به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب تکه و تکه کاری در سیاه بازی نوشته مریم نعمت طاوسی با هدف حفظ و پاسداشت آیین‌ها و نمایش‌های سنتی منتشر شد.
در مقدمه کتاب در توضیح تکه چنین آمده است: «تکه یکی از ابعاد نمایش سیاه بازی است که سخنان پراکنده‌ای درباره آن نگاشته شده است و با توجه به نقش کانونی بداهه‌پردازی در سیاه بازی، در این پژوهش تلاش شد با تکیه بر اجراهای ضبط شده موجود و مقالات و کتاب های پژوهشی و گفتگوهای جسته و گریخته با دست اندرکاران این هنر، نگاهی به ساز و کار تکه و تکه کاری در نمایش سیاه بازی افکنده شود.
در بخش دیگری از مقدمه آمده است: «نمایش سیاه بازی بر خلاف کارکردش، سرنوشت غم انگیزتری از دیگر نمایش‌های سنتی دارد چرا که بیشتر پیشکسوتان این رشته از میان ما رفته‌اند بی آن که تجربیات ایشان به گونه ای روش‌مند ثبت شود یا به نسل پس از خود انتقال داده شود. گزافه نیست که اگر نوشته شود که تا سال‌ها تنها کسی که پیرامون سیاه بازی دست به گردآوری، پژوهش و تفسیر زد استاد داوود فتحعلی بیگی بود.»
این کتاب دارای پنج بخش، تبارشناسی، تکه و تکه کاری، تعاریف، نمونه ها و شگردهاست.
سیاه بازی یا روحوضی (تخت حوضی) نوعی نمایش کمیک ایرانی همراه با رقص و آواز و موسیقی بود. در آن شخصی دارای غلامی سیاه و گیج و گول است و با هم دست به کارهای خنده داری می‌زنند. از این کلمه بمعنی عملیات از پیش طراحی شده برای فریب دیگری نیز استفاده شده است. در این گونه نمایش با رویکردی انتقادی و طنزآمیز به موضوعات اجتماعی، سیاسی، عاطفی و حتی تاریخی پرداخته می‌شود.
در گذشته در میان حیات خانه‌های بزرگ ایرانی، حوضی بود که کاربردهای فراوانی داشت. از آن جمله در زمان جشنها و میهمانیها، ساکنان خانه روی آن تخته بزرگی می‌گذاشتند و شکلی همانند صحنه نمایش به آن می‌دادند تا عده‌ای بازیگر روی آن تخته به اجرای نمایش و البته از نوع کمدی آن بپردازند. با توجه به وجود شخصیت کمدی و قدیمی «سیاه» در ایران، این نمایش‌ها به یکی از نام‌های عمومی «سیاه بازی» یا «تخت حوضی» و یا «روحوضی» معروف شدند.
امروزه، نمایش روحوضی، هنری رو به زوال است. از مطرح‌ترین سیاه بازهای ایران امروز، می‌توان به سعدی افشار، عطا صفرپور، مجید افشار و جواد انصافی اشاره کرد.
نمایش سنتی سیاه بازی برآمده از آئین‌ها، جشنها و جشنواره‌هایی همچون نوروز است. این نمایش ریشه در دوره صفویه دارد ولی از سال ۱۲۹۵ شمسی اوج بیشتری گرفت. از زنده یاد سعدی افشار می‌توان به عنوان آخرین بازمانده این نمایش یاد کرد.
این گونه نمایش در حقیقت بخشی از هنرهای عامیانه می‌باشد هدف از این نمایش فقط به قصد سرگرمی، سرخوشی و شاد زیستی نیست. به مضحکه کشاندن نظم تحمیلی و فروکشیدن صاحبان قدرت و ثروت و جاه و مقام حتی شاه و وزیر توسط فردی «عوام» و خنداندن تماشاچی برآنها از رویکردهای این نمایش است.
در بخش تعاریف خلاصه‌ای از 29 نمایش بیان شده است، بخش نمونه‌ها نیز در برگیرنده 300 نمونه از نمایش‌های سیاه بازی اجرا شده در طول سال‌های گذشته است.
یکشنبه ۲۵ تیر ۱۳۹۶ - ۱۳:۴۵
نظر شما