نعمت‌الله فاضلی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با بیان اینکه پس از انقلاب اسلامی علوم اجتماعی و انسانی هر دو از نظر شناختی توسعه خوبی پیدا کردند و دسترسی ما به منابع دانش بیشتر شده است عنوان کرد: تسلط دانش آموخته‌ها به نرم افزارها، روش‌های تحقیق و مباحث فلسفه علم خیلی بهتر شده است.

او ادامه داد: زیر ساخت‌های مادی و پایه‌ای برای توسعه آموزش و پژوهش بسیار بیشتر از گذشته فراهم شده اما در عین حال از لحاظ انگیزشی و ارزشی، خودانگیختگی‌ها و... کمتر شده بدین معنی که دانشجویان و استادان تعلق خاطری به علم پیدا کرده باشند و به طور خود انگیخته و خودخواسته برای آرمان‌های علمی و معرفتی، کنجکاوی و پرسشگری کنند این موضوع کاهش یافته و انگیزه‌ها بیشتر بیرونی است تا درونی.

این استاد مطالعات فرهنگی با تاکید بر اینکه از نظر رفتاری و ارزشی ما نسبت به گذشته وضعیت بهتری نداریم و حتی بدتر شده است گفت: بدین معنی که نابه هنجاری‌ها در اجتماعات علمی روز به روز افزایش یافته و تقلب‌ها، سرقت‌های علمی و بهره‌کشی و بیگاری‌های آکادمیک توسعه یافته است.

او تاکید کرد: نظم آکادمیک در حال سست‌تر شدن است و به همین دلیل ما به نوعی در وضعیت پیچیده‌ای هستیم، یعنی از جهاتی در حال توسعه یافتن هستیم که آن هم جهات شناختی و معرفتی است اما از جهاتی هم عقب نشینی می‌کنیم پس نمی‌توانم بگویم در یک کلام بهتر یا بدتر شده است چون با نوعی پیچیدگی و فرا پیچیدگی در فضای دانشگاه رو به رو هستیم.
 
فاضلی درباره قضاوت خود از کارنامه تولیدات علوم اجتماعی بیان کرد: معتقدم در حوزه علم ما تولید نداریم چون علم کارخانه نیست که تولید داشته باشیم! در علم با آفرینش سر و کار داریم و آفرینش‌ها هم توسط آدم‌هایی خلاق، با انگیزه و دارای منش آکادمیک صورت می‌گیرد. در گفتمان عمومی جامعه سوال غلطی به وجود آمده و می‌گویند تولیدات ما چگونه است؟ گویی با یک کارخانه سر و کار داریم یا با مرغداری سر و کار داریم و تعداد مرغ‌های ما بیشتر یا کمتر شده است. یکی از اتفاقات بد در گفتمان آموزشی ما این است که زبان نادرستی جا افتاده است.
 
او با تاکید بر اینکه علم تولید نمی‌شود بلکه آفریده می‌شود یادآور شد: آفریده‌های علم ابتدا انسان‌هایی هستند که می‌آفرینند و انسان‌هایی هستند که منش علمی و ارزش دانشگاهی و تاریخی دارند.

فاضلی بیان کرد: در جشنواره فارابی ما بزرگانی مثل محمد علی موحد داشتیم که به دلیل منش و شخصیت و اثر هویتی‌اش در جامعه مهم است. امیدوارم روزی برسد که سوال غلط نپرسیم که تولیدات علمی چگونه است؟ این حرف از بنیاد غلط است باید بگوییم دانشگاه‌ چه انسان‌هایی دارد؟ قهرمانان علم چه کسانی هستند؟ شخصیت‌های بزرگ چگونه هستند؟ دانشجویان ما چه انگیزه و ارزشی دارند؟ فضای دانشگاه کنجکاوی و پرسشگری، شنیدن، دیدن و گفتن را تمرین می‌کند؟

او افزود: مهم این نیست که ما چه قدر مقاله نوشتیم. تعداد کتاب‌ها و مقالات هیچ ارزشی ندارد چون اینجا کارخانه نیست. مهم این است که مولف داشته باشیم.
 
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به این سوال که به قهرمانان علمی آینده امیدوار هستید چون گویی این نسل رو به زوال است؟ عنوان کرد:
خیلی امیدوار نیستم چون جامعه از دانشگاه انسان نمی‌خواهد و مقاله می‌خواهد. جامعه از دانشگاه باید انسان، جوانان پرسشگر، کنجکاو، جویای یادگیری و یاددهی و ... بخواهد.

فاضلی تاکید کرد: مهمترین بحرانی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی می‌کند این است که وزارتخانه اسمش وزارت فرهنگ و آموزش عالی باشد اما این دو را از آن بر داشتند و به تدریج فرهنگ کمرنگ شد و آموزش کمتر شد.

او گفت: ما اکنون با نسلی سر و کار داریم که به جای اینکه انتقادی فکر کند و مستقل بیاندیشد به جای اینکه پروژه‌های و برنامه‌های یادگیری و فکری‌اش را دنبال کند سعی می‌کند روزمه درست کند. ما به جای اینکه انسانی تربیت کنیم که اهل تعالی باشد می‌خواهیم انسان موفقی تربیت کنیم که از این نردبان‌ها بالا برود به هر طریقی که ممکن است.