پیشینه و راهکاری‌هایی برای بهبود گردشگری ایران
افشارسیستانی درباره پیشینه گردشگری در ایران اظهار کرد: ایرانی‌ها که نقش بزرگی در پدید‌آوردن راه‌های باستانی، به ویژه راه ابریشم داشتند به خاور و باختر و دیگر سرزمین‌های جهان آن روز مسافرت می‌کردند و در پیمایش زمان در پدید آوردن صنعت گردشگری نیز نقش داشتند. توانایی‌ها و جاذبه‌های فرهنگی، هنری و گردشگری در راه‌های باستانی، ازجمله راه‌های شاهی، ادویه و ابریشم، جهانگردان، زائران، هنرمندان، صنعت‌گران، دانشمندان، رسانندگان مسیحی، نقاش‌ها و معمارها با بهره‌گیری از این راه‌ها به داد و ستد اندیشه و آگاهی‌ها پرداخته‌اند. به همین رو می‌توان گفت که راه‌ها نقش پایه‌ای در گسترش گردشگری کشورها در گذرگاه راه‌های باستانی، به ویژه ایران داشته‌اند. ایران از دیدگاه جایگاه جغرافیایی و کرانه‌ای خود، چیرگی به دریای مَکران و خلیج‌فارس از یک سو، و پیوند آن با کشورهای درون قاره‌ای آسیای مرکزی یا اینترکنتینتال از سوی دیگر، پیوسته در ازنای تاریخ، مورد نگرش گردشگران بوده و گذرگاهی آرام برای کالای بازرگانی به شمار می‌رفته است.
وی با اشاره به جایگاه ایران در رتبه گردشگری دنیا افزود: گردشگری امروزه در ردیف صنعت‌های پُردرآمد، پاک و کم هزینه جهان و در جایگاه استراتژیک در چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 خورشیدی قرار دارد. رتبه جاذبه‌های گردشگری ایران در جهان بر پایه داده‌های آماری یونسکو، عبارت‌اند از: طبیعی و اکوتوریس، در ردیف پنجم، آثار باستانی، تاریخی و فرهنگی در ردیف دهم هنرهای سنتی و صنایع دستی و هنرهای سنتی و صنایع دستی در ردیف سوم. اما با همه‌ی این توانایی‌ها، کشورمان به جایگاه بایسته دست نیافته است و سهم اندکی از گردشگران جهانی را در اختیار دارد و نتوانسته است جای اقتصاد تک محصولی متکی بر صادرات نفت را بگیرد و در میان 150 کشور عضو سازمان جهانی توریسم، دارای رتبه هفتاد و پنجم است.
این ایرانشناس با ارائه راهکاری‌هایی برای بهبود وضعیت گردشگری در کشور گفت: «آموزش همگانی و فراگیر درباره‌ی ویژگی‌هیا صنعت گردشگر»، « قانون‌ها، مقررات و روش‌هایِ وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها، بایستی در جهتِ همکاری‌هایِ میان سازمانی و به‌سوی شکوفایی گردشگری ویرایش شود»، «بررسی و شناسایی بازارهای هدف و گزینش بازارهای اصلی گردشگری کشور باید در رسانهها اعلام شود» و «تبلیغات درست و سازنده و برنامه‌ریزی شده‌یِ دولت و بخش خصوصی در درون و بیرون کشور، از طریق چاپ بروشور، پوستر، کتاب و پخش آن در بازارهای گردشگری» از جمله راهکار‌های بهبود وضعیت گردشگری در کشور است.
ترجمه صرف در حوزه گردشگری نشان از کم‌کاری است
افشار سیستانی، با انتقاد از عملکرد سازمان‌های دخیل در حوزه گردشگری گفت: سازمان‌های حوزه گردشگری باید از خواب بیدار شوند. برای تقویت و معرفی همه شاخه‌های گردشگری همه رسانهها باید تلاش کنند؛ چراکه حداقل 100 گونه گردشگری وجود دارد. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید علاوه بر ناشر از دانشجویان نیز با تخصیص یارانه حمایت کند.
وی درباره کمبود کتاب درباره گردشگری فرهنگی اظهار کرد: خوشبختانه به تازگی در حوزه گردشگری فرهنگی شاهد انتشار کتاب هستیم و برگزاری همایش‌هایی مانند کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت در بهبود وضعیت این شاخه از گردشگری موثر است. جاذبه‌های مهمی در این حوزه وجود دارد مانند کوچ ایل و عشایر، فرهنگ همیاری و پوشاک عشایر که بی‌تردید مورد علاقه گردشگری داخلی و خارجی است. همه این موضوعات برای ارائه در قالب کتاب ظرفیت دارند. اگر در چند سال گذشته فقط به ترجمه پرداخته‌‌ایم، فقط به دلیل کم‌کاری خودمان بوده است.
افشار با اشاره به سابقه فعالیت خود در حوزه تولید کتاب ادامه داد: 10 سال برای نگارش کتاب «مقدمه‌ای بر شناخت ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران» بخشی با هزینه شخصی و امکانات دولتی به سراسر ایران سفر کردم؛ اما دانشجویان با کدام هزینه و حمایت به پژوهش اقدام کنند. سازمان گردشگری، موظف به حمایت از دانشجویان و ناشران است.
به گفته وی، کتابخانه تخصصی موقوفه ایرانشناسی ایرج افشار سیستانی تا دو ماه دیگر در زابل افتتاح می‌شود.
کتاب حلقه مفقوده حوزه گردشگری است
قنبری ضمن اشاره به سابقه فعالیت «مهکامه» در عرصه گردشگری اظهار کرد: در آغاز فعالیت انتشارات «مهکامه» در مقایسه با سایر کشورهای دنیا فعالیت قابل توجهی نداشتیم؛ در عرصه گردشگری علاوه بر نبود کتاب‌های مرجع شناختی از سرشاخه‌‌های اصلی این رشته وجود نداشت. دانشجویان گردشگری ابتدا باید از سردرگمی رها شوند و حلقه مفقوده برای تحقق این هدف تالیف و انتشار کتاب است. به‌نظر می‌رسد که امروز دانشجوی رشته گردشگری برای تأمین کتاب مشکلی داشته باشد.
وی ضمن بیان برخی اعتقادات درباره ناتوانی نشر برای جبران خلاء صد ساله در حوزه گردشگری افزود: برخی افراد نزدیک به 13 سال پیش معتقد بودند با توجه به ضعف صنعت گردشگری فعالیت قابل توجهی نمی‌توان در حوزه نشر گردشگری صورت داد اما تلاش شد تا حتی کتاب‌های خارجی با رویکرد بومی‌سازی ترجمه و در اختیار دانشجویان کارشناسی و کارشناسی‌ارشد قرار گیرد بنابراین در حال حاضر مدعی هستیم که دانشجویان این رشته مشکلی بابت تامین منبع مکتوب ندارند. طی 13 سال گذشته 80 عنوان کتاب به بازار نشر گردشگری از سوی انتشارات «مهکامه» منتشر شده البته شمارگان کتاب به 500 نسخه رسیده است.
قنبری با اشاره به نقش ترجمه در بهبود وضعیت دانش گردشگری در دانشگاه‌‌ها ادامه داد: ترجمه کتاب‌های روز گردشگری به‌عنوان معیاری برای سنجش وضعیت دانش دانشجویان گردشگری شده است؛ به‌عبارت دیگر توانمندی‌های گردشگری مشخص شده است. با هدف ارتقاء دانش گردشگری انتشارات «مهکامه» فرصتی را برای دانشجویان ایجاد کرده‌اند تا با استادان برتر این حوزه در همه کشور ارتباط برقرار کنند.
مدیرمسئول انتشارات «مهکامه» با تاکید بر ارتقاء دانش گردشگری در کشور گفت: دانش‌آموختگان رشته گردشگری به‌عنوان برنامه‌‌ریزان این حوزه شناخته می‌شوند این در حالی است که از سوی سازمان‌های مربوطه مشمول حمایت قرار نمی‌‌گیرند اما به نظر می‌رسد که همه نهاد‌های دخیل در حوزه گردشگری به این نتیجه رسیده‌اند که باید از افراد دانشگاهی استفاده کنند.
لزوم توجه به تولید علم در حوزه گردشگری
قنبری در تشریح چشم‌انداز ترسیم شده انتشارات «مهکامه» در حوزه گردشگری اظهار کرد: در مجموعه «مهکامه» تلاش داریم تا در حوزه گردشگری به تولید علم توجه کنیم بنابراین ایجاد ارتباط بین استادان دانشگاه‌های مطرح کشور را در دستور کار قرار داده‌ایم تا بدین وسیله محتوای بومی را در قالب کتاب تولید و در نهایت به زبان‌های دیگر ترجمه کنیم. درباره ترجمه کتاب نیز معتقدم که اگر چرخی ساخته شد نباید به فکر تکرار ساخت آن باشیم به‌عبارت دیگر در حوزه گردشگری باید به مطالعات تطبیقی بپردازیم؛ به‌عنوان مثال می‌توانیم به مقوله برنامه‌ریزی گردشگری در ایران سرمایه‌گذاری کنیم.
این فعال حوزه نشر با انتقاد از بی‌توجهی سازمان‌های دخیل در حوزه گردشگری نسبت به نشر کتاب افزود: در مقام مقایسه ناشران بین‌المللی بیش از سازمان‌های داخلی برای تولید کتاب مشترک با ایران تمایل نشان می‌دهند. طی 10 سال گذشته حتی یک خط تفاهم‌نامه برای همکاری در حوزه نشر بین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و انتشارات «مهکامه» به امضا نرسیده این در حالی است که معتقدیم گردشگری ظرفیت ایجاد تحول فرهنگی را برای طیف‌های مختلف از پزشک تا زنان خانه‌دار دارد.
قنبری با اشاره به لزوم توجه به تولید کتاب برای مسافران ایرانی کشورهای خارجی ادامه داد: براساس تجربه شخصی معتقدم بسیاری از مسافران ایرانی کشورهای خارجی اطلاعات کافی نسبت به کشور مقصد ندارند به‌عبارت دیگر نمی‌دانند که از سفر چه می‌خواهند! بنابراین تصمیم گرفتیم تا در این حوزه نیز به تولید کتاب اقدام کنیم. علاقه من تولید کتاب علمی است و معتقدم باید در این حوزه به مخاطب‌شناسی و نیازسنجی به‌عنوان مهم‌‌ترین برنامه‌ها در حوزه نشر گردشگری دست زد.
مشکلات را باید به شکل علمی استخراج کنیم
دکتر حمید عامریان، مدرس دانشگاه و فعال گردشگری ادامه داد: اگر به دنبال انتشار کتاب براساس اصول علمی هستیم باید از خود بپرسیم که کجای کار قرار داریم. مشکلات باید علمی استخراج شود و در اختیار تصمیم‌گیرندگان قرار گیرد. هدف توسعه علمی است بنابراین برای حرکت به نقطه B باید نقطه A شناسایی شود؛ این در حالی است که مقدمه سند چشم‌انداز را جمعی از مهندسان براساس نظریات غرب ارائه کرده‌اند. باید از سازمان میراث فرهنگی بخواهیم به جای کار‌های حسینقلی‌خانی به فعالیت‌های علمی توجه کند.
انتشار فصلنامه «مطالعات علمی-فرهنگی خلیج‌فارس»
رحیم یعقوب‌زاده که دبیری نشست را برعهده داشت نیز در معرفی این مرکز گفت: «مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران» به معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی وابسته است و در طول مدت 13 سال گذشته به‌عنوان یک مرکز علمی فرهنگی و ترویجی در عرصه گردشگری فعالیت می‌کند. فصلنامه مرکز با عنوان «مطالعات علمی-فرهنگی خلیج‌فارس» به زودی با ارتقاء درجه به‌صورت علمی و پژوهشی منتشر خواهد شد.
رئیس مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران با اشاره به انتشار اخبار مختلف حوزه گردشگری از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز ادامه داد: «مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران» صاحب بزرگ‌ترین سایت گردشگری در کشور است. برگزاری همایش‌های مطرح مانند همایش ملی خلیج فارس که یازدهمین دوره آن در اردیبهشت‌ماه سال جاری برگزار شد از جمله اقدامات این مرکز است.
نظر شما