خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ برنامه «متن ـ حاشیه» با تهیه کنندگی مهدی ترابیان و اجرای وحید ایمانی، یکی از برنامه‌های اجتماعی شبکه سه سیماست که از ساعت 22:20 یکشنبه‌ها روی آنتن می‌رود. این برنامه انتقادی با ساختار میزگرد برنامه‌ای گفتگو محور است که به بررسی موضوعات روز بین المللی و داخلی می‌پردازد.
این برنامه دیشب، یکشنبه 18 خرداد (1394) با موضوع برگزاری بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و با حضور حسین نوش‌آبادی معاون حقوقی، امور مجلس و امور استانها و سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روی آنتن رفت. بر اساس مشی این برنامه طرح حواشی و نقدهای وارد بر نمایشگاه کتاب، اساس مباحث را تشکیل می‌داد.
تولید و پخش برنامه‌های انتقادی یک اتفاق خجسته در صدا و سیماست و کسی منکر آن نیست. با این اوصاف انتخاب مجریان حرفه‌ای و همچنین تشکیل یک گروه از کارشناسان خبره برای طراحی سوالات برای کیفیت هرچه بیشتر این برنامه‌ها ـ که در نهایت منجر به رسیدن به راهکارهایی برای حل معضلات خواهد شد ـ ضروری است.
برنامه‌ای که دیشب به روی آنتن رفت، به هیچ عنوان مشخصه یک برنامه انتقادی اصلاحگر را نداشت و هدفش تنها تخریب فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای برگزاری بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بود. در این شکی نیست که برگزاری این دوره از نمایشگاه کتاب نیز، مانند دوره‌های گذشته همراه با اشکالاتی بود که از سوی بسیاری از اهالی قلم در روزهای پس از پایان نمایشگاه در گفت‌وگو با رسانه‌ها مطرح شد.
یکی از انتقادات حیرت‌آوری که مجری محترم برنامه «متن ـ حاشیه» مطرح کرد بحث یارانه 14 میلیارد تومانی اختصاص یافته برای حضور ناشران خارجی و خرید کتاب‌های آنها توسط مخاطبان، بود. مجری برنامه با حالتی تهاجمی، بدون آنکه فرصتی برای پاسخ در اختیار نوش‌آبادی بگذارد گفت که چرا این یارانه در اختیار ناشران داخلی قرار نگرفته تا آنها خود به تولید کتاب مشابه بپردازند؟
بی‌ربط بودن چنین انتقادی برای همگان واضح و مبرهن است. وارد کردن کتاب خارجی، وارد کردن علم است و قطعا چیزی که در آن کتاب‌ها مطرح شده در کتاب‌های داخلی نیست. اتفاقا این نمایشگاه بهترین فرصت برای مترجمان ایرانی است تا کتاب‌های مورد نیاز خود را تهیه کرده و به ترجمه آنها اقدام کنند. اگر برنامه مذکور یک تیم کارشناسی قوی برای طراحی سوالات انتقادی داشت، بهترین کار ممکن این بود که این تیم در مدت زمان برگزاری نمایشگاه یک مطالعه جدی بر کتاب‌های ناشران خارجی شرکت کننده در نمایشگاه، انجام داده و سوال مجری را این‌گونه طراحی می‌کردند که به عنوان مثال چرا کتاب‌های مورد نیاز جامعه علمی کشور در میان کتاب‌های ارائه شده از سوی ناشران نبوده است؟
سوال دیگر مجری این بود که چرا این اعتبار در اختیار دانشگاه‌ها قرار نگرفت که خود بروند و کتاب‌های مورد نیاز خود را تهیه کنند؟ پاسخ نوش‌آبادی به این سوال البته متین بود که دانشگاه‌ها برای خرید این کتاب‌ها نیاز به صرف هزینه‌های بسیار دارند و حتی در مواقعی لازم است که نماینده آنها در کشورهای دیگر حضور پیدا کرده و کتاب را تهیه کنند، اما نمایشگاه کتاب تهران چنین موقعیتی را در خود تهران برای دانشگاه‌ها فراهم آورده که با صرف هزینه‌هایی به مراتب کمتر ، منابع مطالعاتی خود را تامین کنند. (نقل به مضمون) البته در هنگام پاسخ سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجری مرتب به میان سخنان او پریده و در ادامه که پاسخ را متین دید، ناگهان بحث را به جریان حضور انتشارات حیان و مدیرمسئول جنجالی آن کشاند.
به‌طور کل در برنامه‌ای که می‌شد به بهترین شکل ممکن اشکالات وارد بر روند برگزاری نمایشگاه کتاب را در آن مطرح کرد و در نهایت به راهکار مناسب برای برطرف شدن آن اشکالات رسید، به طرح سوالات بی‌مورد و غیرکارشناسی انجامید و فرصت سوزی شد. طی این سال‌ها برنامه‌های انتقادی بسیار مناسب و با کیفیتی در حد عالی از شبکه‌های مختلف تلویزیون پخش شده است که از میان آنها می‌توان به برنامه «زاویه» و برخی از قسمت‌های برنامه «صرفا جهت اطلاع» از بخش خبری «20:30» اشاره کرد، ای‌کاش که تهیه‌کنندگان «متن ـ حاشیه» از تجربه‌های سازندگان این برنامه‌ها استفاده می‌کردند.
سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آماده انتشار هرگونه پاسخ سازندگان برنامه «متن ـ حاشیه» به انتقادات مطرح شده در این مطلب است.
دوشنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۰:۲۷
نظر شما