خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): کتاب «مردم در سیاست ایران» پنج پژوهش موردی یرواند آبراهامیان است که بهرنگ رجبی آن‌ها را از یکی سایت‌ها جمع‌آوری و ترجمه کرده است. ترجمه‌ای که به محض ورود به بازار کتاب مورد توجه علاقه‌مندان قرار گرفت و در یک هفته به چاپ دوم رسید و در گفت‌و‌گو با مترجم آن به این نکته دست یافتیم که چاپ پنجم آن از سوی نشر چشمه منتشر آماده انتشار است.

معمولا آثار یرواند آبراهامیان، استاد کالج باروک در ایران همیشه با حاشیه‌‌هایی همراه بوده و استقبال بسیاری از آن‌ها شده است اما این مقالاتی که بهرنگ رجبی از اینترنت جمع‌آوری و ترجمه کرده تا امروز از حاشیه برخوردار نبوده است. هر چند به دلیل زمان اندکی که از چاپ آن می‌گذرد، فعلا برای اظهار نظر درباره آن زود است. برای به دست آوردن اطلاعات بیشتری از نحوه ترجمه کتاب «مردم در سیاست ایران» با رجبی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

کتاب «مردم در سیاست ایران» به انگلیسی وجود ندارد!

رجبی درباره چگونگی دستیابی به مقاله‌های کتاب «مردم در سیاست ایران» گفت: در انگلیسی چنین کتاب وجود ندارد، من تعدادی از مقاله‌های یرواند را مشاهده و مطالعه کردم و دیدم که تا به حال ترجمه نشده است. در عین این‌که مطالب آن دغدغه‌های مشترکی با سایر آثار این مولف همچون «ایران میان دو انقلاب»، «تاریخ ایران مدرن» و حتی «کودتا: ۲۸ مرداد. سازمان سیا و ریشه‌های روابط ایران و آمریکا در عصر مدرن» دارد. بنابراین فکر کردم ترجمه این مقاله‌ها می‌تواند برای مخاطب ایرانی که با آثار استاد کالج باروک آشنا هستند، جذاب باشد و چون این مطالب به صورت مقاله بود، توانستم آنها را در لابه‌لای سایر کارهای دیگرم ترجمه کنم که این ترجمه تقریبا یک‌سال و اندی طول کشید.
 
وی در پاسخ به نحوه تنظیم مقاله‌ها و مشورت با آبراهامیان اظهار کرد: تنظیم فهرست مقاله‌ها و انتخاب نام کتاب با من بود، البته با مولف نیز مشورت کردم و وی نیز این شیوه و عنوان آن را پسندید. با این حال می‌شد در این کتاب 6 مقاله به جای 5 مقاله گنجاند. اما مقاله ششم در رابطه با «تاریخ روز کارگر در ایران» بود که متاسفانه فعلا شرایط ترجمه این مقاله در کشور ما وجود ندارد. مولف نیز در مورد ترجمه مقاله ششم با من هم‌عقیده بود که ترجمه آن با مشکل مواجه خواهد شد.

زبان یرواند در متن‌های جامعه‌شناسی‌تاریخی قصه‌گونه است

این مترجم به نقدهایی که درباره نحوه ترجمه کتاب «مردم در سیاست ایران» از زمان چاپ آن صورت گرفته اشاره کرد و گفت: در حال حاضر چیزی درباره نحوه ترجمه این اثر به من نگفته‌اند و اساسا هنوز واکنش زیادی نسبت به این اثر ابراز نشده است با این وجود هیچ ترجمه‌ای خالی از اشکال نیست، اما در این میان چیزی که بحث بر سر آن بسیار وجود دارد، این است که این کتاب دو طیف مخاطب دارد، عده‌ای که از استراتژی ترجمه من در این متن جامعه‌شناسی تاریخی که به صورت ساده و روان و قصه‌گونه انجام شده، راضی هستند و برخی دیگر معتقدند که ترجمه ساده و روان از متن سنگین و آکادمیک یرواند باعث شده که شان علمی و لحن وی به مردم منتقل نشده است.

وی ادامه داد: با این حال من که متن اصلی آثار یرواند را دیده‌ام، نظری کاملا مخالف این افراد دارم.  فکر می‌کنم که آثار یرواند از زبان سنگین، پیچیده و حتی آکادمیک برخوردار نیست، بلکه وی با زبانی روان، ساده و در عین حال قصه‌گونه مطالب خود را می‌نویسد. من نیز تلاش کردم با زبان ساده و روان مطالب مقاله‌های یرواند را به فارسی ترجمه و به مخاطب ایرانی ارائه کنم.
 
رجبی درباره ترس از ترجمه کتاب یرواند با توجه به سابقه‌ای که در ترجمه آثار وی قبلا در ایران وجود داشته عنوان کرد: چیز ترسناکی در مقاله‌های یرواند وجود نداشت، ضمن این‌که من قبلا مقاله‌ها را خوانده بودم به نظرم متن آنها از زبانی توصیفی، قصه‌گو و خودمانی برخوردار بود، بنابراین علاقه‌مند شدم که مجموعه مقاله‌های وی را در یک کتاب گردآوری و ترجمه کنم.

این مترجم ادامه داد: با این حال در پاسخ به پرسش شما درباره سابقه ترجمه برخی آثار این مولف که در گذشته با مشکلاتی مواجه شده بود، باید بگویم مشکل اصلی کتاب «کودتا: ۲۸ مرداد. سازمان سیا و ریشه‌های روابط ایران و آمریکا در عصر مدرن» این بود که مجموعه عظیمی از نقل‌قول‌ها، اسناد و مصاحبه‌ها به زبان فارسی وجود داشت که مترجم باید اصل این منابع را پیدا کرده و در هنگام ترجمه به آن مراجعه می‌کرد.

در کتاب «مردم در سیاست‌های ایران» ترجمه خود مقاله‌ها کار چندان وقت‌گیری نبود، اما پیدا کردن اصل منابع به کار رفته در این مقاله‌ها زمان‌بر بود و بخش زیادی از زمان صرف این شد که بتوانم این منابع را پیدا کنم، کاری که متاسفانه در کتاب «کودتا: ۲۸ مرداد. سازمان سیا و ریشه‌های روابط ایران و آمریکا در عصر مدرن» انجام نشد و باعث شد که بخش بسیاری از شیرینی کتاب از بین برود و به زبان خشکی برگردانده شود. در حالی که برای جلوگیری از این مساله، مترجمان می‌توانستند به اصل منابع و استنادهای یرواند مراجعه کرده و با توجه به اصل منابع، کتاب را ترجمه کنند.
 
وی درباره پیش‌بینی استقبال از ترجمه مقاله‌های یرواند در کتابی با عنوان «مردم در سیاست ایران» گفت: به‌زودی چاپ پنجم این کتاب به بازار می‌آید. با این حال درباره اقبال این اثر در میان مخاطبان باید بگویم من مترجم کتاب‌‌های قصه و نمایشنامه هستم و فکر می‌کردم که کتاب‌های قصه و نمایشنامه باید فروش بالایی داشته باشد و کتاب‌های غیر آن از فروش معقولی برخوردار باشد، اما تجربه من در ترجمه مقاله‌های یرواند آبراهامیان برعکس بود و اصلا فکر نمی‌کردم از این کتاب این همه استقبال شود.

کتاب «مردم در سیاست ایران» تالیف یرواند آبراهامیان مترجم بهرنگ رجبی در 189 صفحه، شمارگان یک هزار و 500 نسخه و به بهای 14هزار تومان از سوی نشر چشمه در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.