خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- حضرت امام محمدباقر(ع) یکم رجب سال 57 هجری قمری در مدينه به دنيا آمد. کنیه‌ ایشان ابوجعفر و لقبش باقرالعلوم به معنای شکافنده علم است. به عقیده ابن خلدون، امام باقر لقب باقر را به خاطر کثرت دانشی که اندوخته بود، کسب کرده است. به نظر یعقوبی ایشان باقر لقب گرفت به این دلیل که علم را شکافت و به عمقش دست یافت. ایتان کلبرگ هم در مقاله‌ای در دانشنامه اسلام «دائرةالمعارف لیدن» دو معنی برای باقر مطرح می‌کند؛ «کسی که علم را می‌شکافد (یعنی آن را روشن می‌سازد)» و «کسی که علم فراوان دارد» کلبرگ به نقل از ابن بابویه به حدیثی از پیامبر اشاره می‌کند که گفته‌اند: «در تورات به باقر به همین لقب اشاره شده است».
 
درباره تفسیر الباقر
«تفسیر الباقر» یا «تفسیر ابوالجارود» اثر تفسیری منسوب به امام محمد باقر (ع) است. این کتاب در حقیقت مجموعه نقل ‌قول‌هایی از پنجمین امام شیعیان است که توسط شاگردش ابوالجارود زیاد بن منذر نوشته ‌شده‌ است. نجاشی این تفسیر را در صدر فهرست نخستین تفسیرهای قرآن آورده است. سیدابن طاووس حداقل پنج قسمت از این کتاب را داشته و از آن نقل قول کرده ‌است. اصل این تفسیر به‌ صورت مستقل در دسترس نیست، اما بسیاری از روایات ابوالجارود را علی‌بن ابراهیم قمی در تفسیرش آورده‌ است.



شناخته شدن زندگی اهل بیت (ع) به‌عنوان الگوی برتر

به مناسبت یکم رجب سالروز میلاد امام محمدباقر (ع) با حجت‌الاسلام احمد آقایی ترابی، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی مشهد و نویسنده کتاب «امام باقر (ع): جلوه امامت در افق دانش» درباره شخصیت این امام بزرگوار، لزوم و اهمیت نوشتن درباره سیره و زندگی پیامبر (ص) و ائمه (ع) به گفت‌و‌گو نشستیم.
 
حجت‌الاسلام ترابی گفت: در مکتب تشیع، زندگی اهل بیت (ع) به‌عنوان الگوی برتر شناخته می‌شود، چون ما معتقدیم که اهل بیت (ع) به‌صورت ویژه و فوق بشری اخلاق، اندیشه، مفاهیم و معارف نبوی را دریافت کرده‌اند. بهترین راه دستیابی به زندگی و منش و شخصیت فکری و عملی پیامبر، مراجعه به اهل بیت (ع) است؛ بنابراین بررسی زندگی اهل بیت (ع) یعنی رسیدن به زندگی، اندیشه و اخلاق پیامبر (ص) که مورد سفارش قرآن است. ما تلاش می‌کنیم از طریق شناخت زندگی این بزرگواران سنت نبوی را بشناسیم، تفسیر قرآن را بفهمیم و حقیقت دین را دریافت کنیم.
 
وی افزود: البته در این زمینه باید دقت ویژه‌ای داشته باشیم تا مباحث ناب و مستند را دریافت کنیم، زیرا در روایات نبوی و درباره اهل بیت (ع) روایات و گزارش‌های ضعیف نیز وجود دارد. این ضعف به منبع برنمی‌گردد، بلکه ناشی از واسطه‌ها و راویان است که یا مطلب را درست نفهمیده‌‌اند یا در طول زمان تغییراتی ایجاد شده و البته بخشی هم جعل و تحریف شده است.
 
این عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی مشهد، درباره ضرورت نوشتن کتاب درباره زندگی خاندان پیامبر (ص) اظهار کرد: اهمیت نوشتن درباره زندگی اهل بیت (ع) و سیره نبوی در این است که با معیارها و اصول برگرفته از منابع دینی و مبانی عقلی بتوانیم درست و نادرست را از هم جدا کرده و مطالب صحیح را در اختیار مخاطبان امروزی بگذاریم.
 
این پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به زوایای علمی زندگی ائمه (ع) افزود: وقتی از جنبه‌های علمی ائمه (ع) سخن می‌گوییم، منظور از نگاه معرفت دینی، دین‌شناسی، خداشناسی و بیان شریعت است. در این زمینه به سه میدان می‌توان اشاره کرد که شامل دریافت معارف توحیدی و مسائل مربوط به اصول اعتقادات، دریافت احکام شرعی و دریافت آموزه‌های اخلاقی و مسائل مربوط به زندگی و معیشت انسان است. در ارتباط با هستی و مباحث توحیدی به‌صورت طبیعی یک سری استدلال‌های عقلی درنظر گرفته می‌شوند که با بخشی از فلسفه بشری منطبق هستند. بسیاری از احکام شرعی دارای فلسفه و دلیل و برهان است.
 
وی در ادامه درباره دلایل تالیف کتاب «امام باقر (ع): جلوه امامت در افق دانش» گفت: این کتاب کاری بود که به‌صورت ناتمام و ابتدایی در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی مطالعات اولیه آن صورت گرفته بود و احساس کردیم با انجام یک سری کارهای ثانوی قابل عرضه برای مخاطب امروزی به‌ویژه دوره دبیرستان تا مقاطعی از دانشگاه باشد که طالب اطلاعات دینی درباره اهل بیت (ع) هستند.
 
آقایی ترابی ادامه داد: معیار برای انتخاب مطالب این کتاب، قابل فهم و هضم بودن آن برای این گروه از مخاطبان بود. همچنین در این اثر سعی شده تا مطالب جنبه کاربردی داشته باشند که در زندگی افراد علاوه بر تاثیر نظری، دارای تاثیر عملی باشد.
 
این عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی مشهد عنوان کرد: در این کتاب بخشی از مطالب به‌صورت گزینشی برای گروه مخاطبان آن ارائه شده و به‌‌طور قطع  نتوانسته‌ایم همه جنبه‌های مربوط به شخصیت و زندگی امام محمد باقر (ع) را ارائه کنیم، زیرا زندگی این امام معصوم جنبه‌های معلمی و معارفی گسترده‌ای داشت. بسیاری از معارف دینی از امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) به ما رسیده است.
 
چهارمین چاپ کتاب دو زبانه فارسی-عربی «امام باقر (ع): جلوه امامت در افق دانش» با شمارگان سه هزار نسخه در 344 صفحه، به بهای دو هزار و 900 تومان از سوی انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده است.