مجموعه حاضر شامل شش مقاله درباره جامعه‌شناسی تاریخی ـ تطبیقی دین در حوزه ادیان است. سه مقاله مستقیماً از وبر و سه مقاله دیگر درباره اندیشه‌های وی به‌همراه مباحثه‌اش با گئورگ زیمل، ارنست ترولچ، فردیناند تونیس و گئورگ یلینک در نشست جامعه‌شناسان آلمانی در فرانکفورت است.
مقایسه شیوه مواجهه ادیان با امور اجتماعی، اقتصادی، طبقاتی و... موضوع مشترک سه مقاله وبر است. بررسی رویکردهای وبر در حوزه جامعه‌شناسی تاریخی ـ تطبیقی ادیان و همچنین اندک دیدگاه‌های نظری او درباره اسلام دلیل اصلی همنشینی بخش‌های پراکنده در این کتاب بوده است.
وبر در جمع‌بندی بررسی ادیان آسیایی معتقد است که خصلت عام زهد آسیایی، سرسپردگی به یک «منجی زنده» و همچنین عدم تصعید انگیزه حرص به پیگیری عقلانیِ منفعت و عدم ادغام آن در نظام عقلانیِ اخلاقِ دنیویِ کنش است، امری که در غرب از طریق ریاضت‌کشی دنیوی پروتستانتیسم صورت گرفت.
در بخشی از پیشگفتار مترجم آمده است: «تصور عقلانی و نظام‌مند شدن فزاینده اندیشه‌ها و مفاهیم دینی، رشد خردگرایی اخلاقی و افسون زدایی از عناصر آئینی و جادویی دین، موضوع اصلی جامعه شناسی دین ماکس وبر است. مجموعه حاضر شامل شش مقاله درباره جامعه‌شناسی تاریخی ـ تطبیقی در حوزه ادیان است که بحث از تصور مذکور، کانون توجه آن است. سه مقاله مستقیماً از وبر و سه مقاله دیگر درباره اندیشه‌های وی و دیگر متخصصان این حوزه ازجمله ارنست ترولچ، گئورگ یلینک و ... ترجمه شده است.»
سه مقاله وبر، هرچند که قطعه‌های مختلف و پراکنده‌ای از مکتوبات وی هستند، اما همچون دیگر آثار او پیوند محتوایی و موضوعی دارند. مقایسه شیوه برخورد ادیان با امور اجتماعی، اقتصادی، طبقات و ... موضوع مشترک این سه قطعه است. بررسی رویکردهای وبر در حوزه جامعه شناختی تاریخی ـ تطبیقی ادیان و همچنین اندک دیدگاه های نظری او درباره اسلام دلیل اصلی ترجمه و همنشینی این بخش‌های پراکنده بوده است. لازم به ذکر است که نظرات اندک وبر درباره اسلام که بیش از چند صفحه نیست، تاکنون به فارسی ترجمه نشده است و تنها بازخوانی و بازنویسی برایان ترنر از نظرات وبر درباره اسلام به فارسی ترجمه شده است.
در مقاله نخست با عنوان «خصلت عام دین آسیایی» وبر به نوعی جمع‌بندی از بررسی ادیان آسیایی می‌پردازد. در مقاله دوم «رابطه دین با طبقات، دولت‌ها و کاست‌ها» وبر به جهت‌گیری دینی قشرهای مختلف می‌پردازد. از نظر وی دهقانان همواره «میل به جادو دارند» و از نظام‌مندی عقلانی دین دوری می‌کنند.
وبر در سومین مقاله «نگرش دیگر ادیان جهان به نظم اجتماعی و اقتصادی» نمایندگان قشرهای مختلفی را که حاملان یا مبلغان اولیه مذاهب معروف جهان بودند، مشخص می‌کند. اما مقاله چهارم «گزارش گفت وگوی وبر، ترولچ، تونیس و زیمل در فرانکفورت ۱۹۱۰م» در اولین نشست جامعه‌شناسان آلمانی در فرانکفورت است برگرد همان موضوعی می‌گردد که کانون توجه در سه مقاله بالا است.
مقاله پنجم «جامعه شناسان تاریخی ـ تطبیقی: ماکس وبر، ارنست ترولچ و گئورگ یلینک» نوشته بنجامین نلسن نیز در پیوند با مقاله قبلی است و در دو شماره متوالی مجله تحلیل جامعه‌شناختی منتشر شده است. مقاله ششم «جامعه شناسی تاریخی ـ تطبیقی ماکس وبر و مکتب‌های جدید» نوشته استفن کالبرگ، به جمع‌بندی نویسنده از دیدگاه‌های روش‌شناختی پراکنده وبر مربوط است.
کتاب «جامعه‌شناسی تاریخی ـ تطبیقی دین ماکس وبر» با گردآوری و ترجمه علی راغب به همت نشر حکمت سینا با شمارگان 700 نسخه در 146 صفحه به بهای ۱۸۰۰۰ تومان از سوی نشر سینا منتشر شد.
نظر شما