامی به بحث گذاشته شده است.
وی اظهار کرد: در واقع، عوامل متعددی در شكل‌گيري معرفت مورخان نسبت به مولفه‌های مطرح شده تاثيرگذار بوده و در تاريخ نوشته آنها بازتاب داشته و مورد نظر قرار گرفته است.
«تاریخ‌نگاری در ایران» نوشته پروین ترکمنی‌آذر در 166 صفحه و قیمت هشت هزار و 500 تومان از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است.
نظر شما