به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «بازخوانی خدمت کتابخانه عمومی در پیوند با سیاست‌های ملی فرهنگی در حوزه فرهنگی کشور فرانسه» دوشنبه 28 تیر ماه، با حضور محمدرضا مجیدی، رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، مظفر چشمه سهرابی، عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان و جمعی از کارشناسان حوزه کتاب و کتابداری در کتابخانه عمومی پارک شهر تهران برگزار شد.
محمدرضا مجیدی در این نشست، درباره سنت‌های کتاب و کتابداری در فرانسه گفت: اگر بخواهیم بخش فرهنگی کشور فرانسه را در حوزه کتاب مورد توجه قرار دهیم، باید نگاهی تطبیقی به ادوار مختلف این کشور داشته باشیم. سنت فرانسوی حوزه کتاب سنتی خاص است، اما به اعتبار ارتباطات فرهنگی در دو سده اخیر، تقاربی بین حوزه کتاب فرانسه و حوزه کتاب کشور ما به وجود آمده است که می‌تواند مورد استفاده محققان و مسئولان فرهنگی قرار گیرد.
محمدرضا مجیدی در این نشست، درباره سنت‌های کتاب و کتابداری در فرانسه گفت: اگر بخواهیم بخش فرهنگی کشور فرانسه را در حوزه کتاب مورد توجه قرار دهیم، باید نگاهی تطبیقی به ادوار مختلف این کشور داشته باشیم. سنت فرانسوی حوزه کتاب سنتی خاص است، اما به اعتبار ارتباطات فرهنگی در دو سده اخیر، تقاربی بین حوزه کتاب فرانسه و حوزه کتاب کشور ما به وجود آمده است که می‌تواند مورد استفاده محققان و مسئولان فرهنگی قرار گیرد.
وی افزود: سنت کتاب و کتابداری، تحولات چشمگیری را بعد از انقلاب فرانسه به خود دیده و هر چند خیلی محافظه‌کارانه بوده، اما قطعاً ریشه در گذشته این کشور دارد. اگر در این بررسی ادوار پیش از انقلاب فرانسه، به ویژه از دوره رنسانس به این طرف را مورد توجه قرار ندهیم، نمی‌توانیم نسبت به آن چیزی که امروز در حوزه کتاب، کتابداری، کتابخوانی و فرهنگ کتاب فرانسه در جریان است درک عمیقی داشته باشیم.
رئیس کتابخانه، موزه و سازمان اسناد مجلس شورای اسلامی با اشاره به تقسیم‌بندی غالب در سیر تحول کتابداری در فرانسه گفت: در نگاهی کلی می‌توان ادوار تاریخی فرانسه را به دو دوره «رژیم قدیم» و «رژیم جدید» تقسیم کرد. رژیم قدیم که به قبل از 1789 برمی‌گردد و با انقلاب فرانسه دوره جدیدی را در سیاست، فرهنگ، جامعه و حکومت فرانسه رقم زده و رژیم جدید نیز به بعد از انقلاب کبیر فرانسه مربوط می‌شود.
مجیدی به رویکردهای موجود در این دو دوره اشاره کرد و ادامه داد: رویکرد قالب در رژیم قدیم بر اساس سنت مجموعه‌داری و موزه‌داری کتاب بوده به طوری که کتاب در آن زمان در دسترس همگان نبوده و به عنوان کالایی شیک تنها در دسترس افرادی خاص قرار داشته و در ادامه رویکرد خدمت یا خدمت‌رسانی و یا خدمات کتاب و کتابداری رویکرد غالب در رژیم جدید بوده است.
وی با اشاره به تفاوت‌های موجود در سنت کتاب و کتابخوانی در ایران و فرانسه افزود: از این منظر تفاوتی عمیق بین سنت کتابخوانی فرانسه و کشور ما وجود دارد. به طوری که حداقل در ایران بعد از اسلام که کتاب و خواندن و قرائت متن محور روابط اجتماعی بوده، با کشوری مانند فرانسه که عمده تحولاتش در حوزه کتاب در سده اخیر خلاصه می‌شود، تمایز چشمگیری وجود دارد. اما فارغ از این، بعد از تحولات انقلاب فرانسه و پیدایش «رژیم جدید» حرکت‌های متفاوتی در تحول حوزه کتابداری به وجود آمد.
رئیس کتابخانه، موزه و سازمان اسناد مجلس شورای اسلامی «انجمن کتابخانه فرانسه» را انقلابی در حوزه کتابداری فرانسه عنوان کرد و گفت: در سال 1906 تحول مهمی در فرانسه اتفاق می‌افتد و آن شکل‌گیری مجموعه‌ای به نام «انجمن کتابخانه فرانسه» است. تحول سنت کتابداری فرانسه به سنت آمریکایی – انگلیسی که بیشتر کارکرد خدمت‌رسانی عمومی در حوزه کتابخانه‌ها را داشته، منجر به مطرح شدن «کتابخانه در دسترس» می‌شود.
مجیدی ادامه داد: خروج از نگاه سنتی در کتابداری فرانسه با تأسیس اولین کتابخانه تخصصی کودک در سال 1923 رخ می‌دهد که از این موضوع به انقلابی در حوزه کتابداری فرانسه یاد می‌شود به طوری که برای اولین بار امکان دسترسی آسان را برای کاربر فراهم می‌کند. اما این روند مثبت با رخ دادن جنگ جهانی دوم رو به کُندی گذاشت و عمده تحولات کتابداری بعد از شکل‌گیری جمهوری پنجم در فرانسه رخ داد.
وی در ادامه با اشاره به نقش دولت فرانسه در حوزه کتاب و کتابداری گفت: سابقه تحولات اجتماعی در فرانسه با وجود انقلاب کبیر فرانسه و از سرگذراندن تجربیاتی مانند حرکت‌های آنارشیک، هرج و مرج‌ها، جنگ‌ها و آشوب‌ها، جامعه فرانسه را به تمرکزگرایی و ایجاد دولت متمرکز سوق داد به طوری که امروز در حوزه فرهنگ و به تبع آن در حوزه کتاب فرانسه نمایان است. به عبارت دیگر با اینکه در آن زمان تمرکززدایی‌ها زیاد بوده و در تقسیمات کشوری سعی می‌کردند نقش استان‌ها و دپارتمان‌ها و شهرها را زیاد کنند، اما همچنان نقش دولت فرانسه در حوزه فرهنگ نقشی بسیار پر رنگ است.
وی با اشاره به تفاوت‌های موجود در سنت کتاب و کتابخوانی در ایران و فرانسه افزود: از این منظر تفاوتی عمیق بین سنت کتابخوانی فرانسه و کشور ما وجود دارد. به طوری که حداقل در ایران بعد از اسلام که کتاب و خواندن و قرائت متن محور روابط اجتماعی بوده، با کشوری مانند فرانسه که عمده تحولاتش در حوزه کتاب در سده اخیر خلاصه می‌شود، تمایز چشمگیری وجود دارد. اما فارغ از این، بعد از تحولات انقلاب فرانسه و پیدایش «رژیم جدید» حرکت‌های متفاوتی در تحول حوزه کتابداری به وجود آمد.
رئیس کتابخانه، موزه و سازمان اسناد مجلس شورای اسلامی «انجمن کتابخانه فرانسه» را انقلابی در حوزه کتابداری فرانسه عنوان کرد و گفت: در سال 1906 تحول مهمی در فرانسه اتفاق می‌افتد و آن شکل‌گیری مجموعه‌ای به نام «انجمن کتابخانه فرانسه» است. تحول سنت کتابداری فرانسه به سنت آمریکایی – انگلیسی که بیشتر کارکرد خدمت‌رسانی عمومی در حوزه کتابخانه‌ها را داشته، منجر به مطرح شدن «کتابخانه در دسترس» می‌شود.
مجیدی ادامه داد: خروج از نگاه سنتی در کتابداری فرانسه با تأسیس اولین کتابخانه تخصصی کودک در سال 1923 رخ می‌دهد که از این موضوع به انقلابی در حوزه کتابداری فرانسه یاد می‌شود به طوری که برای اولین بار امکان دسترسی آسان را برای کاربر فراهم می‌کند. اما این روند مثبت با رخ دادن جنگ جهانی دوم رو به کُندی گذاشت و عمده تحولات کتابداری بعد از شکل‌گیری جمهوری پنجم در فرانسه رخ داد.
وی در ادامه با اشاره به نقش دولت فرانسه در حوزه کتاب و کتابداری گفت: سابقه تحولات اجتماعی در فرانسه با وجود انقلاب کبیر فرانسه و از سرگذراندن تجربیاتی مانند حرکت‌های آنارشیک، هرج و مرج‌ها، جنگ‌ها و آشوب‌ها، جامعه فرانسه را به تمرکزگرایی و ایجاد دولت متمرکز سوق داد به طوری که امروز در حوزه فرهنگ و به تبع آن در حوزه کتاب فرانسه نمایان است. به عبارت دیگر با اینکه در آن زمان تمرکززدایی‌ها زیاد بوده و در تقسیمات کشوری سعی می‌کردند نقش استان‌ها و دپارتمان‌ها و شهرها را زیاد کنند، اما همچنان نقش دولت فرانسه در حوزه فرهنگ نقشی بسیار پر رنگ است.
نظر شما