به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی انتشارات طهوری، کتاب «نامه‌‌های علامه محمد قزوینی به محمد علی فروغی و عباس اقبال آشتیانی» به کوشش استاد ایرج افشار و نادر مطلبی کاشانی با مقدمه دکتر احمد مهدوی دامغانی از سوی انتشارات طهوری روانه بازار کتاب شد.

 این کتاب شامل 18 نامه از مرحوم علامه قزوینی به ذکاءالملک فروغی و عباس اقبال آشتیانی به انضممام نامه‌ه­ایی از ذکاءالملک به علامه قزوینی است که جز یک مورد همگی برای نخستین‌بار چاپ و منتشر می‌‌شود.

نامه‌های این کتاب که بیشتر طرح مسائل شخصی و خصوصی مانند گرفتاری­‌های مادی، سختی زندگی در اروپا بعد از جنگ جهانی اول، ازدواج، وضعیت کارهای علمی، تصحیح «جهانگشای جوینی»، اظهار نظر درباره برخی رجال بین سال‌های 1919/1298 تا 1937/1315 است و گویای دوستی عمیق و صمیمی نویسنده و مخاطبان است.

این نامه­‌ها به لحاظ شناخت حالات و روحیات زنده‌یاد قزوینی و طرز کار وی حائز اهمیت و توجه بسیار است، مطلبی کاشانی در مقدمه این کتاب نوشته است: «برخی از نامه‌ها محتوای در حکم یک مقاله علمی دقیق هستند. قزوینی به وسواس علمی مشهور است و محتوای هر یک از نامه‌ها که هیچ‌گاه برای انتشار نوشته نشده بود، این نکته را آشکارتر می­‌سازد.»

استاد افشار در یادداشت کوتاهی با اشاره به خریداری ‌نامه‌های علامه قزوینی به عباس اقبال آشتیانی از وارث نوشته است: «قطعا نامه­‌های بسیار دیگری می­‌باید میان دو دانشمند به مکاتبه تحریر شده باشد، اما همین 9 نامه نصیب من شد و مابقی ‌می‌باید به دست دیگران رسیده باشد.

دکتر مهدوی دامغانی، در مقدمه‌ نامه‌های قزوینی در این کتاب را «غم‌نامه» یا «رنج‌نامه» توصیف می‌کند که هر خواننده رقیق‌القلب و نازک‌دلی را که به علم و ادب دلبستگی داشته باشد، سخت متاثر می‌­سازد.

به گفته استاد دامغانی، لحن علامه قزوینی در این نامه‌­ها که فروغی را «برادر عزیز» خطاب می‌کند، بسیار صمیمی و عاری از مداهنه و تملق است.

این استاد ادبیات و زبان فارسی، به این دلیل نامه­‌های این مجموعه را غم­نامه و رنج­نامه می­‌نامد که خوانندگان امروز پی می‌­برند که علامه قزوینی «با چه گفتاری و خون جگری زندگی خود و زن و فرزندش را اداره کرده و در عین حال آن همه اثر نفیس و شریف ادبی و تاریخی از خود به یادگار گذاشته است.»

محتوای این نامه‌ها گواه دوستی عمیق و رفاقت صمیمانه و متعهدانه نویسنده و مخاطبان است، اما بخش جالب نوشتار دکتر دامغانی به تکدر خاطر مرحوم قزوینی و فروغی و شکراب شدن رابطه بین آن دو در پایان عمر اختصاص دارد، او در این نوشتار با اشاره به پایبندی عمیق این دو به دوستی دیرینه همدیگر، با استعانت از توضیح حضرت یوسف در قرآن که «شیطان میان من و برادرانم آشوبی افکند و فتنه‌ای برانگیخت» می‌نویسد: شیطان ملعون به بنای محبت قزوینی و فروغی آشوب افکند و آن را خلل‌پذیر کرد.

او بدون این‌که به کنه واقعیت این دلخوری پی ببرد، روایت می‌کند که این کدورت چنان بوده که علامه قزوینی با همه اذعانش به فضل فروغی در نامه‌ها، وقتی سیر حکمت در اروپا را به ایشان می­‌دهند، دستش را پس می­‌کشد و به تندی می‌گوید «فروغی و فضل، فروغی و فضل!»

این کتاب در آستانه 16 مهر (زادروز استاد ایرج افشار) به کوشش افشار و مطلبی کاشانی و با مقدمه مهدوی دامغانی تدوین شده­‌ است، اصل این نامه­‌ها که جز اسناد فرزند محمدعلی فروغی بوده است، در دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی نگه داری می‌‌شود.

در زیر بخش‌هایی از نامه‌­های قزوینی به فروغی را می­‌خوانید: «قربانت گردم... این همه وجوه گزاف که حال قریب پانزده سال می­‌شود که من در اروپا هستم و به واسطه کثرت کار و قلت وسایل مادی راحت، پیر و شکسته شده‌­ام ... اسبابی فراهم بیاورید که بنده فورا به ایران برگردم یا بتوانم باز هفت هشت ماهی در پاریس مانده جلد سوم «تاریخ جهانگشای جوینی» را تمام کنم. این همه وجوه گزاف که دولت برای فرستادن شاگرد به اروپا و آوردن معلمین به ایران خرج می­‌کند آیا ممکن نیست که بنده را هم در عداد یک شاگرد یا یک معلم محسوب کند و یک مددی و مساعده‌­ای از طرف دولت به بنده شود و یک کلاه شرعی هم بر سر آن گذاره و یک عنوانی برای آن تراشیده شود؟»

«قربانت گردم... بنده هیچ وقت در خط سیاست نبوده‌­ام چه بنده نه از وکلای ایرانم که به دعوت حضرات به اینجا آمده‌­اند، نه از رجال سیاسی به اصطلاح «مهاجرین» که در این وقایع اخیره (جنگ جهانی) التجا به برلین آورده‌­اند. به هیچ وقت اصلا و ابدا، نه سابقا و نه فعلا بنده در خط سیاست نبوده­‌ام و نیستم. در پاریس مشغول کارهایی بوده‌­ام که می­‌دانی و در اینجا هم مشغول همان کارها هستم و هر روز صبح می­‌روم به کتابخانه دولتی و بعدازظهر ساعت سه برمی­‌گردم به منزل و با هیچ‌کس هم تقریبا معاشرتی ندارم.»

کتاب «نامه­‌های علامه محمد قزوینی به محمد علی فروغی و عباس اقبال آشتیانی» در 171 صفحه، شمارگان یک‌هزار و 100 نسخه و با قیمت 20 هزار تومان از سوی انتشارات طهوری منتشر شده است.