به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از ستاد اطلاع‌رسانی رویداد‌های ترویج کتابخوانی، عبدالمهدی مستکین اظهار کرد: نکته مثبت طرح «پایتخت کتاب ایران» این بوده که یک فرایند است؛ این‌طور نیست که شهرها فقط به‌صورت نمایشی در جشنواه پایتخت کتاب شرکت کنند، بلکه باید برنامه عملیاتی فازبندی‌شده، ارائه شود. بر همین بنیاد، پیشنهاد برگزاری جشنواره «پایتخت کتاب ایران» را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه کردیم که تاکنون دو دوره آن برگزار شده و دوره سوم در اسفندماه سال جاری برگزار خواهد شد.

وی درباره فعالیت‌های گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو در نزدیک‌سازی معیارهای انتخاب «پایتخت کتاب ایران» به معیارهای انتخاب پایتخت جهانی کتاب، گفت: ما معیارهای موردنظر سازمان یونسکو درباره انتخاب پایتخت جهانی کتاب را ترجمه کردیم و در اختیار دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگ و کتابخوانی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دادیم. تلاش ما این است که با ارائه این معیارها و اجرایی‌شدن آن‌ها در شهرهای نامزد پایتخت کتاب ایران، به سوی توسعه پایدار بر پایه معیارهای جهانی حرکت کنیم.

مستکین با اشاره به این نکته که در نخستین دوره انتخاب «پایتخت کتاب ایران» 60 شهر شرکت کرده بودند، افزود: در دوره دوم با جهش عجیبی روبه‌رو شدیم و تعداد این شهرها به 99 شهر رسید. اکنون در دوره سوم، این جشنواره کاملا جا افتاده و شهرها و روستاهای کشور پیگیر آن هستند و به‌نظر می‌رسد که بذر خوبی در راه ترویج کتابخوانی در زمین فرهنگ ایران پاشیده شده باشد.

وی با اشاره به هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف برای اجرای پُرشور این انتخاب، بیان کرد: فکر می‌کنم در پنح سال آینده در ایران شاهد جهشی در فرهنگ کتابخوانی باشیم.

مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو در ایران درباره میزان موفقیت موضوع بومی‌سازی معیارهای یونسکو در انتخاب پایتخت جهانی کتاب، در کشور گفت: یکی از اهداف سازمان یونسکو این است که هر دیار، هر خرده‌فرهنگ و تنوع زیستی بر بنیان هویت خود عمل کنند. بنابراین بسیار استقبال می‌کنیم از این‌که یک روستا یا شهر، میراث، هویت و آیین‌های خود را حفظ کند. در ترویج فرهنگ کتابخوانی، هر روستا یا شهر با یک رویکرد مطالعه می‌کند و تشویق می‌شود که عناصر فرهنگی مختص خود را در عرصه ملی و بین‌المللی ارائه بدهد و دیگر شهرهای کشور، در معرض آشنایی با مفاهیم فرهنگی روستاها و شهرهای دیگر قرار بگیرند.

وی درباره این‌که برای ادامه‌دار بودن فعالیت‌های ترویج کتابخوانی در شهرهایی که به‌عنوان «پایتخت کتاب ایران» انتخاب شده و می‌شوند، چه تضمینی وجود دارد، گفت: نکته مثبت این برنامه این بوده که یک فرایند است. این‌طور نیست که فقط به‌صورت نمایشی در جشنواه «پایتخت کتاب ایران» شرکت کنند، بلکه باید برنامه عملیاتی فازبندی‌شده ارائه شود که کارگاه‌ها، سمینارها و برنامه‌های یک سال را معرفی کند. بنابراین بُعد اجرایی و عملیاتی آن خیلی مهم است و طرح‌ها انتزاعی نیست. اگر به 10 روستای برگزیده سال گذشته و 20 روستای برگزیده امسال مراجعه کنید، می‎بینید که این برنامه‌های ترویجی به کل روستا سرایت کرده و از دل آن، ایده‌های جدیدی برای ترویج کتابخوانی سر برآورده که از سوی سازمان یونسکو نیز به آن توجه شده است.

این عضو شورای برگزاری جشنواره «پایتخت کتاب ایران» درباره نقش گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو در سازوکار برگزاری این جشنواره، افزود: ما معیارهای یونسکو را آماده می‌کنیم و در نشست‌های مختلفی که در این‌باره برگزار می‌شود، تلاش می‌کنیم فاصله‌های انتخاب در این جشنواره را با معیارهای یونسکو کمتر کنیم تا با علم روز دنیا مطابقت داشته باشد. ما همچنین در پی آن هستیم که بدانیم در کشورهای دیگر از چه روش‌هایی برای گسترش کتابخوانی استفاده می‌شود تا در گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو آن‌ها را برای استفاده در کشور بومی‌سازی کنیم.

مستکین با اشاره به برگزاری کارگاه‌های آموزشی ترویج کتابخوانی توسط گروه فرهنگ این کمیسیون نیز بیان کرد: بالغ بر 20 کارگاه آموزشی در استان‌های مختلف برگزار کرده‌ایم که هدف آن، ترویج کتابخوانی و آشنایی با آخرین روش‌ها در این زمینه است. ما پایتخت‌نشینی نکرده‌ایم، بلکه ایران‎نوردی کرده‌ایم تا مفاهیم توسعه پایدار حوزه کتابخوانی را ارائه کنیم و در این راه، با استقبال بی‌نظیری روبه‌رو شده‌ایم.

وی درباره بازتاب این‌گونه فعالیت‌ها در سازمان یونسکو، گفت: ما در این زمینه دو کار را انجام نمی‌دهیم؛ اول این‌که شتاب نمی‌کنیم و دوم این‌که آمار کمی نمی‌دهیم. خیلی راحت بگویم، ما در زمینه ترویج فرهنگ کتابخوانی هنوز دوران کودکی و چه‌بسا جنینی را طی می‌کنیم! عناصر مختلفی مانند وضعیت معیشتی و نظام کنکورمحور آموزش و پرورش در این مسأله دخیل‌اند. تا نیازهای اولیه معیشتی برطرف نشود، نیاز ثانویه که فرهنگ و هنر و کتابخوانی است، به‌سامان نمی‌شود.

مستکین با تاکید بر اصلاح ساختار کنکورمحور آموزش و پرورش افزود: اگر بخواهیم به آینده فرهنگ ایرانی امیدوار باشیم، بهترین کار برداشتن کنکور است. پای این دیو کنکور به مهدهای کودک‌ و دبستان‌ها هم باز شده است. ما، کودکی را که باید در طبیعت بگردد تا خلاقیتش شکل بگیرد، در حصار تنگ کنکور محصور کرده‌ایم. در چنین شرایطی، فاصله ما با معیارهای جهانی در زمینه ترویج کتابخوانی نیز بسیار زیاد است.

مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو عنوان کرد: ما در کمیسیون ملی یونسکو می‌دانیم که نبض کتاب در کشور ما، نبض درست و به‌سامانی نیست؛ بنابراین باید در جهت رایزنی برای حذف نظام کنکورمحور گام برداریم. هدف ما این است که در زمینه ترویج کتابخوانی، توسعه پایدار اتفاق بیفتد.

سومین دوره جشنواره «پایتخت کتاب ایران» اسفندماه سال جاری برگزار خواهد شد. پیش از این شهرهای اهواز و نیشابور به‌عنوان «پایتخت کتاب ایران» معرفی شده‌اند.